وعده دود‌‌ سفید توافق یا تمدید! به قیمت عبور از خط‌قرمزها

یک دیپلمات غربی: ایرانی‌ها یک اینچ هم عقب نمی‌روند. طرفداران مذاکره در پاسخ به افکار عمومی که خواهان بیان دستاوردهای مذاکرات هستند؛ هر روز، روز دیگری را نشان می دهند و اگرچه قبلاً همه چیز را به توافق ژنو ربط می دادند اما اکنون همه چیز را به توافق نهایی گره زده‌اند...

پایگاه خبری انصارحزب الله_ مذاکرات دولت یازدهم با ۱+۵ و بویژه دولت آمریکا درباره پرونده هسته ای به روزهای آخر خود نزدیک می‌شود.

مذاکراتی که با وجود ابراز بدبینی رهبری و سایر چهره های دلسوز نظام اما به دلیل اصرار دولت با آن موافقت شد و هم اکنون مدت هاست که در کشورهای اروپایی و عربی در حال پیگیری است.

نکته اما آنجاست که این مذاکرات نه تنها دستاوردی نداشته است بلکه حتی پس از توافق مشهور ژنو، شاهد آن بودیم که آمریکا دست به اِعمال تحریم‌های بیشتری علیه نظام جمهوری اسلامی ایران زد و جدای از این مسئله، زبان گشایی های مقامات کاخ سفید و برخی مقامات اروپایی نیز علیه ایران تندتر و لجام گسیخته‌تر شد.

با تمام این تفاسیر اما مذاکرات هسته‌ای در ظاهر به روزهای آخر خود رسیده و با وجود آنکه پیش از این تصور می شد این مذاکرات در جریان سفر وزیر خارجه و رئیس دولت به نیویورک به نتیجه برسد و یا حداقل مسقط و میانجیگری کشور عمان بتواند ایستگاه آخر مذاکرات به زعم اصلاح طلبان و کسانی در دولت! باشد اما اینطور نشد و هر روز که می گذرد خیلی بیش از این حرف مشهور سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه واقعی‌تر به نظر می رسد که پس از مذاکرات نیویورک گفته بود: «ایران و آمریکا قسمت اعظم مشکلات توافق را حل کرده‌اند و درصد کمی باقیمانده اما در این بخش باقیمانده شیطان لانه کرده است»!

با این وجود اما پس از مذاکرات مسقط قرار شده است که ادامه مذاکرات در وین اتریش پیگیری شود و در این روزها، محمدجواد ظریف به همراه سایر اعضای تیم مذاکره به وین رفته اند تا ادامه روند مذاکرات را پیگیری کنند.

پرواضح است که یکی از معانی واضح صحبت لاوروف این است که در بخش باقیمانده از مذاکرات، آنچه که محل مناقشه اصلی به نظر می رسد، خطوط قرمز ایران و آمریکا هستند.

خطوط قرمزی که از جمله بارزترین آنها برای جمهوری اسلامی ایران؛ ضرورت لغو فی الفور تمام تحریم هاست و برای کاخ سفید نیز مبرّزترین آنها بحث تعداد سانتریفیوژهای ایران است.

اما مناقشه اصلی و اساسی آنجاست که این خطوط قرمز برای هیچیک از دو کشور قابل عبور نیستند.

و این سدهای محکم برای هرکسی که قصد دارد مسئله مذاکرات را به صورت درستی تحلیل کند، می تواند کمک کننده باشد.

برای مثال اگرچه هیاهوی رسانه های اصلاح طلب بر سر مذاکرات عمان و ابراز خوشبینی برخی مقامات دولتی درباره این مذاکرات تا آنجا بود که اگر کسی فقط همین رسانه ها و همین صحبت ها را می خواند، اینطور تصور می کرد که بزودی دود سفید توافق از دودکش کاخ های مسقط بلند خواهد شد اما در روی دیگر سکه، وجود آن سدهای اشاره شده این خوشبینی های بی دلیل و آرزوهای بی مبنا را تحت الشعاع قرار می داد و حقایق دیگری را از مذاکرات ایران و آمریکا در مسقط منتشر می‌کرد.

