سهامداران نگرانند؛ مديران از تكان هاي بازار سخن بگويند/ خارجي ها بازار سرمايه ايران را بكر مي دانند/ الآن فرصت فرهنگ سازي است؛ در بازار مثبت گوش كسي بدهكار نيست!

بورس نیوز، آقای دکتر، در شرایطی که بازارها دچار رکود و بحران می شود، همواره شاهد سکوت مدیران و متولیان هستیم. درحالیکه سرمایه گذار می خواهد بداند چه ارزیابی هایی نسبت به آینده مطرح است و چه راهکار هایی براي برون رفت از آن وجود دارد. به نظر جنابعالی این نحوه عملکرد مدیران رفتار درستی است؟ در حالیکه در زمان رشد بازار چنین رفتاری مشاهده نمی شود و مصاحبه ها طبق روال عادي انجام مي شود.

به اعتقاد بنده اين رفتار مديران چندان مناسب نيست. زیرا زمانی که سرمایه گذار از اوضاع موجود احساس نگرانی می کند، می خواهد برآورد شرایط را از زبان متولیان امر بشنود و اگر در این رابطه مدیران بازار سکوت اختیار کنند، به طور قطع به این نگرانی ها دامن می زنند. چرا که سرمایه گذار چنین می اندیشد که چقدر وضعیت وخیم است که حتی مدیران هم نمی خواهند در خصوص آن صحبت کنند. حال آنکه صحبت درباره نگرانی های موجود می تواند سرمایه گذاران را آرام تر کند. همانند زمانی که یک هواپیما تحت تأثیر شرایط نامساعد جوی دچار تکان هایی می شود. اگر در اين حالت خلبان و یا مهمانداران هواپیما شرایط هوایی را برای مسافران تشریح کنند و به آنها اطمینان خاطر دهند که این تکان ها عادی بوده و بزودی رفع خواهد شد و حتی در خصوص مباحث دیگر همچون شرایط آب و هوایی و دمای مقصد برای آنها صحبت کنند، مسلماً آرامش در هواپیما برقرار خواهد شد. شرایط بازار سرمایه هم به همین منوال است؛ یعنی اگر مدیران بازار سرمایه در زمان رکود بازار و ریزش قیمت ها از طریق مصاحبه با سرمایه گذاران در ارتباط باشند و وضعیت حاکم را برای آنها تشریح کنند، آرامش بیشتری در بازار حاکم خواهد شد.

بورس نیوز؛ آقای دکتر لطفاً علل شرایط فعلی بازار سرمایه و تداوم رکود در آن را با توجه به چشم انداز اقتصاد کشور تحت تأثیر اجرای برنامه برجام بفرمایید.

فعالان بازار سرمایه طی یکسال گذشته دو وضعیت روانی متضاد را تجربه کردند که بخشی با ذوق زدگی سرمایه گذاران و سهامداران همراه گرديد و تصور همه بر این امر استوار بود که آثار مثبت ناشی از برداشتن گام های اولیه در اجراي برنامه برجام آنقدر بزرگ خواهد بود که بازار سرمایه از حالت رکودی به سمت رونق حرکت کند؛ درحالیکه این انتظار عقلایی و شدنی نبود و حتی اگر این اتفاق می افتاد، اثرات آن بسیار کوتاه مدت می بود كه خوشبختانه حتی در کوتاه مدت هم اتفاق نیفتاد. اما در حالی سعی کردیم که از این سمت بام نیفتیم که از طرف دیگر پایین افتادیم و این بار به جای ذوق زدگی، فعالان بازار دچار افسردگی شده اند و در حال حاضر اغلب آنها به این نتیجه رسیده اند که حتی اجرای برجام هم هیچ اثر مثبتی ندارد و نمی تواند حال بازار سرمایه را بهبود بخشد. زمانی در فضای کلی حاکم بر اقتصاد کشور همه می گفتند که دولت بی دلیل وزن زیادی به مذاکرات داده و تمام هم و غم خود را به مباحث سیاسی و بین المللی گره زده است. در حالی که باید به متغیر های دیگر نیز توجه می کرد. اما از یکسال گذشته تاکنون این نتیجه حاصل شد که دولت کار درستي کرده و به درستی دریافته که پرداختن به متغیرهای برون زا تنها راه برون رفت اقتصاد کشور از بحران است؛ البته این بدان معنی نیست که متغیرهای درون زا هیچ تأثیری ندارد؛ بلکه واقعیت آن است که اثر این متغیرها بسیار کم است. در حال حاضر هم آنچه تاکنون نشان داده شده، اینکه تمرکز دولت بر این موضوع کار درستی بوده و به نظر می رسد که می توانیم گره گشایی درستی از این محل داشته باشیم.

