بورس‌نیوز، قدیمی ترین پایگاه خبری بازار سرمایه ایران

      
يکشنبه ۱۱ بهمن ۱۳۸۸ - ۰۹:۱۴
یک مدرس دانشگاه در پی نحوه خوشه بندی پرداخت یارانه نقدی عنوان کرد :

آیا تنها 66.5 درصد زیر خط فقر هستند ؟!

طبق خوشه بندی انجام شده دهک های 1 الی 7 که دارای جمعیتی بالغ بر 47.6 میلیون نفر است ، مشمول دریافت یارانه نقدی می باشند این میزان جمعیت حدود 66.5 درصد از کل جمعیت کشور را تشکیل می دهد به عبارتی دیگر 66.5 درصد جمعیت کشور زیر خط فقر قرار دارند.
کد خبر : ۲۹۰۳۸

امین دلیری مدرس دانشگاه و کارشناس ارشد مسایل اقتصادی در گفتگو با خبر نگار بورس نیوز به بررسی نحوه خوشه بندی یارانه ها و چگونگی طبقه بندی افراد جامعه پرداخته و در برخی از موارد نیز اشکالاتی را بر نحوه این خوشه بندی متذکر شده است که در ذیل می خوانیم.

اطلاعاتی که رییس مرکز آمار ایران طی مصاحبه ای تلویزیونی و مطبوعاتی در خصوص نحوه توزیع یارانه ها دهکهای جامعه آماری خانوارهای کشور ارایه نمود حاکی از این بود که در دهکهای درآمدی خانوارهای کشور به سه خوشه تقسیم شده اند که خانوارهای خوشه های اول و دوم مشمول دریافت یارانه نقدی می شوند .

طبق اطلاعات اخذ شده از پرسش نامه ها در مجموع 47.6 میلیون نفر از جمعیت کل کشور در خوشه های اول و دوم شناسایی شده اند که مشمول دریافت یارانه نقدی هستند . بر این اساس خوشه اول بالغ بر 29 میلیون نفر ، خوشه دوم با سه دهک خانوار بیش از 17 میلیون نفر و خوشه سوم دارای 14 میلیون نفر می باشد.

طبق اظهارات رییس مرکز آمار ایران در مجموع 17 میلیون و 49 هزار و 586 خانوار فرم اطلاعات آمار خانوار را تکیمل نموده اند که شامل 61 میلیون و 107 هزار و 796 نفر می گردد . حال اگر 10 میلیون نفری که طبق اظهارات مسئولین مرکز آمار فرم پرسشنامه خانوار پر نکرده اند به رقم فوق الذکر اضافه کنیم ، کل جمعیت کشور بالغ بر 71 میلیون نفر می شود .

طبق آمار و ارقام ارایه شده بیش از78 درصد افراد که فرم پرسشنامه خانوار را تکمیل نموده اند مشمول اخذ یارانه نقدی شده اند و 10 میلیون نفری که فرم پرسشنامه خانوار را پر نکرده اند اینطور بیان می شود که نیازی به دریافت یارانه ندارند . بدین ترتیب 24 میلیون نفر دیگر که فرم پرسشنامه را تکمیل کرده اند در خوشه سوم قرار گرفته اند و یارانه ای به آنها پرداخت نخواهد شد .

به عبارت دیگر اگر کل جمعیت کشور 71.6 میلیون نفر باشد و کسانیکه یارانه به آنها تعلق نمی گیرد بالغ بر24 میلیون نفر باشند در حدود 33.5 درصد از جمعیت کشور مشمول دریافت یارانه نمی گردند .

خاطر نشان می شود که مطالب مذکور طبق اطلاعات آماری مرکز آمار ایران و بر اساس اظهارات رییس مرکز مزبور انتشار یافته است.

بر اساس این گزارش خوشه بندی سه گانه بر اساس اطلاعات اظهار شده و بر اساس متغیر های مختلف درآمدی مندرج در پرسشنامه طبقه بندی شده است.

خوشه اول به طبقه اول اختصاص داده شده است که در یک خانوار شش نفری دارایی و درآمدی کمتر از 473 هزار تومان دارند که دهک های اول تا چهارم را شامل می شوند.

خوشه دوم در طبقه بندی دوم درآمدی ، اختصاص به خانوارهایی دارد که در آمد آنان بین 473 هزار تومان تا 788 هزار تومان است و دهک های پنج ، شش و هفت را تشکیل می دهند .

در خوشه سوم نیز خانوارهایی که بیش از 788 هزار تومان درآمد دارند طبقه بندی شده اند

طبقه بندی انجام شده با توجه به اطلاعات و متغیر های دخالت داده شده در مدل های آماری و ریاضی استفاده شده دارای نقایص زیادی است که باعث شده حتی افراد عادی بدون انجام محاسبات آماری متوجه کاستی ها و غیر واقعی بودن این طبقه بندی آماری بشوند که در موارد ذیل یک به یک به این نواقص پرداخته شده است.

