امروز شاخص کل بازار سرمایه توانست از مرز 37 هزار واحد نیز عبور کند. رشدی که طی چند ماه گذشته تقریباً غیر قابل باور بوده است و توانسته بیش از 12 هزار واحد افزایش را به ثبت برساند. در حالی که این روزها بسیار در خصوص رشد واقعی بازار سرمایه سخن گفته می‌شود و اینکه این رشد ناشی از وضعیت مثبت اقتصادی کشور است، اما بسیاری بر این باورند که این رشد رشدی ناشی از عوامل دیگر از جمله نرخ ارز است.
به گزارش تابناک، رشد سریع شاخص در بازار سرمایه کشور، به شدت خبر ساز شده و به اصطلاح رکورد شکنی‌های این بازار هر روز تکرار می‌شود. این در حالی است که برخی صحبت از وجود حباب در بازار می‌کنند و برخی نیز این رشد را ناشی از وضعیت مثبت اقتصادی کشور و رشد بهای سهام شرکت‌های بورسی میدانند.
بورس حبابی نیست، ارزی است
چندی پیش شمس‌الدین حسینی وزیر اقتصاد کشور اعلام کرد که هیچ حبابی در بورس نمی‌بیند. وی درباره رشد شاخص بورس طی روزهای اخیر اظهار کرده: در این باره نظرات کارشناسان و تحلیلگران بازار سرمایه ارائه شده و واقعیت امر این است که یک برداشت صریح از اوراق سهام این است که معرف ارزش دارایی‌ها هستند.
وی همچنین گفته: وقتی نرخ ارز افزایش یافته، این دارایی‌ها نیز ارزش پیدا کرده‌اند و به طور طبیعی ارزش اوراق نیز بالا می‌رود و به همین دلیل پیش بینی‌ها حکایت از تداوم این رشد دارد.تعداد قابل توجهی از شرکت‌هایی که در بورس تهران حضور دارند، شرکت‌هایی هستند که سود و درآمدهای صادراتیشان متأثر از نرخ ارز است که این امر نیز سبب افزایش سود شده است.
دقیقاً مشخص است که شمس‌الدین حسینی اشاره به تأثیر نرخ ارز بر افزایش سود و ارزش ذاتی سهام شرکت‌ها شده است. به این دلیل وی بورس را حبابی نمی‌داند.
چندی پیش نیز حسین عبده تبریزی در گفتگو با تابناک به تأثیر بی چون و چرای نرخ ارز و افزایش آن در افزایش شاخص بورس تاکید کرده بود و قیمت سهام را سپر تورم خواند. مسئله ای که گویا به مرور زمان تیم اقتصادی دولت نیز به آن پی برده و دیگر کمتر سخنی از رشد شاخص در پی رشد اقتصاد کشور می‌شود.
اما یکی از کارشناسان بازار سرمایه نیز در گفتگو با تابناک رشد نرخ ارز را عاملی موثر در افزایش شاخص می‌داند.
نقش پر رنگ دولت در افزایش شاخص بورس
این کارشناس بورسی عنوان کرد: شاخص ناشی از چند عامل می‌تواند رشد داشته باشد: معاملات سهام با قیمتی جدید و بالاتر، تغییرات قیمتی سهم و همچنین ورود سهام جدید به بازار. ورود سهام جدید در راستای سیاست اجرایی اصل 44 قانون اساسی از سوی دولت صورت می‌گیرد و در واقع دولت فروشنده سهام است که 30 درصد به شکل نقد و الباقی به صورت اقساط ارائه می‌شود. البته سهام عمومی نیز وجود دارد که درصد آن کمتر است.
وی افزود: تغییرات قیمت سهم نیز اساساً تأثیر مثبت بر شاخص بورس دارد. مثلاً اخیراً یکی از شرکت‌های بورسی به دلیل عدم توان در پرداخت بدهی‌های خود مجبور به فروش سهام خود به قیمتی بیشتر به یکی از زیر مجموعه های بانک ملی شد. پس مشخص است که بیشترین نقش را در این میان و در خرید و فروش سهام دولت به عهده دارد.
رشد شاخص در پی رشد نرخ ارز
این کارشناس بورسی با اشاره به تغییرات سود سهام شرکت‌ها عنوان کرد: از عوامل دیگر در افزایش یا کاهش شاخص تغییرات سود سهام است که در حال حاضر و با توجه به شرایط تحمیلی به اقتصاد کشور، گران شدن خریدهای خارجی و اصلاح سطح قیمت‌ها این عوامل منجر به کاهش سود دهی شرکت‌ها می‌شود. البته این امر با رشد و افزایش تولید قابل جبران است. در این میان شرکت‌هایی که فروش صادراتی و در واقع درآمد ارزی دارند از سویی با افزایش سود مواجه می‌شوند.