بورس نیوز، نظر جنابعالی پیرامون نامه اخیر چهار وزیر به رییس جمهور مبنی بر احتمال بروز بحران در بورس است؟

صرف نظر از شیوه ارایه نامه چهار وزیر، محتوی نامه حاوی مطالب مهم و نکات بسیار جدی و حائز اهمیتی است. گرچه به اعتقاد بنده متن آن نباید رسانه ای می شد، بلکه بایستی به صورت داخلی و در هیأت دولت مطرح می گرديد. اما به هر ترتیب متن نامه نشان داد که تا چه اندازه این نگرانی ها در خصوص بروز بحران در بورس قابل توجه و حائز اهمیت است.

نکته مهم اینجاست که رسیدن به مرحله اجرای توافق برجام و مشاهده آثار عملی آن بر اقتصاد، بیش از انتظارات اکثریت فعالان بازار سرمایه به طول انجامید و در حالیکه در رابطه با این موضوع صبوری لازم است، اما اغلب سرمايه گذاران از اوضاع کنونی خسته شده اند. اما دغدغه اصلی و کنونی این است که بازارهای سرمایه همواره چه در زمان ورود به رکود و چه هنگام شروع رونق از اقتصاد کشورها جلوتر هستند؛ چرا که سرمایه گذاران چشم انداز آتی را تنزیل می کنند. برهمین اساس اینکه هنوز بازار سرمایه در رکود به سر می برد، به این معناست که نمی توان حداقل طی چهار الی پنج ماه آتی توفیق جدی در اقتصاد را انتظار داشته باشیم؛ به عبارتی انتظار می رود تا پایان سال جاری وضع به همین منوال پیش برود. پس کاملاً واضح است که محتوی نامه 4 وزیر شامل هشداری جدی بوده و شرايط بازار نگران کننده است. در اين راستا، بزرگترین گره گشایی که دولت طی دو سال اخیر به آن تکیه کرده، استفاده از پتانسیل سرمایه گذاران خارجی است تا بتوان وضع اقتصاد را از رکود به رونق تبدیل کرد. اما در این رابطه قاعده خاصی داریم، مبنی بر اینکه هر سرمایه گذار ریسک خاصی دارد و اگر ریسک را معادل با میزان ابهام بدانیم، سرمایه گذار به سراغ محل هایی می رود که از شفافیت بیشتری برخوردار بوده و با بازدهی بیشتر، ریسک کمتری را شامل شود که اصلی ترین محل با این شرایط بازارهای سرمایه است. هم اکنون هم در ایران ابهامات فراوانی وجود دارد و مسلماً بازار سرمایه کشور شفاف تر از هر مكان ديگري براي سرمایه گذاری است. اما نکته مهم اینجاست که بایستی بازار پر رونق و آماده استقبال از این پول های جديد باشد که به واسطه اجرای برجام توسط سرمایه گذاران خارجی وارد کشور خواهد شد. اما اگر در اين فرصت باقيمانده آمادگی های لازم جهت استفاده از آنها فراهم نشود، گویا از پتانسیل های ممکن چشم پوشی می کنیم.

به عبارت بهتر، متن این نامه می گوید که اگر این شرایط ادامه یابد که حتی سرمایه گذار داخلی هم نسبت به اين بازار بی اعتماد شده و از آن خارج می شود؛ در نتیجه سرمایه گذاران خارجی نیز در بازار سرمایه حضور نخواهند یافت. از این رو به وضوح می توان دریافت که این هشدار کاملاً جدی و به موقع بوده است. تصور بنده این است که به یک دلیل بایستی دولت به این هشدار که همانا صدای اهالی بازار سرمایه بود، توجه جدی تری داشته باشد.

