گروه سياسي: در حالي دور دهم ماراتن هسته‌اي وارد ششمين روز خود شده است که فارغ از نتيجه آن؛ 24 ساعت آينده جزو حساس‌ترين لحظات تاريخي مردم ايران خواهد بود.«توافق»،«تمديد» يا «پايان مذاکرات» سه نتيجه احتمالي يک سال مذاکرات نفس‌گير ايران و 6 قدرت جهاني(آمريکا، انگليس، فرانسه، آلمان، روسيه و چين)است. پر‌واضح است ديپلمات‌هاي طرفين مذاکره‌کننده دنبال گزينه توافق در مذاکرات هستند زيرا اين فرصت تاريخي است که اميد را جايگزين ترس و هراس در منطقه خواهد کرد و شرايط تنش‌آميز خاورميانه بهبود مي‌يابد.گزينه «توافق» داراي سود دو طرفه براي ايران و طرف مقابل است به گونهاي که در اين صورت تحريم‌هاي ظالمانه عليه ملت ايران برداشته شده و روند تجارت به ويژه صادرات نفت ايران بهبود مي‌يابد و ازآن سو امتيازاتي بزرگ براي آمريکا و غرب دارد زيرا توافق، باب احتمالات بيشتر را در زمينه همکاري آمريکا- ايران در مسايل منطقه اي خواهد گشود و در جهت تضعيف گرو‌ه‌هاي تندرو از جمله داعش در منطقه کمک فراواني خواهد کرد.
اما در صورت تمديد مذاکرات مساله تغيير پيدا خواهد کرد زيرا در صورت وقوع اين امر،اين موضوع نشان از تلاش طرفين جهت جلوگيري از شکست مذاکرات است. شايد بتوان گفت اين احتمال، محتمل‌ترين نتيجه مذاکرات است زيرا شکاف‌هاي اساسي در زمينه موضوع لغو تحريم‌ها و نحوه غني‌سازي ايران باقي مانده است. سخنگوي کاخ سفيد نيز در اين زمينه گفت: اختلافات جدي ميان طرف‌هاي مذاکره‌کننده در مذاکرات هسته‌اي ايران وجود دارد.
اريک شولتز، سخنگوي کاخ سفيد با اشاره به روزهاي کم باقيمانده تا پايان ضرب‌الاجل 24 نوامبر گفت: زمان به سرعت در حال سپري شدن است. واضح است که ضرب‌الاجل روز دوشنبه است و مذاکره‌کنندگان ما به سختي براي رسيدن به نتيجه در اين تاريخ تلاش مي‌کنند.
وي در پايان تاکيد کرد: ما تنها براي دستيابي به توافقي تلاش مي‌کنيم که تمام مسيرها براي دستيابي به سلاح هسته‌اي را از بين ببرد. تحقق تمديد مهلت مذاکرات، عملا به معناي تداوم بند نخست توافقنامه نوامبر سال گذشته ژنو است که بر‌اساس آن تعليق بخشي از فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در ازاي رفع تحريم‌هاي غرب ادامه خواهد يافت.
گفتني است با انتشار خبري مبني بر انتخاب جيک سوليوان به عنوان مسوول همراه کردن کنگره با توافق هسته‌اي احتمال دستيابي به «توافق» در مذاکرات بيشتر شد. در همين زمينه نشريه آمريکايي فارين پاليسي نوشت: کاخ سفيد از «جيک سوليوان» يک ديپلمات ارشد اين کشور دعوت کرده است که مسووليت رايزني با نمايندگان کنگره و همراه کردن آنان با توافق هسته‌اي احتمالي ميان ايران و گروه 1+5 را برعهده گيرد. سوليوان 37 ساله که دستيار ارشد «هيلاري کلينتون» وزير خارجه پيشين آمريکا بود، بعدها مشاور امنيت ملي «جو بايدن» معاون رييس‌جمهوري شد و سپس ترجيح داد کاخ سفيد را براي تدريس در دانشگاه ترک کند.
