سپرده گذاری توانایی راه اندازی سامانه یکپارچه سازی پرداخت سود شرکت ها را دارد/ عدم تمایل شرکت ها برای همکاری با "سمات"

بورس نیوز؛ آیا در قانون به صراحت الزامی برای پرداخت سود شرکت ها از طریق سمات وجود دارد؟

ماده 37 دستور العمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران و ماده یک دستورالعمل انتشار اوراق اجاره به این موضوع پرداخته است. مادۀ 37 دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران- ناشر اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس، موظف است جهت تسهیل امور سهامداران، حداکثر تا یک‌سال پس از درج اوراق بهادار خود در فهرست نرخ‌های بورس، انجام کلیۀ اقدامات شرکتی خود از جمله توزیع سود را حسب قبول شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه، به آن شرکت واگذار نماید.

تبصره؛ ناشرانی که اوراق بهادار آنها قبل از تصویب این دستورالعمل در فهرست نرخ‌های بورس درج شده‌است، حداکثر ظرف مدت 2 سال پس از لازم‌الاجرا شدن این دستورالعمل باید نسبت به اجرای مفاد این ماده اقدام نمایند.

همچنين؛ ماده 1دستورالعمل انتشار اوراق اجاره بند ح- عامل پرداخت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه است که نسبت به پرداخت‌های مرتبط با اوراق اجاره در سررسیدهای معین به سرمایه‌گذاران اقدام می‌نماید.

بورس نیوز؛ آیا سمات در زمینه پرداخت سود به سهامداران می تواند اقدامی انجام دهد تا سهامدار بداند که طی سنوات گذشته به سهامش چه مقدار سود تعلق گرفته که دریافت نکرده و چگونه باید آن را دریافت کند؟ و آیا این امکان وجود دارد که پرداخت سود شرکت ها به صورت مستقیم توسط سمات صورت پذیرد؟

به منظور بهبود هر چه بهتر پاسخگویی به مطالبات سهامداران، شرکت سمات ضمن تلاش در جهت تکمیل قوانین و مقررات، فراهم‌سازی زیرساخت فناوری اطلاعات را در دستور کار خود قرار داده است. طراحی سامانه‌ای جامع و به هنگام به منظور تجمیع اطلاعات مرتبط با مطالبات مورد اشاره و امکان ارائة خدمات با ارزش افزوده در این زمینه به سهامداران و سایر ذینفعان مورد توجه ویژه سمات قرار دارد که بر این اساس می‌توان به بهبود رضایتمندی سهامداران و همچنین ناشران در خصوص اجرای اقدامات شرکتی مورد بحث در سایه اقدامات شرکت سمات امیدوار بود، امری که به جز سمات به طور جد نیازمند همکاری تمام ناشران بورسی و فرابورسی است.

در خصوص قسمت دوم سوال: در حال حاضر پرداخت سود تقسيمي ناشرين اوراق بهادار طرف قرارداد با سمات به صورت كاملا سيستماتيك و در بستر خدمات الكترونيك در كمترين زمان ممكن صورت مي پذيرد. در اين فرايند سود تقسيمي به هر شماره حساب الكترونيكي كه سهامداران اعلام نمايند واريز مي گردد و نيازي به افتتاح حساب در بانك به خصوصي نمي باشد. همچنين پرداخت سود اوراق مبتني بر بدهي از جمله كليه اوراق مشاركت بورسي و فرابورسي و همچنين اوراق صكوك ( اجاره ، مرابحه و ... ) توسط سمات صورت مي پذيرد.

بورس نیوز؛ شرکت سپرده گذاری در این رابطه سامانه ای طراحی کرده است؟

در حال حاضر براي پرداخت سود سهام ناشرين طرف قرارداد و همچنين اوراق مبتني بر بدهي از سامانه هاي تخصصي سمات كه به همين منظور طراحي گرديده استفاده مي گردد. در خصوص سامانه اعلام مطالبات سهامداران نيز بررسي و تحقيق مسائل فني و حقوقي در حال انجام است.

