"چرا رشد شاخص بورس ايران عليرغم تحريم‌هاي سازمان ملل و دولت‌هاي غربي ادامه دارد و از ابتداي سال با جهش 2653 واحدي، دو بار ركورد زده و از قله هاي 14 و 15 هزار واحدي عبور كرده؟ "
اين سوالي است كه اين روزها بسياري از مردم عادي و برخي فعالان بازار سهام از خود و ديگران مي پرسند. حتي برخي ناظران داخلي و بين المللي با حيرت به اين روند غيرقابل انتظار نگاه مي‌كنند و به دنبال جواب هستند.
شاخص هاي بورس كه نماگر وضعيت عمومي و كلي بازارهاي سهام در مقاطع زماني يك روزه تا چند ساله هستند از جمله متغيرهاي كلان براي مقايسه شرايط بورس ها نسبت به گذشته به شمار مي‌روند و همه بورس هاي دنيا با استفاده از چند روش شاخصي را براي بازارهاي سهام و كالا تعريف مي‌كنند.
شاخص كل بورس43 ساله ايران نيز بعد از شروع مجدد بازار سهام در سال 69 ،بر مبناي عدد100 واحد شروع به كار كرد. اين متغير با محاسبه ارزش روز شركت‌هاي حاضر (كه از ضريب تعداد سهام و قيمت هر سهم شركت بدست مي آيد) محاسبه مي‌شد.
در كنار اين شاخص، شاخص‌هاي ديگري مانند شاخص سود نقدي و قيمت ، شاخص بازارهاي اول و دوم، شاخص هاي صنعت و مالي و اخيرا " شاخص سهام شناور آزاد نيز وجود دارند كه گوياي وضعيت هر بازار و صنايع و شركت‌هاي واسطه گري مالي (شاخص مالي) هستند.
سال گذشته بود كه محاسبات شاخص كل بورس دستخوش تغييراتي شد و در نهايت شاخص كل بورس با شاخص قيمت نقدي ادغام و مورد محاسبه و كاربرد قرار گرفت. بنابراين نوسان شاخص كنوني بورس ايران متاثر از دو متغير سود نقدي شركت ها و تفاوت قيمت هر سهم شركت ها خصوصا "شركت هايي با سرمايه اسمي بالا و بيش از هزار ميليارد توماني قرار دارد.
با اين شرايط بود كه روند رو به رشد دماسنج بازار سهام از همان روزها و هفته‌هاي اول سال جديد آغاز شد و در 30 فروردين ماه براي نخستين بار به آرزوي ديرينه خود رسيد و به راحتي از خط مقاومت و مرز رواني 14 هزار واحدي عبور كرد تا ركود جديدي به ثبت برسد. اما در برابر خوش بينان به آينده كوتاه و مياه مدت شاخص، عده‌اي هم بر باور بودند روند افزايشي اين متغير قطع شده و شاخص مجدد به كانال 13 هزار واحدي برمي‌گردد.
اين نگرش بدبينانه و شايد واقع بينانه با صدور چهارمين قطعنامه سازمان ملل عليه ايران در آستانه تحقق قرار گرفت اما به دلايل درون و برون سازماني نه تنها از ارقام شاخص كاسته نشد بلكه در هفته گذشته و 22 تيرماه، خط مقاومت 15 هزار واحدي نيز شكسته شد تا حيرت و خوشحالي فعالان افزون شود.
با اين ركوردشكني جديد عده‌اي معتقدند دماسنج ويترين اقتصادي به محدوده 15 هزار و500 تا 800 واحد هم خواهد رسيد اما در نيمه دوم سال به كانال 14 و شايد 13 هزار واحدي برخواهد گشت.
اين پيش بيني و ديگر پيش بيني ها در شرايطي مورد قضاوت زمان قرار مي گيرند كه اذهان عمومي به دنبال جواب‌هايي براي دلايل رشد شاخصي است كه از ابتداي سال تا روز گذشته 2 هزار و 653 واحد جهش داشته و موجب شگفتي همگان شده است.
به عبارتي ديگر ميانگين بازدهي سرمايه گذاري در بورس تا ديروز به بيش از21 درصد رسيده است. يعني اگر فردي به طور مساوي اقدام به خريد سهام همه 337 شركت سودده و زيان ده مي‌كرد در طول 4 ماه اخير و در عرض 79 روز كاري بورس، موفق به افزايش 21 درصدي سرمايه خود شده بود . رقمي كه در مقايسه با ديگر بازارهاي داخلي و خارجي شگفت انگيز است.