بازار سرمایه همانند سایر بخش های اقتصادی حال و روز خوبی ندارد؛ اما خوشبختانه یا متأسفانه تنها جایی است که خودش دماسنج داشته و حال و روزش را نشان می دهد که حتی در کوتاه مدت نیز اوضاع خوبی ندارد. اما بایستی دقت داشت که قرار است این بازار در حالی یکی از پایگاه هایی باشد که بايد توسعه بیشتری پیدا کند، بلكه طبق شعارهای اولیه دولت یازدهم بایستی از سهم بیشتری در اقتصاد کشور برخوردار باشد. گرچه این شعار تاکنون محقق نشده، پس باید بیشتر به آن توجه کرده و از آن حمایت کنیم.

بورس نیوز، با این اوصاف اجرایی شدن برجام چه آینده ای را پیش روی بازار سرمایه خواهد گذاشت؟ و چه زمینه هایی را در ساختار بازار بایستی فراهم کرد؟

اگر برای برنامه برجام گام عملیاتی برداشته شود، بنده معتقدم که اولین بخشی که در اقتصاد با رونق جدی مواجه خواهد شد، بازار سرمایه است. از این رو باید این شرایط را غنیمت بشماریم و اینجاست که حتی یک روز زودتر عملیاتی شدن برجام اهمیت بیشتری پیدا می کند. چرا که تمام شاخص های صنایع در این بازار وضعیت خود را به نمایش می گذارند و تحقق این اتفاق مثبت می تواند نوید دهنده سایر بخش های اقتصادي باشد.

بورس نیوز؛ اما به نظر می رسد موانع و ابهامات زيادي براي حضور سرمایه گذار خارجی وجود داشته باشد؛ از نگاه آنها نقاط مبهم بازار سرمایه ایران کجاست؟

اینکه در بازار سرمایه ابهاماتی وجود دارد، تحت تأثیر چندین عامل مهم است. اولین مورد مربوط به مباحث ارزی و نقل و انتقال پول برای انجام معاملات سرمایه گذاران خارجی می باشد و دومین مورد هم به تغییرات و نوسانات قیمت ارز در کشور مربوط است که ابهامات زیادی را برای این گروه از سرمایه گذاران به همراه دارد. مورد بعدی به نحوه ورود و خروج سرمایه های خارجی برمي گردد و اینکه آنها در اين رابطه با چه محدودیت هایی مواجه خواهند بود؟

و در خصوص نکته بعدی بایستی دید که آیا در بازار سرمايه آماده پذیرایی از سرمایه گذار خارجی به ویژه در بلند مدت هستیم؟ و چگونه آنها را باید طبقه بندی کرد که سرمایه گذاران خارجی بلند مدت را زودتر از افراد با دید کوتاه مدت و حتی میان مدت جذب کنیم. ضمن اینکه بایستی موانع موجود در ساختارهاي كلي بازار سرمايه را برای حضور و فعالیت آنها حذف كنيم.

البته نکته مهم تر این است که باید سعی کنیم بیشتر سرمایه گذار نهادی خارجی جذب کنیم تا سرمایه گذار خارجي حقیقی.

بورس نیوز؛ در این راستا وظیفه نهاد ناظر و به ویژه سازمان بورس جهت بهبود ساختارهای فعلی بورس و رفع محدودیت های موجود چیست؟

نکته حائز اهمیت این است که باید شرایط را برای ورود سرمایه گذار خارجی بهبود دهیم و در این راستا نهاد ناظر طی سال های اخیر تلاش زیادی کرده؛ اما لازم است چابک تر شویم. گرچه بخش قابل توجهی از بهبود اوضاع را بعد از تعامل با خارجی ها و استفاده از تجربیات آنها می توان در بازار اعمال کرد. اما بهتر است نهاد ناظر بیشتر به فعالیت اصلی خود یعنی نظارت بپردازد و بقیه امور را بر عهده سایر نهادهایی که در بازار فعال هستند، بگذارد که سازمان بورس اخيراً این رسالت را به درستی شناخته و در حال عمل به آن است.