بورس نیوز؛ آیا امکان ایجاد مشوق برای جذب شرکت هایی که به دلایل مالی، سود خود را برای کسب منفعت بیشتر در این بازه 8 ماهه در حساب شرکت نگهداری می کنند، وجود ندارد؟

از آنجايي كه اجرای این طرح در حال حاضر سود مالي برای سمات ندارد امكان ايجاد مشوقي از طرف سمات وجود ندارد . ليكن شايد بتوان با تصويب قانوني در اين خصوص براي ناشران ايجاد مشوق نمود. مضافا اين كه رضايت ذينفعان و ايجاد شفافيت هدف نهايي تمامي دست اندركاران حوزه بازار سرمايه مي باشد.

بورس نیوز، در ابتدای امر که سرمایه گذار برای دریافت کد معاملاتی اقدام می کند، اطلاعات اولیه کاملی از وی اخذ می شود، آیا این امکان وجود دارد تا مکانیزمی طراحی شود که فرآیند واریز سود سهام از طریق سمات به صورت یکپارچه صورت گیرد ؟

در حال حاضر سامانه ای وجود دارد که از طریق آن توزیع سود برای اوراق بدهی در همان لحظه و از طریق سمات انجام می گیرد، به این صورت که کارگزار اطلاعاتی از سهامدار به واسطه این سامانه در اختیار ما قرار می دهد و ما نیز در سررسید مشخص سود اوراقشان را پرداخت می کنیم، ولی در خصوص پرداخت سود سهام، هنوز چنين امكاني وجود ندارد درحالی که اگر این پرداخت ها از طریق سمات صورت گیرد با اطلاع رسانی از طریق سایت سمات ، اقدام به دریافت اطلاعات سهامدار و پرداخت سود نقدی آن مي نماييم همچنین از آنجایی که سمات طي پروژه برونسپاري بسياري از خدمات قابل ارائه خود را تمركز زدايي نموده و به دفاتر پيشخوان منتخب در سراسر كشور محول نموده است از طریق آن ها نیز می توان اقدام به پرداخت سود سهام شرکت ها کرد تا روند پرداخت سود تقسیمی شرکت ها تسهیل شود. ولی در حال حاضر تحقق این امر منوط به انعقاد قرارداد شرکت ها با سمات است.

بورس نیوز؛ یکی از مشکلاتی که سهامداران با آن مواجهند، این است که در زمان اعلام پرداخت سود سهام از طریق آگهی، بعضی شرکت ها اعلام می کنند که سهامداران مشخصات خود را به بانک هایی که از طرف آنها معرفی شده ارسال کنند. بنابراین گاهي شاهد این هستیم که سرمایه گذاران، بخصوص سرمایه گذاران فعال در بورس، برای دریافت سود سهام خود چندین حساب مجزای بانکی دارند. آیا می توان از طریق یکپارچه سازی در مرکز سپرده گذاری اوراق بهادار و تسویه وجوه شرایطی را فراهم کرد تا سود سهام از طریق کلیه بانک های عضو شتاب پرداخت شود؟

یکی از مزایای استفاده از سمات در همین رابطه بوده و هیچ گونه محدودیتی برای اعلام شماره حساب در بانکی خاصی توسط سهامدار وجود ندارد، به طوری که برای این کار ما تنها به شماره شبای حساب سهامداران نیاز داریم که در این راستا برای سهامداران شركت هايي که به استثناي شماره حساب ساير اطلاعات شناسنامه و كارت ملي آن ها موجود است فهرستی به شعب بانک ملی سراسر کشور معرفی می شود تا از طریق آن سهامداران شركت بتوانند با مراجعه به شعب مختلف سود خود را دریافت کنند که این یک حسن بزرگ برای پرداخت سود شرکت ها محسوب می شود تا سهامداران نیز دچار مشکل نشوند.