اين مسائل باعث شد تا خبرنگار اقتصادي خبرگزاري فارس در گفت و گو با مسئولان و كارشناسان به دنبال پاسخ اين سوال باشد كه چرا عليرغم اعمال تحريم ها، روند صعودي شاخص بورس همچنان ادامه دارد؟
*مديرعامل شركت بورس: فرصت‌ها بيش از تهديدها شده است
درميان مسئولان و مديران بازار سرمايه، حسن قاليباف اصل مديرعامل شركت بورس با نگاهي واقع بينانه و كارشناسي كه دارد دلايل رشد شاخص بازار سهام را ناشي از تداوم و تشديد ركود بازارهاي رقيب چون بازار مسكن و بازار پول، تأخير دراجراي قانون هدفمندكردن يارانه ها و همچنين حضور شركت هاي اصل 44 در بورس مي داند و مي‌گويد: با در نظر گرفتن اين موارد برون سازماني و همچنين قرار داشتن در فصل مجامع و توزيع جالب توجه شركت ها، روند افزايش شاخص طبيعي است. اين درحالي است كه بازار سهام ايران هم جزء بازارهايي است كه بالاترين بازدهي را در دنيا دارد. چرا كه شركتها به سودهاي اعلامي رسيده‌اند.
وي در برابر اين سوال كه چرا عليرغم اعمال تحريم ها نمودار شاخص بورس صعودي بوده و حتي از مرز 15 هزار و 100 واحد هم عبور كرده، پاسخ مي دهد: قيمت سهام شركتها و به تبع آن شاخص بورس تحت تأثير عوامل مختلف و متغيرهايي در سطح شركت، صنعت و مسائل كلان اقتصادي و غيراقتصادي بوده كه يكي از آنها ريسك سياسي است. مسائل سياسي يكي از عوامل است نه همه عوامل. از طرف ديگر هم اكنون فرصتهاي سرمايه گذاري در بورس آنقدر زياد شده كه تهديدها چندان اثرگذار نيست.
سخنگوي بورس مي گويد: همچنين با در نظر گرفتن مواردي چون اصلاح آيين نامه سرمايه گذاري خارجي، راه اندازي معاملايت آتي سهام در آينده‌اي بسيار نزديك، عملياتي شدن معاملات آنلاين تريدينگ و عرضه سهام شركت‌هاي جديد، بازار سهام رو به جلو بوده و چشم انداز مثبتي دارد.
*تركيب بازدهي21 درصدي شاخص بورس
وقتي از قاليباف اصل پرسيده مي شود كه تركيب بازدهي 21 درصدي شاخص بورس ناشي از چه متغيرهايي بوده پاسخ مي‌دهد: از اين درصد حدود 13.5 درصد مربوط به بازدهي نقدي و سودي كه شركت ها در مجامع مصوب كرده اند و 7.5 درصد ديگر ناشي از تفاوت قيمت سهام شركتهاست.
وي بر اين باور است بعد از اتمام فصل مجامع، اطلاعات 6 ماهه شركتها و اخبار مجامع چندين شركت بزرگ باقي مانده در روند آتي بازار و شاخص اثرگذار خواهند بود اما در مجموع شاخص بورس بر مدار مثبت حركت خواهد كرد.
*يك كارگزار : تحريم اثر رواني خود را از دست داده
اين نقطه نظرات مديرعامل شركت بورس درحالي بيان مي شود كه حميدرضا مهرآور مديرعامل كارگزاري بانك سامان نيز مي گويد: سال‌هاي سال است كه فعالان حرفه‌اي و حتي آماتور بازار سهام با موضوع تحريم برخورد داشته اند. بنابراين تحريم اثر رواني خود بر بورس را از دست داده است. از سوي ديگر به دليل نبود افق سرمايه‌گذاري در ديگر بازارها، منابع مالي جديدي به نوعي سمت شركت‌هاي بورس هدايت شده است. به طوري كه طي يكسال اخير افراد حقوقي جديدي با سرمايه‌هاي قابل توجه وارد بورس شده و موجب افزايش نقدينگي و رشد معاملات سهام شده‌اند.