1- اصولاً استفاده از مدلهای آماری و ریاضی و استفاده از روشهای اقتصاد سنجی به تنهایی نمی تواند مهری بر صحت ارقام کمی و نتایج آن بگذارد .

نحوه استخراج اطلاعات و انتخاب متغیر های کمی و صحت اطلاعات جمع آوری شده ، جزء شروط لازم برای استخراج نتیجه های بدست آمده از روشهای متعدد آماری است .

به دلایلی که بعداً به آن اشاره خواهیم کرد خوشه بندی انجام گرفته فاقد اطلاعات مکفی و صحیح می باشد .

2- طبق اطلاعات آماری انتشار یافته خانوارهای شهری که دارای 800 هزار تومان درآمد ماهانه باشند زیر خط فقر قرار دارند ، کما اینکه در خوشه بندی مرکز آمار بطور میانگین درآمد شهری و روستایی مشمول دریافت یارانه نقدی میزان درآمدشان در حدود 788 هزار تومان در ماه می باشد .

3- طبق خوشه بندی انجام شده دهک های 1 الی 7 که دارای جمعیتی بالغ بر 47.6 میلیون نفر است ، مشمول دریافت یارانه نقدی می باشند این میزان جمعیت حدود 66.5 درصد از کل جمعیت کشور را تشکیل می دهد به عبارتی دیگر 66.5 درصد جمعیت کشور زیر خط فقر قرار دارند که نسبت فوق با روش اندازه گیری تعداد کل افراد فقیر به کل جمعیت کشور بدست می آید.

به این ترتیب نسبت افراد فقیر کشور 66.8 درصد می باشد. مسلماً این نسبت مورد تأیید سازمانهای مسئول ذیربط کشور نیست ولی محاسبات و خوشه بندی فعلی چنین عددی را به نمایش می گذارد .

4- بسیاری از حقوق بگیران ثابت اعم از کارکنان شاغل و بازنشسته کشوری ، لشگری و کارگری در خوشه سوم جای گرفته اند .

به این ترتیب در محاسبات آمار اغلب حقوق بگیران ثابت که همیشه مورد حمایت برنامه ریزان و سازمانهای حمایتی قرار دارند جزو طبقه مرفه جامعه یعنی در دهکهای بالای درآمدی کشور قرار گرفته اند. این امر بر غیر واقعی بودن خوشه بندی های انجام گرفته حتی برای غیر متخصصین آمار و اقتصادی واضح می نماید و نیازی به بکارگیری مدلهای پیچیده ریاضی برای محاسبات مجدد نیست .

5- یکی از معیارهایی که می توانست راست آزمایی اطلاعات مندرج در پرسشنامه ها را مشخص نماید استفاده از کسانی می باشد که سهام عدالت به آنها تعلق گرفته است اما متأسفانه چنین کاری انجام نشده است .

6- اصولاً وقتی از پرداخت یارانه ،کمک های جبنی یا نقدی به افراد مشمول جامعه صحبت می شود یا عملاً مبادرت به آن می شود ، کارکنان دولت اعم از شاغل و بازنشسته ، نیروهای لشگری ( اعم از انتظامی ، ارتشی و سپاهی ) ، کارگران ، کارکنان بانکها و بیمه ها مستمری بگیران کمیته امداد و سازمانهای حمایتی را شامل می شود که مسلماً در خوشه بندی انجام گرفته به علت اینکه فقط به اطلاعات پرسشنامه تکیه شده بسیاری از گروههای فوق الذکر از اصابت آماری در خوشه های اول و دوم خارج شده اند .

7- وقتی خط فقر بر اساس درآمد کمتر از 800 هزار تومان یا به عبارت دیگر بر اساس درآمد خانوار کمتر از 788 هزار تومان مرکز آمار ایران مشخص می گردد ، جمعیتی بالغ بر 47.6 میلیون نفر ( 66.5 ) درصد کل جمعیت کشور را شامل می شود از نگاه دیگر افراد زیادی در جمعیت مندرج در بند 6 تحت پوشش قرار نمی گیرند که از دو حالت خارج نیست :

الف ) فرض می شود اطلاعات استخراج شده درست است و تعداد 47.6 میلیون نفر مشمولان دریافت یارانه نقدی صحیح استخراج شده است فقط این نکته می ماند که عده کثیری در طبقه بندی مشمول لحاظ نشده اند که باید مجدداً اصلاح شود و به تعداد مشمول اضافه خواهد شد از این رو خانوارهای مشمول به مراتب از سقف فعلی بیشتر خواهند گردید .