موجزترین و البته شاید صحیح‌ترین تحلیل را از مذاکرات مسقط، اخیراً حسین صفارهرندی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ارائه کرد.

او در یک سخنرانی در یکی از دانشگاه ها گفته است: «آنچه اخیراً در عمان گذشت بسیار تلخ بود آن هم برای کسانی که به این مذاکرات خیلی دلبسته بودند. آمریکا در این مذاکرات حتی موارد قبلی مورد توافق را نیز پس گرفته بود»

با توجه به تمام این تفاسیر اما مذاکرات هسته ای وارد مراحلی شده است که باید گفت از این پس قسمت اعظمی از روند مربوط به مذاکرات در داخل کشورهای دو طرف اصلی مذاکرات یعنی ایران و آمریکا رخ خواهد داد.

فی‌الواقع عبور یا عدم عبور از خطوط قرمز چیزی نیست که در مذاکره بتوان آن را حل و فصل کرد. جدای از آنکه فرایندهای قانونی نیز از بزنگاه های تأثیرگذار در این رابطه هستند و مثال واضح این مسئله نیز ضرورت احتمالی تصویب هر نوع توافقی در پارلمان ایران و در کنگره آمریکاست.

در این میان اخبار فراوانی نیز وجود دارد که البته خطوط قرمز ایران و آمریکا بر مفاهیم تمام آنها سایه انداخته است.

یک دیپلمات غربی درباره فرایند مذاکرات بویژه مذاکرات مسقط به خبرگزاری رویترز گفته است: مذاکرات به سختی پیش می‌رود. ایرانی‌ها یک اینچ هم عقب نمی‌روند. فقط ۱۰ روز تا ضرب‌الاجل فاصله داریم و هنوز اختلاف بسیار زیادی داریم.

معاون وزیر خارجه چین هم اظهار کرده است: در تلاش هستیم تا توافق نهایی بین ایران با۱+۵ حاصل و تحریم ها برداشته شود.

از آمریکا نیز اینطور خبر می رسد که کنگره آمریکا در آخرین گام های خود برای تصمیم گیری در خصوص مذاکرات هسته ای با ایران، چند جلسه استماع تشکیل داده تا گزارش های موجود مقامات آمریکایی را درباره مذاکرات و مواضع ایران و کاخ سفید را بشنود.

و اما رسانه های خارجی در این روزها عمدتاً از میان خطوط قرمز مورد تأکید ایران فقط بحث تحریم ها را مورد اشاره قرار داده و درباره چند و چون خواسته‌های ایران پیرامون تحریم ها سخن گفته‌اند.

فرجام نهایی مذاکرات نیز سوژه مورد علاقه رسانه ها و تحلیلگران داخلی و خارجی بوده است.

روزنامه صهیونیستی هآرتص، پس از گزارشی که جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا به نخست وزیر این رژیم داده است، اینطور گزارش می دهد که احتمالاً مذاکرات تمدید خواهد شد.

و یک تحلیلگر فرانسوی تحلیل شاید دقیق تری در این زمینه ارائه کرده و از این می گوید که در پایان ضرب الاجل مذاکرات (سوم آذر) نه تمدید مذاکرات که چیزی به نام گشایش کلی در مذاکرات حاصل خواهد شد.

با وجود تمام مسائل و حتمی بودن عدم عبور هیچیک از دو کشور از خطوط قرمز خود، اما باز هم فرض امضا شدن چیزی به نام «توافق نهایی» دور از ذهن نیست.

اکنون این تأمل بوجود می آید که آیا در صورت امضای چنین چیزی، نیاز به تأیید آن از سوی مجلس شورای اسلامی نیز خواهد بود یا خیر؟!

به نظر می رسد یکی از اصلی ترین اختلافات زیرپوستی مجلسی ها و مذاکره کنندگان دولت یازدهم بر سر همین مسئله باشد.

