طبق آخرین اطلاعات موجود در سایت اسکوپوس، رتبه ایران در تولید علم از 15 به رتبه 17 رسیده و ایران در زمینه تولید علم از تایوان و فدراسیون روسیه عقب افتاده است.
نگرانی از افت علمی کشور در قالب نامه بیش از 4000 عضو رسمی هیئت علمی دانشگاهها چند روز گذشته به رئیس‌جمهور اعلام شد.
در این گزارش به بررسی وضعیت رشد علمی کشور طی سال‌های گذشته و علل افت علمی کشور در سال 2013 بر مبنای رنکینگ‌های بین‌المللی می‌پردازیم.
تحلیل رشد علمی کشور در این نوشتار بر مبنای سایت رنکینگ Scimago و داده‌های Scopus صورت گرفته است.
تعداد مستندات علمی به‌تفکیک سال‌های میلادی در جدول زیر آمده است.
آمار مربوط به سال 2014 نیز تا تاریخ 26 اردیبهشت 1394 در این پایگاه داده، ارائه نشده است.
| رشد علمی کشور | تعداد مستندات در هر سال | سال |
| 32.2 | 7506 | 2005 |
| 49.8 | 11243 | 2006 |
| 31 | 14725 | 2007 |
| 31 | 19297 | 2008 |
| 23.6 | 23859 | 2009 |
| 22.9 | 29331 | 2010 |
| 32.3 | 38800 | 2011 |
| 3.7 | 40236 | 2012 |
| 2.48- | 39240 | 2013 |
این جدول نشان می‌دهد که سهم تولید علم ایران از سال 2005 تا 2012 مرتباً افزایش یافته و از سال 2013 این رشد متوقف شده و عقبگرد علمی کشور آغاز شده است.
طبق جدول فوق، در دولت و دوره چهارساله نهم، ایران همواره با رشد خیره‌کننده علمی در تولید علم روبه‌رو بوده است. این رشد در سال 2006 به عدد نزدیک به 50 رسید که در سطح جهانی یک عملکرد فوق‌العاده محسوب میشود.
عملکرد دولت دهم نیز از سال 2009 تا 2012 در روند تولید دانش در جهان مطلوب بوده و همان‌گونه که مشاهده میشود در این سال‌ها نرخ تولید علم کشور همواره در حال رشد بوده است. بیشترین رشد در دولت دهم در سال 2011 و برابر 32 درصد رشد بوده است.
در سال 2013 با تغییر سیاست‌های وزارت علوم، افت علمی کشور آغاز شده و متأسفانه شاهد افت 2.47درصدی در تولید علم کشور هستیم. این در حالی است که در این سال‌ها هرگز با افت علمی کشور روبه‌رو نبودیم.
در جدول زیر درصد افت علمی ایران در رشته‌های مختلف در سال 2013 نشان داده شده است.
لازم به ذکر است در بسیاری از رشته‌های مربوط به علوم پزشکی، کماکان رشد علمی وجود دارد.
همان‌گونه که در جدول بالا می‌بینیم، در سال 2013 افت علمی کشور در برخی رشته‌ها در این نمایه به نزدیک 50 درصد رسیده است.
این آمار نشان‌دهنده سیاست‌های نادرست آموزش عالی و عدم توجه به رشد علمی در بسیاری از رشته‌هاست.
در شکل زیر نیز نمایی از تعداد مستندات در 18ساله اخیر نشان داده شده است.
افت تعداد مستندات در سال 2013 به‌نسبت سال ماقبل، در شکل فوق به‌درستی مشخص شده است.
حال سؤال اینجاست که آیا قرار است افت علمی کشور با حاشیه‌سازی‌های متعدد وزارت علوم در دوران فعلی ادامه یابد، یا اینکه دست‌اندرکاران آموزش عالی در نهایت به فکر رسالت اصلی خود خواهند افتاد؟
عقبگرد علمی کشور در حالی است که در کشور عربستان سعودی با برنامه‌ریزی صحیح در حوزه آموزش عالی، شاهد رشد علمی فوق‌العاده در سال 2013 هستیم.
در این سال کشور عربستان سعودی تولیدات علمی خود را از تعداد 11869 به عدد 14114 رسانده و رشد 19درصدی تولید علم را تجربه کرده است.
در صورت عقبگرد رشد علمی ایران در سال‌های آینده و رشد پرشتاب علمی در عربستان، انتظار می‌رود در سال‌های آینده کشور عربستان سعودی کنار رقیب سنتی ایران یعنی ترکیه به‌عنوان رقیب جدید برای ایران محسوب شود.
روند تولید علم در عربستان در شکل زیر آمده است.
از سوی دیگر در نمودار رشد علم می‌بینیم که کشور ترکیه در صورت حفظ افت علمی ایران، به‌زودی از ایران در نمایه Scopus هم سبقت خواهد گرفت و عنوان اولین را در منطقه خاورمیانه به خود اختصاص خواهد داد.
کارشناسان می‌گویند: بهتر است وزارت علوم به‌جای ایجاد جنجال‌ها و حاشیه‌های سیاسی، سیاست تولید علم خود با نگاه منطقه‌ای و جهانی را پیگیری کند و به عقبگرد علمی ایران به این صورت پایان دهد.