ب ) احتمالاً عده کثیری با دادن اطلاعات کذب و پایین نگهداشتن درآمد ابراز شده ، جایگزین افراد دیگر که مستحق دریافت یارانه نقدی هستند شده اند چون در بررسی این قبیل اطلاعات امکان راست آزمایی درآمدی وجود نداشت لذا افراد فرصت طلب در این اقدام نیز خود را مستحق نشان داده اند و جلو افتاده اند .

8- طبقه بندی ایجاد شده در خوشه سوم بین خانوارهایی که دارای درآمدی اندکی بیشتر از خط فقر دارند با افراد برخوردار از درآمد و ثروتهای بالا از نظر شکاف درآمدی بسیار پر فاصله خواهد بود لذا هیچ تناسبی بین افرادی که از نظر درآمد های در خوشه سوم قرار دارند وجود ندارد به همین دلیل به نظر می رسد فاصه های درآمدی بعضاً نجومی باشند .

اگر این فرض عنوان شده را با اغماض کمی خطا بپذیریم که 15 درصد جمعیت کشور بیش از 85 درصد ثروت کشور را در دست دارند با توجه به سهم 33.5 درصدی خوشه سوم در کل جمعیت کشور، 17.5 درصد با فاصله درآمدی زیاد در خوشه سوم قرار گرفته اند .

9- از دیدگاهی دیگر توزیع یارانه های نقدی به ترتیبی که خوشه چینی شده است مورد ایراد قرار دارد اگر اکثریت قابل توجهی از جمعیت کشور مشمول دریافت یارانه نقدی قرار گیرند پس چه لزومی دارد تا شکل فعلی دستخوش تغییرات اساسی شود ؟

پیامدهای اجرای این طرح طبق پیش بینی های صورت گرفته ، می تواند نرخ تورم را از ناحیه فشار هزینه افزایش دهد . قشرهای حقوق بگیر ثابت جامعه و اقشار آسیب پذیر دیگر را تحت تأثیر آثار تورمی شدید با کاهش مجدد درآمدهای واقعی ( Real Wag ) قرار می دهد . شاید بهتر بود با اصلاح ساختار تولید خدمات و کالا ایجاد رقابت قیمت که بتدریج اصلاح شود و دولت با کنترل بازار از طریق اعمال سیاست های پولی و مالی و اصلاح تعرفه ها و مالیات ، رونق مورد انتظار را فراهم نمود . بهره وری با مکانیزم بازار رقابت حاکم خواهد شد. بالاخره دولت با برقراری یک سیستم تأمین اجتماعی به قشرهای آسیب پدیر جامعه کمک نماید .

نتیجه گیری و پیشنهاد :

الف ) با توجه به اعتراضات گسترده که بیشتر از اقشار و از درآمدهای ثابت و محدود می باشد در هنگام تکمیل پرسشنامه خانوار به طور صریح و بدون پیرایه درآمد های خود را ابراز نموده اند ، دولت با نظر واقعیت نگری چاره ای جز تجدید نظر در اطلاعات مندرج در پرسشنامه که منجر به خوشه بندی فعلی شده ، ندارد . باید با توجه به واقعیت های موجود جامعه نسبت به تجدید نظر در فرمهای اطلاعات آمار خانوار اقدام نماید .

ب) در خوشه بندی ( طبقه بندی ) جدید باید از معیار هایی که اطلاعات درآمدی به طور واضح در سازمانها و موسسات کشور وجود دارد استفاده شود بطور مثال آمار شاغلین و بازنشستگان دولت ( اعم از کشوری و لشگری ) شاغلین و بازنشستگان تأمین اجتماعی مثل کارگران ، کارکنان شرکتهای دولتی و خصوصی ، مستمری بگیران موسسات کمک کننده مانند کمیته امداد امام خمینی ( ره ) و ... جامعه روستایی و غیره می توانند در خوشه بندی های مشمول مورد توجه قرا بگیرند .

ج) تجاربی برای توزیع سهام عدالت وجود دارد که می تواند به عنوان اطلاعات تکمیل کنند و علاوه بر اطلاعات اخذ شده از مبادی پرداخت حقوق و مستمری افراد مندرج در بند (ب) استفاده نمود .

د) درصد کمی از خانوارهای مشمول می ماند که باید با روشهای دیگر شناسایی شده مورد بررسی قرار گیرد با استفاده از کد ملی به عنوان یک شماره شناسنامه کشوری می توان از تکرار اسامی افرادی که اطلاعات آنها از طرق مختلف ارسال می شود ، جلوگیری نمود و تمام اطلاعات حاصله تجمیع گردد.

در پایان طرح مذکور که از بزرگترین و پرداخته ترین طرح های تحول اقتصادی است باید در عمل و اجرا دقت زیادی مبذول شود و گرنه اثر آن ممکن است به صورت عکس جلوه کند و انتظارات دولت و جامعه تأمین نشود .

اشتراک گذاری :
ارسال نظر