بورس نیوز، آیا در خصوص اصلاح زیر ساخت های بازار سرمایه نباید تصمیمات جدیدی پیرامون اصلاح دامنه نوسان قیمت ها و حجم مبنا اتخاذ کرد؟

اصلاح این موارد هم ضروری است، اما بنده آنها را به عنوان پیش شرط حضور سرمایه گذاران خارجی نمی دانم. تصور بنده این است که طیف اول سرمایه گذاران خارجی که وارد کشور می شوند، به اندازه کافی هوشمند و آشنا به شرایط بازار سرمایه ایران هستند و از مشاوران خبره استفاده می کنند. اما مسئولين امر باید همراه با توسعه بازار، محدودیت هایی را که عامل اصلی عدم کارایی آن است، برای ایجاد تعادل در نظام عرضه و تقاضا کنار بگذارند. گرچه اعمال این محدودیت ها برای دفاع از حقوق سرمایه گذار خرد حقیقی تا حدی نیاز بود. اما اگر این فرهنگ در کشور ایجاد شود که فرد ناآشنا و کم اطلاع از ریسک های مترتب بر بازار، اجازه خرید سهام به صورت مستقیم را ندارند و یا باید متناسب با میزان ریسک پذیری خود در اوراق مختلف و یا صندوق های سرمایه گذاری مشارکت کنند، دیگر نگران حرفه ای های بازار نخواهيم بود و براحتی می توان محدودیت های فعلی را برطرف کرد.

بورس نیوز؛ پیشنهادات کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران برای حل بحران موجود در بازار چیست؟

در ابتدا بایستی این نکته را متذکر شوم که دادن هر گونه داروی تسکین دهنده موقت و کوتاه مدت همانند آنچه طی دو سال گذشته تحت عنوان صندوق حمایت از بازار و یا صندوق توسعه و تثبیت بازار ارایه شد، ممکن است در کوتاه مدت خوشحال کننده باشد، اما در آینده ده ها برابر نگرانی ایجاد می کند. حرفه ای ها هم مطلقاً نباید به دنبال داروی مسکن برای کوتاه مدت باشند. اما موثرترين اقدام برای تکان دادن اقتصاد و به حركت در آوردن چرخه توليد تنها با آمدن پول های جديد توسط سرمایه گذاران ایرانی مقيم خارج از كشور و یا سرمایه گذاران خارجی امکان پذیر است؛ اما مابقی اقدامات بیشتر اثر موقتي دارد. حتی بنده اعتقاد دارم بازار نسبت به مسکن های قبلی مقاوم شده، پس نباید دنبال استفاده مجدد از آنها باشیم.

بورس نیوز؛ ظرفیت ها و فرصت های بازار سرمایه ایران پس از لغو تحریم ها را چطور ارزیابی می کنید؟

طیف قابل توجهی از سرمایه گذاران خارجی بازارهاي ایران را بکر می دانند و باز شدن درب اقتصاد ایران را به روی خود ورود به دنیایي جدید و پرپتانسيل می دانند. از این رو حضور آنها می تواند برای دو گروه از صنایع فرصت مغتنمی باشد. اول صنایعی که در شرايط فعلي اعمال تحريم ها کارایی پایینی دارند و می توانند با ورود سرمایه گذار خارجی با افزایش کارایی همراه شوند و در وهله دوم صنایعی که به دلیل اعمال تحریم ها با محدودیت صادراتی مواجه بوده اند و با لغو تحريم ها می توانند فرصت های جدیدی را براي صادرات پیش روی سرمایه گذار خارجی قرار دهند.