در حالي که 1+5 و به ويژه آمريکا در آستانه موعد سوم آذرماه براي نيل به توافق هسته‌اي مجبور به اتخاذ تصميم‌هاي سخت هستند، فارين پاليسي ادامه داد: اگر توافقي صورت گيرد، سوليوان با توجه به روابطي که با جمهوريخواهان دارد، يکي از پرکارترين کارمندان کاخ سفيد خواهد بود و مزيت ديگري هم که در اين رابطه وجود دارد، اين است که «وندي شرمن» رايزن ارشد وزارت خارجه آمريکا در امور هسته‌اي ايران، از ماه‌ها قبل مورد نکوهش شديد تندروها در هر دو حزب آمريکا قرار دارد و طبعا آنان از وي حرف شنوي نخواهند داشت. نحوه حل و فصل اختلافات هسته‌اي باقي مانده و نيز تداوم مذاکرات تا پايان مهلت تعيين شده از جمله موضوعات مورد بحث در مذاکرات دو و چندجانبه اي است که از چند روز قبل ميان هيات ايراني به رياست وزير خارجه کشورمان و هيات‌هاي گروه 1+5 در وين جريان دارد.
بدترين نتيجه مذاکرات نيز «پايان مذاکرات بدون رسيدن به نتيجه مشخص» يا همان شکست مذاکرات است در اين صورت تلاش‌هاي يک سال گذشته ايران و کشورهاي 1+5 براي رسيدن به توافق بيهوده خواهد شد و از آنجاکه طرفين مذاکرات به هيچ عنوان نمي‌خواهند تلاش‌هاي يک سال گذشته شان بيهوده و عبس تلقي شود فلذا شايد هيچگاه راضي به شکست مذاکرات نشوند.از اين جهت فيليپ هاموند وزير امورخارجه انگلستان ،با اشاره به انعطاف‌پذيري دو طرف آينده مذاکرات را در گرو کوتاه آمدن از برخي مواضع دانست. «کوفي عنان» دبير کل پيشين سازمان ملل با اشاره به مذاکرات وين گفت: که جهان نياز به يک نتيجه مثبت دارد. وي افزود: طي ماه‌هاي گذشته، ايران و 6 قدرت جهاني کشورهاي 1+5 در زمينه مسايلي که در ابتدا لاينحل به نظر مي‌رسيد، به پيشرفت‌هاي چشمگيري دست يافته‌اند.
دبيرکل پيشين سازمان ملل تصريح کرد: پس از دشواري‌هاي بسيار، اگر آنها نتوانند آخرين سختي اين مسير را به سمت يک نتيجه مثبت، يعني به شکل توافقي جامع در 3 آذر طي کنند، فرصتي با ابعادي تاريخي از دست خواهد رفت.
در چند روز گذشته برخي از رسانه‌هاي غربي مدعي شدند جان کري پس از رايزني با همتايان انگليسي، عماني، فرانسوي و سعودي خود در لندن و پاريس با پيشنهادات جديدي به مذاکرات هسته‌اي وين مي‌آيد.
روز گذشته نيز علاوه بر جان کري، وزراي خارجه انگليس و فرانسه نيز خود را به محل مذاکرات در وين رساندند و ديدارهايي با تيم مذاکراتي کشورمان داشتند، بعلاوه لوران فابيوس و جان کري که خبرها حاکي از بازگشت آنها به پاريس بود ترجيح دادند در وين بمانند. در اين حين اخبار ديگري مبني بر بازگشت جواد ظريف، وزير امور خارجه به تهران براي رايزني با مقامات ايران منتشر شد که ايده ارائه اين طرح جديدرا تقويت کرد. اما به محض آنکه ظريف اعلام کرد: «بحث‌هاي مهمي‌اين چند روز مطرح شده ولي پيشنهاد قابل توجهي نبوده که به تهران ببرم.» جن ساکي سخنگوي وزير خارجه آمريکا نيز گفت: «کري سفر خود را به پاريس براي مذاکرات بيشتر با ظريف به تعويق انداخت.» با اين حال رسانه‌هاي غربي همچنان تلاش کردند خط وجود پيشنهاد تازه را زنده نگه دارند و روي آن اصرار کردند، ايتارتاس مدعي شد: «ظريف به تهران بر نمي‌گردد و طرح جديد را از طريق خط امن با تهران مطرح مي‌کند».