وی افزود: در حال حاضر سه نوع نرخ ارز در فضای اقتصادی کشور وجود دارد که یکی نرخ ارز مرجع، دوم ارز مبادلاتی و سوم ارز توافقی است. در این میان هر شرکتی که درآمدش ارز صادرات است، منافع زیادی دارد که بخش مهمی از این شرایط در سال جاری ایجاد شده است که دلیل آن وجود نرخ‌های ارز رسمی بالاتر از نرخ ارز مرجع است.
این کارشناس بورس اذعان دارد که نرخ ارز کمک شایانی به رشد شاخص بورس کرده است اما اشاره می‌کند: گران شدن ارز و آثار ناشی از رکود اقتصادی و همچنین وجود برخی محدودیت‌های تجاری همگی منجر به زیان شرکت‌ها خواهند شد. در این میان شرکت‌هایی که بدهی ارزی داشته باشند با زیان مواجه می‌شوند و هرچند شرکت‌های صادراتی اکنون سوددهی بالایی دارند اما با روند افزایش نرخ ارز معلوم نیست این شرایط و افزایش شاخص ادامه داشته باشد.
تغییر پایه پولی کشور، عدم ارائه صورت‌های مالی میان مدت
این کارشناس بورس به نکته قابل تأملی اشاره می‌کند و آن اینکه: ورود ارز مبادلاتی به فضای اقتصادی کشور، منجر به تغییر پایه پولی کشور شده است، و این امر از سویی منجر به آن می‌شود که شرکت‌هایی که با ارز مرجع اقدام به دریافت تسهیلات کرده‌اند اکنون باید با نرخ ارز مبادلاتی اقدام به بازپرداخت بدهی خود کنند که این امر زیان آن‌ها را در پی دارد و سو دهی آن‌ها در این شرایط در بورس تداوم نخواهد داشت. در واقع تغییر پایه پولی کشور و همچنین نوسانات نرخ ارز و اصلاح سطح قیمت‌ها (هزینه استثنایی) شرکت‌های بورسی را با زیان مواجه می‌کند.
این کارشناس با اشاره به اینکه در حال حاضر نمی‌توان نسبت به رشد شاخص بورس نظری داد، دلیل این امر را ارائه نشدن صورت‌های مالی میان مدت اعلام کرد و گفت: هنوز صورت‌های مالی شرکت‌ها در میان مدت که قرار بوده در شهریور ماه ارائه شود، به دلیل همین ابهامی که د کاربرد استانداردها وجود دارد ارائه نشده تا بتوان در خصوص رشد شاخص اظهار نظر کرد. واقعی یا غیر واقعی بودن رقم شاخص زمانی مشخص می‌شود که این صورت‌های مالی و اطلاعات مربوط به شرکت‌ها ارائه شود.
این کارشناس در خصوص معضل دیگری که شرکت‌های بورسی با آن مواجه هستند توضیح داد و گفت: یکی دیگر از مشکلات روبرو بودن بسیاری از صنایع در کشور با پدید قاچاق است. تولید داخل مثلاً در نساجی با حجم عظیمی از قاچاق بی رویه و کنترل شده روبرو است که این امر کاهش سود شرکت‌های بورسی را به دنبال داشته و بخشی از صنایع را تبدیل به صنایع زیان ده کرده است.
این کارشناس در جمع بندی سخنان خود گفت: رشد نرخ ارز هم جنبه های مثبت برای بورس دارد و هم جنبه های منفی. فعلاً شاخص در مواجهه با افزایش نرخ ارز رشد داشته است اما، شرایطی از جمله تغییر پایه پولی، ادامه نوسانات نرخ ارز و همچنین اصلاح سطح قیمت‌ها یا هزینه استثنایی می‌تواند زیان شرکت‌ها و افت شاخص را به دنبال داشته باشد. ضمن آنکه هنوز تأثیر اصلاح سطح قیمت‌ها و اطلاعات مربوط به آن در سود و زیان شرکت‌ها به دلیل عدم ارائه صورت‌های مالی میان مدت مشخص نیست.
به گزارش تابناک، هرچند رشد شاخص بازار سرمایه در کشور می‌تواند تأثیر مثبتی بر فضای اقتصاد کشور داشته باشد، و در مجموع هدایت نقدینگی را به سمت بازاری مثبت در دست بگیرد، اما این رشد که طی ماه‌های اخیر سرسام آور بوده است، شک و شبهه‌هایی در خصوص عوامل دخیل را در پی داشته است.
دلیل این امر آن است که تا چند ماه گذشته رشد شاخص منفی بوده و چند بار بازار سهام با سقوط و رکود مواجه بود اما از زمانی که نرخ ارز در بازار آزاد شروع به افزایش کرد، رشد بازار سهام نیز رقم خورد. حال با توجه به شرایط فعلی برخی در خصوص تداوم این رشد هشدار می‌دهند.