بورس نیوز؛ این فرایند چگونه اتفاق می افتد؟

اطلاعاتی که شرکت از سهامداران به ما می دهد دارای چندین مؤلفه است، در صورتی که این مولفه ها کامل باشند ما می توانیم فایلی تهیه کنیم تا بانک قابلیت این را پیدا کند که با دریافت اطلاعات، پرداخت را انجام دهد. به این صورت که سهامدار به بانک مراجعه کرده وکارت ملی خود را ارائه می دهند و بانک از طریق مشخصات فردی، مطالبات سهامدار را بابت سود هر شرکت شناسایی کرده و با این مکانیزم سهامدار سود خود را براحتی دریافت می کند.

بورس نیوز؛ بعضی شرکت ها برای پرداخت سود سهام یک بازه زمانی تعیین می کنند، و در صورتی که سهامدار در این بازه زمانی جهت دریافت سود سهام خود مراجعه کند، سود پرداخت می شود. اما در صورتی که سهامدار مدتی بعد از پایان این بازه زمانی به بانک مراجعه کند، به وی اعلام می شود که حساب شرکت بلوکه شده و امکان دریافت سود سهام وجود ندارد. در این صورت تکلیف سهامدار چیست؟

این مورد یکی از محدودیت های بانک می باشد چراکه شرکت ها و یا سمات با بانک برای یک دوره سه ماهه ارتباط دارند و در این دوره سه ماهه به ناشر اعلام می شود که فرآیند پرداخت سود از طریق بانک انجام بگیرد. بعضی از شرکت ها نیز این دوره را تمدید می کنند تا به عنوان مثال در یک دوره یک ساله سهامداران بتوانند از طریق آن شعبه بانکی سود سهام خود را دریافت کنند. به عبارت دیگر سمات از طریق سایت اطلاع رسانی می کند و شرکت از طریق روزنامه رسمی خود اعلام می کند که پرداخت سود از طریق سمات انجام می شود. حال در صورتی که شرکت ها بخواهند این دوره را تمدید کنند، می توانند درخواست خود را به سمات بفرستند و ما هم قرارداد را تمدید می کنیم. در این حالت یا سهامداران به صورت حضوری به سمات مراجعه می کنند، یا از طریق کارگزارشان شماره شبا یا شماره حساب خود را به سمات اعلام می کنند تا سود سهامشان پرداخت شود. اما در صورتی که شرکتی این دوره را تمدید نکند، امور سهام آن شرکت موظف است پاسخگوی سهامداران باشد.

بورس نیوز؛ طبق گفته مدیرعامل شرکت بورس در مورد شرکت هایی که در بازه زمانی هشت ماهه سود سهام را پرداخت نمی کنند، سهامداران می توانند شکایت کنند و در صورتی که در هیئت داروی مشخص شود که مشکل از سوی شرکت بوده و در موعد مقرر سود سهام را پرداخت نکرده، هیئت مذکور رأساً از حساب شرکت ها پول برداشت کرده و به حساب سهامدار پرداخت می کند. آیا می توان این مکانیزم را بسط داد به طوری که شرکت سپرده گذاری مرکزی این لینک را میان شرکت ها برقرار کند تا بتواند از حدود قراردادها هم خارج شده و به نوعی طرحی بزرگ تر ایجاد شود تا این پرداخت ها مستقیما از طریق سمات انجام شود؟

این موضوعی ممكن است برخي از سهامداران را ناراحت کند. پس چه بهتر که ما مکانیزمی طراحی کنیم تا خود شرکت ها بدون اینکه کار به شکایت برسد این مبلغ را پرداخت کنند یا از طریق سیستم های حسابداری این کار انجام شود. اگر مصوب شده که سود پرداخت شود، بهتر است سیستمی ایجاد شود که درصورت های مالی شرکت و در بندهای حسابرسی شرکت مواردی در آن تعریف شده باشد، به طوری که به صورت استاندارد و یا قانوني باشد تا بر این مبنا حسابرس صورت های مالی شرکت را تایید یا رد کند.

