چرا عزم ملی در حمایت از بازار سرمایه شکل نگرفت؟

کاهش ارزش دارایی­ های سرمایه گذاران طی دو سال اخیر بسیار زیاد بوده است به نحوی که در بهترین حالت تنها به تغییرات منفی شاخص کل از ارزش دارایی آنها نسبت به دو سال پیش افت داشته است و این در حالیست که در تعداد قابل ملاحظه ای از صنایع با افت به مراتب بیشتری همراه بوده است.

تلویزیون ملی که در روزهای مثبت بازار همواره آمادگی پوشش اخبار رشد شاخص و رکودشکنی ها رو دارد، این روزها حاضر شده تا در روزهای منفی هم پوشش اخبار بازار سرمایه را در دستور کار خود قرار دهد. البته لازم به ذکر است که مسئولان بورس هم از قاعده رفتار تلویزیون ملی تبعیت کردند و فقط در روزهای مثبت حاضر به مصاحبه هستند.

برنامه گفتگوی ویژه خبری شب چهارشنبه، اول مهر ماه، به موضوع مشکلات بازار سرمایه اختصاص داشت که موضوع برنامه به سمت اینکه چرا عزم ملی در خصوص حمایت از بازار شکل نگرفت، هدایت شد. هر چند پاسخ­ های نماینده سازمان در نوع خود جالب و تا حدودی منطقی بود اما واقعا سوال اینجاست چرا این عزم ملی در خصوص حمایت بازار ایجاد نشد؟ آیا دلیل آن عدم شناخت دولتمردان از کارکردهای بازار سرمایه و مزایای ان است؟

قبل از بررسی پرسش های فوق لازم است اشاره موکد شود که این بحث که شاخص بورس تهران گویای وضعیت بازار و اقتصاد نیست، کاملا نادرست است. شاخص بورس تهران هر چند کارایی کامل را ندارد، اما در بلند مدت اطلاعات درستی را ارایه می کند و قابلیت اتکا دارد.

به نظر می­ رسد دو رفتار در بازار ما موجب شده است تا مسولان دولتی با اوضاع نامناسب و شرایط بد بازار سرمایه آگاه نشوند و همچنین رکود بازار را هم طولانی مدت نمود. این دو پدیده "بلوک زنی" و "حبس کردن قیمت سهام" است که یکی موجب می شود بازار نتواند عزم ملی را به خودش جذب کند و دیگری نیز موجب می شود تا رکودی که می توانست تا در چند ماه به پایان برسد به یک رکود دامنه دار حدود دوساله تبدیل می شود.

پدیده بلوک زدن که هر بار توسط مسولان بورس تکذیب می شود اما با توجه به قابل ردیابی بودن، این بلوک زدن ها، توهینی به شعور سرمایه گذاران قلمداد شده است و از طرفی اجازه نداد تا شاخص رقم واقعی را نشان دهد. به عبارت دیگر هر روز درصدی از شاخص منفی با انجام معاملات پرحجم در قیمت مثبت توسط مسولان بورس جبران می شود و کاهش کمتری را نشان میدهد. این عامل قطعا در گزارش های آماری که در اختیار مسولان ارشد و تیم تصمیم سازی اقتصادی قرار می گیرد و قطعا اطلاعات نادرستی در اختیار قرار داد و اجازه نداد تا عمق شرایط بد به اطلاع آنها برسد.

از طرفی حبس قیمت سهام شرکت ها در محدوده 4 یا 5 درصدی هر چند اجازه نمی دهد که قیمت با سرعت زیاد افت کند اما موجب می شود با سرایت این روزهای منفی به روزهای بعد، قیمت یک سهم کاهش بیشتری را تجربه کند. لذا رکود دو ساله بورس محصول تسری نواسانات قیمت ها است که بورس اجازه نداد این اتفاق صورت گیرد. البته قطعا مدیران بورس با آثار منفی حبس قیمت کاملا آشنا بودند که دامنه نوسان را از 4 به 5 درصد افزایش دادند.

در مجموع باید گفت مسئولان بازار سرمایه چه در دوره مدیریت قبلی و چه در مدیریت جدید با عملکرد نامناسب خود اجازه ایجاد عزم ملی برای جلوگیری از ایجاد بحران را گرفتند و حتی با رفتار خود همراهی بسیاری از فعالان بازار سرمایه را نیز از دست دادند. پیشنهاد می شود مسولان بورس با حذف معاملات بلوکی در بازار عادی و افزایش دامنه نوسان شرایط را بهبود دهند.

محمد یوسفی نژاد، کارشناس بازار سرمایه