روابط ایران و عربستان به عنوان دو قدرت منطقه طی سال های گذشته به تیرگی گراییده است هر چند که دولت یازدهم با دیپلماسی فعال خود سعی کرد با همه کشورها به ویژه کشورهای منطقه روابط جدیدی برقرار سازد اما آغاز فصل جدید روابط با عربستان برای وزارت خارجه ای که قدرت های بزرگ جهان را پای میز مذاکره کشانده است، حدود یک سال به طول انجامید.
محمد جواد ظریف از همان روزهای آغازین فعالیت در دولت یازدهم از رئیس جمهور ماموریت احیای روابط دیپلماتیک با کشورهای جهان با اولویت همسایگان و کشورای منطقه را دریافت کرد اما با وجود دیدارهای مکرر با وزرای خارجه کشورهای مختلف، در نهایت دومین اجلاس عمومی سازمان ملل در دوران فعالیت دولت یازدهم، طلسم دیدار وزرای خارجه ایران و عربستان سعودی را شکست.
ظریف و سعود الفیصل دیداری مستقیم با یکدیگر داشتند تا هر دو از آغاز فصل جدید روابط دو کشور سخن بگویند.
روابط ایران و عربستان در زمان دولت هاشمی رفسنجانی از عمق بالایی برخوردار شد به گونه ای که روابط رئیس جمهور ایران و پادشاه عربستان در دنیای سیاست شهره بود. پس از آن در دولت اصلاحات هم این شرایط ادامه پیدا کرد تا روابط خوبی میان دو کشور پابرجا باشد اما با افول دستگاه دیپلماسی در دوران فعالیت دولت های نهم و دهم، اوضاع به کلی تغییر کرد تا نه تنها روابط خوبی حاکم نباشد که تیرگی در روابط رقم بخورد.
در ماه های اخیر اما امیدهایی برای بهبود روابط دو کشور ایجاد شده است این موضوع با توجه به شرایط خاص منطقه و فعالیت های گروه های تروریستی جدی تر از قبل شده است.
روابط اقتصادی دو کشور نیز در این شرایط چشم انداز بهتری نسبت به گذشته پیدا کرده است.
این دو غول نفتی جهان که دیپلماسی انرژی متفاوتی با یکدیگر دارند، دارای روابط اقتصادی نسبت اندکی هستند.
هرچند که درآمد عربستان از محل پذیرش زائران ایرانی در حج عمره و تمتع، رقم نسبتا بالایی است اما صادرات و واردات کالا میان دو کشور اعداد بزرگی را نشان نمی دهد.
طبق آمارهای رسمی گمرک در نیمه نخست امسال صادرات ایران به عربستان به 57 میلیون و 987 هزار دلار رسیده است.
در این مدت 182 تن کالا به ارزش ریالی 149 میلیارد تومان به این کشور صادر شده است.
در مقابل طی شش ماه 6.4 تن کالا به ارزش 15 میلیون و 806 هزار تن کالا با ارزش ریالی 40 میلیارد و 903 میلیون تومان از عربستان به ایران وارد شده است.
تراز تجاری میان دو کشور بدون احتساب اعزام زائران به حج، به نفع ایران است و مثبت 42 میلیارد دلار برآورد می شود.
سهم بالای حج از روابط اقتصادی
در این میان اما درآمد مستقیم و غیرمستقیم عربستان از اعزام زائران به حج رقم بالاتری از حجم کل تجارت دو کشور را نشان می دهد.
سالانه حدود 900 هزار زائر از طریق حج عمره و تمتع از ایران راهی عربستان می شوند.اگر این زائران تنها 300 دلاری که از سوی بانک مرکزی به آن ها تعلق می گیرد را در عربستان هزینه کنند، در سال حدود 270 میلیون دلار ارز از کشور به عربستان می رود.
سالانه حدود 850 هزار نفر از ایران به عنوان حج عمره وارد عربستان می شوند که به طور میانگین 800 دلار برای آن پداخت می کنند با این حسال 680 میلیون دلار هزینه سفر حج عمره ایرانیان به عربستان است که البته نیمی از آن هزینه بلیت هواپیما است. 50 درصد پروازها هم سعودی است و 50 درصد ایرانی.
مسافران حج تمتع نیز حدود 60 هزار نفر برآورد می شوند که میانگین هزینه آن ها 4 هزار دلار است با این حساب 240 میلیون دلار نیز هزینه سفر حج تمتع ایرانیان است.
با این حساب حدود 920 میلیون دلار به عنوان هزینه سفر شامل پرواز، اسکان، غذا و سایر هزینه های سفر از سوی زائران پرداخت می شود که البته بخشی از آن نصیب شرکت های داخلی می شود.
با احتساب 300 میلیون دلار ارز مرجعی که به زائران تعلق می گیرد، می توان برآورد کرد که سالانه یک میلیارد و 200 میلیون دلار واردات خدمات و کالا ناشی از سفر حج از عربستان می شود.
