بازگشت رانت به كارگزاري ها / روش ناعادلانه بورس براي عرضه هاي اوليه

عرضه اولیه ۱۰ درصد از سهام شرکت آسان پرداخت پرشین در حالی روز گذشته انجام شد که سهامداران آنلاینی اجازه خرید مستقیم در این عرضه اولیه را نداشتند و فرآيند عرضه اوليه سهام "آپ" با اعتراضات گسترده و حاشيه هاي فراواني در بورس تهران همراه شد.

به گزارش بورس نيوز، در حالی ديروز 10 درصد از سهام شرکت آسان پرداخت پرشین به عنوان پانصدمين شرکت بورسی کشف قیمت شد که از تعداد 100 میلیون سهم "آپ"، 40 میلیون سهم به کارکنان این شرکت تعلق گرفت و بقیه این سهام نیز تنها از طريق کارگزاران قابل معامله شد. بطوريكه در اطلاعیه عرضه اولیه اعلام شد که هر کارگزاری موظف هست 25 درصد از سهمیه خود را براساس سفارش خرید مشتریان به کاربران آنلاین تخصیص دهد.

تصميمي كه به گفته مدير عامل شركت بورس براي تخصيص سهام شركت هاي تازه وارد به روش ثبت سفارش روشي جديد در فرآيند عرضه اوليه يك سهم گرفته شده كه براي اولين بار در نماد "آپ" به اجرا در آمده و با موافقت سازمان بورس از حدود دو ماه آينده در ساير عرضه ها نيز به كار گرفته خواهد شد.

اما به گفته قاليباف اصل در حالي برنامه بورس، افزایش انصاف و عدالت در رویه های عرضه اوليه سهام بوده و روش جدید هر چند کامل و تمام و مطلق نیست، اما موجب بهینه شدن روال معمول خواهد شد كه اين نحوه عرضه و تخصيص سهام در اولين آزمايش خود اعتراضات فراواني را به همراه داشت كه در اين گزارش به برخي از آنها اشاره مي كنيم.

نكته اصلي اينكه بسياري از كاربران آنلاين روش مذكور را ناعادلانه خواندند و آن را در راستاي افزايش رانت بازي ها در شركت هاي كارگزاري دانستند.

ضمن اينكه اكثر فعالان بازار در پي اين عرضه اوليه با روش جديد معتقدند عرضه هاي اوليه عمدتاً براي جذب سرمايه گذاران خرد است تا به واسطه امكان كسب بازدهي، افراد بيشتر به سرمايه گذاري در بورس تشويق شوند. حال آنكه با اين روش و بي تدبيري مسئولين امر، عملاً اين امكان از آنها سلب شد تا از اين پس عمده سهام تازه وارد جذاب براي خريد، سهم نورچشمي ها و مشتريان خاص كارگزاري ها شود.

حال آنكه به گفته بسياري از فعالان بازار در اغلب عرضه هاي اوليه اخير همگي موفق به خريد سهام شده بودند؛ آن هم با وجود همان هسته خراب و مشکلاتی که بارها و بارها در فرآيند كشف قيمت سهم مشاهده شده بود.

ضمن اينكه، به گفته مدير عامل شركت بورس اين روش جديد در حالي از اين پس در جريان عرضه هاي اوليه به كار گرفته خواهد شد كه بسياري نسبت به نحوه و تعداد سهام تخصيص يافته از سوي كارگزاري ها اعتراض داشتند و مابقي نيز در خصوص عدم پاسخگويي كارگزاران خود شكايت داشتند.

بدين ترتيب این روش عرضه اوليه در حالي داد سهامداران را درآورد كه هر شركت كارگزاري تعداد متفاوتي از سهم را نسبت به ديگر كارگزاري ها براي تخصيص به مشتريانش اعلام كرده است. بطوريكه در حالي پيغام ناظر بازار حداكثر سهميه هر كد معاملاتي را هزار سهم اعلام كرده بود كه برخي كارگزاري ها تعداد 100 و يا 200 سهم را به مشتريان خود اطلاع رساني كردند و كارگزار ديگري به هر مشتري خود پيامي مبني بر امكان تخصيص حداكثر 500 سهم را ارسال كرد.

اما نكته جالب قضيه آنجايي است كه مديرعامل شركت بورس علت تغيير رويه عرضه هاي اوليه را ناشي از قطعي اينترنت كاربران آنلاين عنوان مي كند كه به گفته وي افزايش ناگهاني حجم سفارش هاي خريد و فروش و قطعي هاي مكرر اينترنت آنلاين ها مشكل اصلي در عرضه هاي اوليه است. اما بايستي گفت آقاي مدير سرويس اينترنت مشتريان هيچ ارتباطي به سامانه معاملات بورس و كاربري هاي آنلاين ندارد؛ بلكه مشكل از جاي ديگر آب ميخورد.

علاوه بر اين موارد، تحت تأثير سردرگمي هاي به وجود آمده براي سرمايه گذاران در اين روش جديد، همه فعالان بازار با وجود قطعي هاي مكرر هسته معاملات و اختلال در ارسال سفارش هاي خود و گهگاه عدم ثبت آن تحت تأثير مشكلات موجود در سامانه معاملات، خواهان روش قبلي بودند. چراكه حداقل در روش قبلي آنلاين ها به صورت مستقيم مي توانستند اقدام به خريد سهم طبق سهميه اعلامي از سوي نهاد ناظر بازار كنند. حال آنكه در اين عرضه 25 درصد از كل سهام عرضه شده توسط كارگزاري ها به آنلاين ها اختصاص خواهد يافت كه در چگونگي آن و احتمال پايمالي عدالت شبهات بسياري وجود دارد و دسترسي معامله گران آنلاين را بيش از پيش محدود مي سازد. با اين ادعا كه فعالان بازار معتقدند اين روش عرضه اوليه تنها به نفع خيل كارگزاران است و بس!

اما اوج اين بي تدبيري در جايي مشاهده شد كه نه تنها دست آنلاين ها از خريد اين سهم در فرآيند كشف قيمت به صورت مستقيم بي نتيجه ماند كه در بخش اطلاع رساني ها هم در اين زمينه بسيار ضعيف عمل شد. بطوريكه چند ساعتي قبل از عرضه اوليه اعلام شد كه سرمايه گذاران متقاضي خريد سهم مي توانند سفارش خود را از طريق كد آفلاين ثبت كنند و همين امر بسياري از سرمايه گذاران را سردرگم كرد.

از اين رو به نظر مي رسد مسئولان بازار سرمايه به جاي حل مشكل مربوط به هسته معاملاتي، تنها صورت مسئله را پاك كرده اند و با روش مذكور از اين پس تمام مشكل را به گردن كارگزاري ها مي اندازند.

بر اين اساس بايستي پرسيد، آيا واقعاً معناي رعايت عدالت و حمايت از سهامدار حقيقي و خرد همين است كه ديروز در جريان عرضه اوليه "آپ" ديديم؟!

جهت عضويت در كانال تلگرام #اخبار #اقتصادي #بورس_نيوز روي لينك زير كليك كنيد و گزينه JOIN را بزنيد.

https://telegram.me/boursenews_ir