در رابطه با سود سهام پرداختی از طریق سمات در سال 93 به تعداد 51 هزار و 471 نفر سود سهام پرداخت شده و در سال 94 نیز تا به حال حدود 19هزار و 633 مورد پرداخت سود برای اوراق بدهی انجام شده و برای ناشران نیز نزدیک به 7 تریلیون تومان پرداخت شده است.

در رابطه با اوراق، 8 مورد بورسی و 36 مورد فرابورسی و یک مورد سلف موازی بوده که سودشان پرداخت شده است. در حال حاضر نیز سود سهام سه شرکت فرابورسی را پرداخت می کنیم. البته شرکت های دیگری نیز قبلا با ما همکاری داشتند ولی مدت قراردادشان به اتمام رسیده و احتمال عقد مجدد قرارداد برای آنها نیز وجود دارد که شرکت فرابورس نیز خود یکی از این شرکت ها می باشد.

در این میان مشکل اساسی در حال حاضر خود شرکت های تولیدی هستند که عمدتا در وضعیت سوددهی مناسبی قرار ندارند و این باعث شده تا برای پرداخت سود سهام خود نیز دچار مشکل شوند، بطوریکه این شرکت ها به جای پرداخت سود سهام از طریق سمات، خود اقدام به پرداخت می کنند و کارمزدی هم پرداخت نمی کنند.

بورس نیوز؛ کارمزد این طرح به چه صورت می باشد؟

در رابطه با کارمزد این طرح برای شرکتی که در یک سال 4 دوره پرداخت سود سهم داشته باشد باید به ازای هر سهامدار در هر پرداخت ،رقمی حدود 2500 ريال کارمزد پرداخت کند که اغلب، این شرکت ها ترجیح به عدم پرداخت این مبلغ هرچند اندک دارند.

بورس نیوز؛ با توجه به اینکه گهگاه فرآیند افزایش سرمایه شرکت ها طولانی می شود و برخی سهامداران در این رابطه اعتراض دارند که حق تقدم هایشان در پرتفوی آنها لحاظ نشده، علت این طولانی شدن و تأخیرها چیست؟

در رابطه با طولانی شدن فرآیند افزایش سرمایه و تبدیل حق تقدم به سهام باید گفت که رفع این مشکل در دست سمات نبوده چرا که تا افزایش سرمایه در اداره ثبت شرکت ها به ثبت برسد نیاز به زمان زیادی دارد. در واقع بازه زمانی مورد نیاز برای ثبت افزایش سرمایه شرکت ها 60 روز است که عمدتاً به مدت 10 الی 15 روز دیگر نیز تمدید می شود و پس از آن نیز برای فروش حق تقدم های استفاده نشده نیز مدت زمانی نیاز است که در کل این وقفه ها باعث طولانی شدن فرآیند افزایش سرمایه می شود. همچنین برخی از سهامداران که با کارگزاران دیگری معاملات خود را انجام می دهند، دسترسی لازم را به پرتفوی خود از طریق سامانه سمات نداشته و تنها به پرتفوی خود در سامانه کارگزار ناظر دسترسی دارند، ولی برخی دیگر که به IPS یا همان سامانه سمات دسترسی دارند، به راحتی می توانند پرتفوی خود را به صورت کامل مشاهده کنند. این موضوع یکی از شایعترین مشکلاتی است که سهامداران در رابطه با حق تقدم هایی که به آنها تعلق می گیرد با آن مواجهند. لازم به ذکر است که تا زمانی که حق تقدم به سهم تبدیل شود و فرآیند افزایش سرمایه به اتمام برسد کارگزار ناظر آن سهام شرکت سپرده گذاری بوده و پس از آن سهامدار می تواند شخصا کارگزار ناظر مورد نظرش را انتخاب کند.