برخي تحرکات سياسي جان کري از جمله انجام کنفرانس تلفني با وزراي خارجه کشورهاي حاشيه خليج فارس نيز در راستاي القاي فرض رايزني با آنها درباره چنين پيشنهادي و تلاش واشنگتن براي حل و فصل اختلافات است. اما واقعيت آن است که در صورت اراده واقعي آمريکا براي رسيدن به توافق تصميم نهايي در واشنگتن گرفته مي‌شود.
با نزديک شدن به روزها و ساعات پاياني و حساس مذاکرات هسته‌اي، طرف‌هاي غربي حداکثر تلاش خود را به کار گماشته اند تا در صورت به نتيجه نرسيدن احتمالي مذاکرات مدعي شوند«اصول بنيادين يک توافق «ممکن»» را به جمهوري اسلامي ارائه کرده اند و اين طرف ايراني بوده که آن را نپذيرفته است. اما همچنان که محمدجواد ظريف در نخستين روز ورود به وين گفت «ايران تاکنون با تمام حسن نيت و اراده سياسي پا به اين مذاکرات گذاشته است، اما گاهي زياده خواهي و عدم اراده سياسي طرف مقابل شرايط حصول به توافق را با دشواري‌هايي روبرو کرده است.» ودر پاسخ به اين جنگ رواني سخنگوي وزارت امور خارجه کشورمان خبرسازي‌ها مبني بر ارائه طرح و پيشنهاد جديد از سوي کشورهاي 1+5 به ايران و پردازش‌هاي پيرامون آن را بي‌اساس خواند. مرضيه افخم، سخنگوي وزارت خارجه کشورمان ضمن تکذيب اخبار برخي رسانه‌ها مبني بر ارائه طرح و پيشنهاد جديد کشورهاي 1+5 به ايران اظهار کرد: در روزهاي گذشته مذاکرات فشرده و متعدد دوجانبه و چندجانبه بر‌اساس طرح‌ها و ابتکارات متعدد تيم مذاکره‌کننده ايراني که آخرين آنها در مسقط پيشنهاد شد، انجام شده و مذاکرات در سطوح مختلف کارشناسي و سياسي ادامه دارد. افخم تأکيد کرد: هيچگونه طرح جديدي از طرف کشورهاي 1+5 ارائه نشده است.
هدف طرفين مذاکرات هسته‌اي يافتن چارچوبي کلي براي توافق است
راديو بين‌المللي فرانسه نيز ديروز طي گزارشي نوشت: وزراي امور خارجه ايران، آمريکا، فرانسه، انگليس و «کاترين اشتون» مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا هم‌اکنون در تلاش براي حصول توافق در خصوص برنامه هسته‌اي ايران در وين گرهم آمده‌اند و اين در حالي است که تا ضرب‌الاجل تعيين شده 24 نوامبر (سوم آذر) تنها سه روز باقي است.
به گزارش فارس اين راديو نوشت: پس از چندين سري اظهارات ضد و نقيض، «جان کري» وزير امور خارجه آمريکا و «محمدجواد ظريف» وزير امور خارجه ايران نهايتا تصميم گرفتند بمنظور ادامه مذاکرات اساسي در راستاي دستيابي با توافق در خصوص پرونده هسته‌اي ايران، در وين بمانند. ظريف که پيش‌تر از احتمال سفر به تهران خبر داده بود، اندکي بعد ضمن اعلام خبر لغو سفر خود تصريح کرد که پيشنهاد قابل توجهي دريافت نکرده که بخواهد براي مشورت با رهبر ايران راهي تهران شود و جان کري نيز پس از سومين ديدار با همتاي ايراني خود طي 24 ساعت، تصميم گرفت که براي ادامه مذاکرات در وين بماند.