اگرچه تاکنون در این زمینه اظهار نظر رسمی از سوی سران دو قوه مورد اشاره بیان نشده است اما جمعی از نمایندگان و جمعی از دولتیان در این باره اظهار نظرهایی را بیان کرده‌اند.

نظر نمایندگان مشخص است. آنها مؤکداً از این می گویند که هرگونه توافقی نیاز به تأیید مجلس شورای اسلامی و نمایندگان ملت دارد.

در مقابل و از سوی دولتی ها؛ جنجالی‌ترین نظر را حسام‌الدین آشنا مشاور فرهنگی رئیس جمهور ابراز کرده است.

او اگرچه مصاحبه‌اش با خبرگزاری نسیم را تکذیب کرده اما فایل صوتی که از وی در این زمینه موجود است، اینطور می گوید که وی به خبرنگار نسیم گفته است: مساله مذاکرات در سطح کلان نظام مطرح می‌شود بنابراین تشخیص اینکه نیاز به مصوبه مجلس دارد یا نه در حد تعدادی از نمایندگان، رسانه‌ها و دلواپسان! نیست.

از سوی دیگر و در کنار توجه به این مسئله که قسمت اعظم منتقدان مذاکرات هسته ای در اردوگاه نمایندگان مجلس حضور دارند و حتی چندی قبل یکی از همین نمایندگان اعلام کرده بود که در بخش هایی از مذاکرات از خطوط قرمز کشور عبور شده است؛ خبرهایی هم وجود دارد مبنی بر اینکه فشارهایی از سوی برخی محافل برای گذشتن نظام از خطوط قرمز خود آغاز شده است.

شاهد مثال آنکه چندی قبل یکی از مشاوران وزارت خارجه در یک یادداشت مطبوعاتی، به توافق ژنو اشاره کرد و مدعی شد که اگرچه آن توافق دستاوردهای زیادی داشته است! اما «برخی تفکرات بانفوذ»! نگذاشته‌اند که این دستاوردها توسعه پیدا کنند.

حقیقت این است که با وجود تمام مخالفت های معقول اما عده ای همچنان به آمریکا و مذاکرات هسته ای خوشبین و با انگیزه بالا مشغول ادامه دادن مذاکرات هستند.

خوشبینی‌ها و انگیزه‌هایی که حتی با وجود بیان رهبر انقلاب مبنی بر بی‌دستاوردی مذاکرات و بیشتر شدن تحریم ها پس از توافق ژنو ادامه یافته‌اند و طرفداران این فرایند نیز در پاسخ به افکار عمومی که خواهان بیان دستاوردهای مذاکرات هستند؛ هر روز، روز دیگری را نشان می دهند و اگرچه قبلاً همه چیز را به توافق ژنو ربط می دادند اما اکنون همه چیز را به توافق نهایی گره زده‌اند.

گرهی کور که اگر محقق بشود، قاعدتاً دستاوردهایش مثل دستاوردهای غیر قابل لمس توافق ژنو خواهد بود و اگر محقق نشود؛ با آنچه که مثلاً در سخنان مشاور وزیر خارجه مورد اشاره قرار گرفت؛ مشخص است که وارد بازی و یا بهتر بگوییم فتنه ای به نام «موانع» خواهد شد که توسط عده ای از طرفداران افراطی توافق از هم اکنون مورد اشاره قرار گرفته است.

فضای اشاره شده اما تکالیف مشترکی را هم بر ضمّه ما و هم بر ضمّه مسئولان می گذارد. تکالیف مشترکی که شاید مهمترین آن تأکید بر رعایت خطوط قرمز و توجه به جایگاه مجلس در فرایند مذاکرات هسته ای است.

اگر آن تأکید بر خطوط قرمز و ایفای نقش مجلس شورای اسلامی در میان نباشد، پرونده توافق نهایی کاملاً و بی هیچ قید و بندی در دست کسانی قرار خواهد گرفت که خودشان اعلام کرده‌اند معتقد به توافق به هر قیمتی هستند، به آمریکا خوشبین‌اند و معتقدند قدرت آمریکا بسیار زیاد است!