بورس نیوز؛ آیا از طریق ساز و کارهای کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران امکان جذب سرمایه گذار خارجی وجود دارد و تاكنون چه اقداماتی در این راستا انجام شده است؟

بله كانون در اين زمينه فعال بوده و هست و در اين راستا تاكنون مذاکراتی داشته ایم و به جد پیگیر تداوم آن نيز هستیم و نیاز است که این اتفاق بیفتد؛ چرا که بازار سرمایه ایران برای سرمایه گذاران خارجی بسیار کم تر شناخته شده است. در این راستا و براي شناساندن آن به سرمايه گذاران خارجي مذاکرات متعددی صورت گرفته و بازدیدهایی هم ترتیب داده شده است. اما اجرایی شدن تمام این مذاکرات منوط به اجرایی شدن برجام است. اما در این زمان باقیمانده باید از فرصت ها به نحو مطلوب بهره برد و آنها را بهتر معرفی کرد. چرا که در زمان ركود فرصت بيشتري براي فرهنگ سازی داخلی وجود دارد. حال آنکه به مجرد اینکه بازار پر رونق شد، دیگر گوش کسی بدهکار فرهنگ سازی نیست. زیرا همه اینطور فکر می کنند که یک روز زودتر وارد شدن به بازار معادل کسب چهار درصد سود بیشتر است.

کانون هم با عضویت بیش از 100 نهاد مالی بزرگ، دغدغه حرفه ای هاي بازار را دارد كه باید آنها را برای استفاده از فرصت های بین المللی آماده کرد تا از مرحله امضای تفاهم نامه به مرحله انعقاد قرارداد برسیم. نکته دیگری که خواسته جدی اعضای کانون است اینکه دولت صرف نظر از فشارهای اقتصادی، دیگر فشارهای مضاعفی را به زیر مجموعه هاي ما وارد نکند. به ویژه در شرایط فعلی که حال بازار سرمایه خوب نیست، دولت نباید با سیاست های خود ریسک سیستماتیک جدی به آن اضافه کند. همانند آنچه در بحث مالیاتی شاهد تندرویی هایی از سوی دولت هستیم؛ آن هم برای گروهی از بخش های اقتصادی که به عنوان شفاف ترین نهادها محسوب می شوند. حال آنکه این رفتارها به نوعی جریمه بخش های شفاف اقتصاد است.

همچنین درخصوص فرآیندهای ثبت محدودیت هایی وجود دارد که باید آنها را نيز ساماندهی کرد. مهمترین بحث هم اینجاست که همواره به بخش های اقتصادی جهت حضور و ایجاد رونق در بازار سرمایه مشوق هایی ارایه می دهند. بر همین اساس به نظر می رسد اگر دولت به دنبال توسعه بازار سرمایه است نباید از ارایه مشوق هایی برای فعالیت در آن ابا داشته باشد، بلکه باید از این امر پشتیبانی ویژه ای داشته باشد.

بورس نیوز؛ در پایان اگر نکته خاصی مدنظر جنابعالی هست، بفرمایید.

در خاتمه یک خواهش از بورس نیوز و سایر رسانه های تخصصی فعال در بازار سرمایه دارم و آن اینکه در شرایطی که هستیم تنها به دنبال انعكاس اخبار نگران کننده نباشیم. چرا که اگر قرار باشد در جستجوی چنین اخباری باشیم، به وفور وجود دارد. درحالیکه می توان به همین میزان هم اخبار مثبت و امیدوار کننده انعکاس داد. چرا که با توجه به چشم انداز مثبت پیش روی کشور می توان خبرهاي امیدبخش را به سرمايه گذاران و سهامداران نشان دهیم.

بطوریکه گرچه هم اكنون وضع بازار سرمايه خوب نیست، اما دورنمای آن مطلوب ارزیابی می شود. درست است که زمانی امیدها به آینده واهی بود، اما الآن اين اميدها واقعی شده و با کمک یکدیگر می توان این مرحله را به سلامت سپری کرد تا بزودی طعم شیرین رشد اقتصادي را چشید.

جهت عضويت در كانال تلگرام #اخبار #اقتصادي #بورس_نيوز روي لينك زير كليك كنيد و گزينه JOIN را بزنيد.

https://telegram.me/boursenews_ir