مهرآور آينده شاخص بورس و معاملات را در سال جاري مثبت ارزيابي مي‌كند و مي‌گويد: به جزء مواقعي كه بازار با رفتارهاي سنتي مواجه مي‌شود و شاخص افت و خيز طبيعي دارد، روند صعودي و آرام شاخص ادامه خواهد داشت.
* تحريم تحت تاثير هجوم نقدينگي‌هاي جديد
محمدعلي احمد‌زاد اصل مديرعامل سرمايه‌گذاري توسعه ملي ايران نيز خاطر نشان مي‌كند: واقعيت اين است كه ابعاد تحريم‌هاي اعلام شده هنوز چندان مشخص نيست كه به جز يكي دو صنعت چه اثراتي را بر روي ديگر صنايع بورسي به جا مي‌گذارد. اين در حالي است كه شركتها در حال ادامه فعاليت هستند و اگر تحريم‌هاي اثراتي داشته باشند در سال آينده روشن خواهد شد.
وي اضافه مي‌كند: اما با توجه به آمار معاملات روزانه 40 تا 60 ميليارد توماني سهام مشخص است كه تحريم تحت تاثير هجوم نقدينگي‌هاي جديد و افزايش گردش معاملات قرار دارد.نكته قابل توجه اين است كه همزمان با ورود نقدينگي، منابع مالي هم از بورس خارج نمي‌شوند. چرا كه در ديگر بازارها خبري نيست.
احمد‌زاد اصل بر اين باور است تا زماني كه اين شرايط پابرجا باشد روند صعودي شاخص و حجم مناسب معاملات ادامه خواهد داشت، مگر اينكه اخبار ناخوشايند اقتصادي منتشر شود و يا قيمت‌هاي جهاني فلزات اساسي، نفت و كاني ها ريزش شديدي داشته باشند.
*كارشناس بازار سرمايه: بورس در برابر تحريم‌ها واكسينه است
در برابر اين نقطه نظرات كاظم نادرعلي كارشناس بازار سرمايه با مدرك آمار پيش‌بيني مي‌كند شاخص كل بورس تا عدد 15 هزار و 700 واحدي برسد و به خبرنگار فارس مي‌گويد: روند شاخص قيمت و رشد نرخ سهام شركت‌هاي ارزشمند طي 4 ماه اخير نشان داده كه بورس در برابر تحريم‌ها واكسينه است.
وي ادامه مي‌دهد:از جانب ديگر اثرات تصميمات دول غربي و مجامعي جهاني چون گروه 8 و گروه 20 بر بورس كوتاه مدت بوده و بعد از وارد شدن شوك چند روزه، بورس مجدداً به حركت طبيعي خود ادامه داده است. با اين اوصاف هم اكنون معاملات دو بلوك 18 درصدي ايران خودرو و سايپا به همراه قيمت‌هاي جهاني محصولات بيشترين وزن را بر روي شاخص بورس دارند.
*نوسان ذات همشيگي بازار هاي سهام
جمع‌بندي نظرات اين مسئولان و فعالان بازار سرمايه حكايت از آن دارد به دليل درگير بودن بورس بازان با مسئله هسته‌ايي و تحريم‌ها طي چند سال اخير، تداوم ركود ديگر بازارها و نبود افق سرمايه‌گذاري در بازار هاي سنتي، قرار گرفتن در فصل مجامع و تقسيم مناسب شركت ها، توجه به روند قيمت‌هاي جهاني محصولات، ورود نقدينگي‌هاي جديد و بازيگران تازه نفس، تجربه سال‌هاي گذشته بورس در بازدهي قابل توجه طي 4 ماه اول سال، اثر رشد قيمت سهام شركت‌هاي بزرگ ، شاخص كل بورس عليرغم اعمال تحريم‌ها عليه ايران با سير صعودي نمودار مواجه شده و در برابر فشارهاي وارده بعد از چند روز نوسان مجدداً در مدار مثبت قرار گرفته است.
اما واقع بينان و كارشناسان حرفه‌ايي بازار به خوبي مي دانند نوسان و افت و خيز قيمت‌ها و شاخص‌ها، ذات هميشگي همه بازارهاي سهام است. بنابراين مي‌توان انتظار داشت روند نزولي شاخص در آينده‌اي نامعلوم اما قطعي جايگزين روند صعودي شود كه اين حالت كاملاً طبيعي است، چرا كه بعد از هر اوجي و خيزي ،افت و نزول در بيش خواهد بود كه اين اتفاق براي بازار سهام كاملاً آشنا و طبيعي است.