راديو بين‌المللي فرانسه در ادامه گزارش خود نوشت: اختلافات ميان طرفين مذاکرات هسته‌اي ايران همچنان باقي است اما در نهايت هدف يافتن چارچوبي کلي براي توافق است؛ چارچوبي که طرفين بتوانند به واسطه آن طي هفته‌هاي پس از ضرب‌الاجل درباره جزئيات توافق جامع مذاکره کنند.
ايران با صرفنظر از برنامه غني‌سازي خود مخالف است و خواستار جدول زماني دقيق لغو تحريم‌هاست؛ بنابراين طي سه روز باقيمانده تا مهلت 24 نوامبر گفت‌وگوهاي سختي براي دستيابي به توافق حداقلي پيش رو خواهد بود چرا که شکست مذاکرات پيامدهاي سنگيني براي طرفين به دنبال خواهد داشت.
مذاکرات هسته‌اي ايران و 1+5 به بازي اعداد تبديل شده است
روزنامه انگليسي ديلي‌تلگراف نيز در گزارشي مذاکرات هسته‌اي را بازي اعداد خوانده و علت عدم حصول به توافق را تمرکز بيش از اندازه طرفين به موضوعي بي‌اهميت يعني تعداد سانتريفيوژها معرفي کرده است. اين گزارش مدعي شده است که تعداد سانتريفيوژها به عنوان وسيله‌اي که براي اولين بار در دهه پنجاه مورد استفاده قرار گرفت، نمي‌تواند موضوع مهمي باشد. با اين حال به نظر مي‌رسد اين موضوع محوري‌ترين بحث مذاکرات را به خود اختصاص داده است. در حال حاضر ايران 19 هزار و 514 سانتريفيوژ فعال در دو سايت هسته‌اي در اختيار دارد. در پايان مذاکرات نيز با دو گزينه مواجه خواهيم بود: ايران همين تعداد سانتريفيوژ را نگاه مي‌دارد و يا آنها را به چند هزار عدد کاهش مي‌دهد.
سوالي که در اينجا مطرح مي‌شود اين است که چطور تعداد سانتريفيوژ و کم و زياد آن مي‌تواند کليت احتمال توافق را زير سوال ببرد؟ ديلي تلگراف پاسخ اين سوال را در سياست داخلي آمريکا و ايران مي‌داند، پاسخي که ارتباطي با دعاوي مطرح شده از جانب طرف غربي يعني حفظ امنيت و جلوگيري از اشاعه مسابقات تسليحاتي در خاورميانه ندارد.
بنا بر اين گزارش ايران علت پافشاري خود بر حفظ سانتريفيوژها را تامين سوخت مورد نياز نيروگاه بوشهر و ساير نيروگاه‌هايي خوانده است که در آينده احداث خواهد کرد، اما در حال حاضر روسيه تامين کننده سوخت نيروگاه بوشهر است.
ديلي تلگراف مدعي شده است که طراحي راکتور بوشهر به گونهاي است که سوخت توليدي سانتريفيوژهاي ايراني نمي‌تواند براي آن کاربرد داشته باشد. بنابراين اصرار ايران براي حفظ تعداد بالاي سانتريفيوژهاي خود بيش از آن که جنبه فني داشته باشد، واجد اهميتي سمبليک و نشاني از غرور ملي خواهد بود. به همين ترتيب، در واشنگتن نيز اوباما ناگزير است که جمهوريخواهان بدبين کنگره نسبت به مذاکره با ايران را از بالا بردن نقطه گريز هسته‌اي ايران مطمئن سازد. اوباما براي اين که بتواند رضايت جمهوري خواهان را جلب کند ناگزير است که ايران را براي کاهش تعداد سانتريفيوژهاي خود به 4هزار عدد، يعني غير فعال کردن حدود 80درصد از سانتريفيوژهاي خود تحت فشار قرار دهد.
