48 درصد از دارایی بانک های بورسی غیر مولد است

طی سال اخیر بارها شنیده ایم که نسبت مطالبات غیرجاری (NPL) در بانک ها در سطح بحرانی قرار دارد، حال اگر شاخص مجموع نسبت دارایی های غیر مولد (NPA) بانک های کشور را بررسی کنیم، عمق این بحران ملموس تر می شود. مهم ترین دارایی های غیرجاری بانک ها در سه دسته تقسیم می شود: مطالبات از دولت، مطالبات غیر جاری و دارایی های ملکی.

مطالبات از دولت

همانطور که در جدول زیر نشان داده شده است، در پایان سال 1394 حدود 910 هزار میلیارد تومان مجموع بدهی دولت و بخش غیردولتی به سیستم بانکی بوده است که از این میزان حدود 19 درصد از آن که معادل 173.8 میلیارد تومان است، مربوط به بدهی دولت می باشد که سنواتی است و عملا جز منابع غیر مولد بانک محسوب می می شود. این نسبت در آبان 95 به 19.5 درصد رسیده است و به لحاظ مبلغی رشد 20 درصدی را نسبت به پایان سال 94 تجربه کرده است.

مطالبات غیرجاری

میانگین مجموع تسهیلات غیر جاری شبکه بانکی طی دهه اخیر 15 درصد از مجموع تسهیلات بوده است که در سال های 88 و 87 به بیشینه خود رسیده بود و در حال حاضر بیش از 10 درصد می باشد. این رقم بر اساس اطلاعات منتشره بانک ها در صورت های مالی آنها در پایان سال 94 محاسبه شده است و اگر مطالبات مشکوک الوصول مد نظر بانک مرکزی نیز لحاظ گردد به بیش از 20 درصد خواهد رسید. بیش از 70 درصد از این مطالبات غیر جاری مربوط به مطالبات مشکوک و الوصول می باشد که دیگر امیدی به وصول آن نیست.

مقایسه ای بین نسبت مطالبات غیر جاری در بانک های ایران و مناطق منتخب جهان انجام شده است که وضعیت خطرناک بانک های ایران به وضوح قابل ملاحظه است. ایران در سال میلادی گذشته، در بین 90 کشور دنیا رتبه 81 را در نسبت مطالبات غیرجاری به خود اختصاص داده است و در شمار کشورهای بحران زده نظیر یونان و ایتالیا قرار گرفته است. البته تفاوت این کشورها با بانک های ایرانی شفافیت بیشتر اطلاعات آنها می باشد.

بررسی به عمل آمده از صورت های مالی بانک های فعال در بورس نشان می دهد که حدود 48 درصد از دارایی بانک ها که بالغ بر 400 هزار میلیارد تومان است غیرمولد محسوب می شود که عمدتا شامل مطالبات از دولت با سهم حدود 19 درصدی، مطالبات غیر جاری با سهم حدود 20 درصدی و دارایی ملکی به سهم حدود 8 درصدی می باشد که توان تسهیلات دهی بانک را به شدت کاهش داده است. در حقیقت می توان گفت بانک ها با نصف ظرفیت خود در حال فعالیت هستند که ریشه این سلسله مشکلات به سیاست ها و گاها سو مدیریت های طی دهه اخیر باز می گردد با این حال عظم بانک مرکزی در ساماندهی این اوضاع و تشدید کنترل بر این بانک ها امیدوار کننده است.

سمیرا منصوری

کارشناس ارشد سرمایه گذاری هلدینگ مالی صندوق بازنشستگی کشوری