ديلي تلگراف در نهايت اصرار بر کاهش تعداد سانتريفيوژها به بهانه دور کردن ايران از ساخت سلاح هسته‌اي را راهبردي اشتباه خوانده است چرا که حتي اگر ايران چنين تصميمي‌هم داشته باشد، مسلما از سانتريفيوژهاي مستقر در سايت‌هايي که تحت نظارت مستمر نمايندگان آژانس بين‌الملل انرژي اتمي هستند، براي اين هدف استفاده نخواهد کرد.
ادعايي که مبهم است
يک منبع نزديک به مذاکرات هسته‌اي به رويترز گفته است که ظريف سندي را از سوي قدرت‌ها (6 گانه) دريافت کرده است که در آن اصول بنيادين يک توافق ممکن درج شده است. به گزارش تسنيم، رويترز در گزارشي نوشت که يک منبع نزديک به مذاکرات هسته‌اي وين اعلام کرده است که جان کري وزير خارجه آمريکا و همتاي ايراني وي محمد جواد ظريف ايده‌هايي نوين را به منظور خروج از بن‌بست کنوني در مذاکرات هسته‌اي ايران و گروه 1+5 مورد بحث و بررسي قرار داده‌اند. اين منبع که نخواست نامش فاش شود اعلام کرد که ديپلمات‌هاي ايراني و آمريکايي در حال آماده‌سازي ايده‌هايي هستند که بتوان به پايتخت‌هاي دو کشور ارائه کرد.
يک مقام ارشد آمريکايي نيز اعلام کرد که «بحث و بررسي‌ها ادامه دارد» اما از ارائه جزئيات بيشتر در مورد مذاکرات جاري در وين خودداري کرد.
يک منبع ديگر نيز اعلام کرد که هم‌اکنون خيلي زود است که بتوان گفت اين تلاش‌هاي اخير مشترک به کاهش تفاوت‌هاي وسيع بين ايران و شش قدرت جهاني انجاميده است. برخي مقامات نزديک به مذاکرات وين نيز اعلام کردند که در اواسط هفته دو طرف بر موضوعات کليدي همچنان در بن‌بست به سر مي‌برند و بعيد است که يک توافق معين تا ضرب‌الاجل 24 نوامبر به دست آيد و احتمالا لازم است که ضرب‌الاجل تمديد شود. فيليپ‌هاموند وزير خارجه انگليس اوايل جمعه بود که در وين گفت: «موضوعات پيچيده‌اي وجود دارد و همچنان شکاف‌هاي گسترده‌اي بين طرف‌ها وجود دارد. ما در ادامه مباحثاتي فني با کارشناسان خود خواهيم داشت و در اواخر هفته بار ديگر (گفت‌وگوها) را از سر مي‌گيريم.»
با اين حال يک مقام ارشد ديپلماتيک غربي گفت که وي به آينده مذاکرات براي دستيابي به توافق بلند‌مدت تا ضرب‌الاجل روز دوشنبه خوشبين نيست.
وزارت خارجه روسيه در بيانيه‌اي اعلام کرد که سرگئي لاوروف وزير خارجه اين کشور و جان کري همتاي آمريکايي او نيز توافق کرده‌اند که «تلاش‌هاي اضافي» براي دستيابي به يک توافق تا موعد ضرب‌الاجل تعيين شده مورد نياز است. در اين بيانيه آمده است: «اگر چشم‌اندازي از پيشرفت نمايان شود، طرف‌ها امکان برگزاري نشست وزراي طرف‌هاي دخيل در گفت‌وگوها بر سر برنامه اتمي ايران را رد نکرده‌اند.»
اما يک ديپلمات غربي که از اظهار نظر در مورد ماهيت گفت‌وگوهاي ظريف و کري خودداري کرد، افزود که «ما همچنان فاصله بسياري با توافق داريم.»
مقامات رسمي آمريکايي و فرانسوي نيز پيش‌تر (روز جمعه) گفته بودند که وزراي خارجه اين دو کشور در اواخر روز و به منظور انجام مشورت‌هايي به پاريس باز مي‌گردند. اما آنها بعدتر اعلام کردند که هر دو وزير خارجه شب را در پايتخت اتريش باقي مي‌مانند.
