بانکها توجیهی برای سرمایه گذاری در بورس ندارند/جای خالی تحلیل بنیادی در بازار احساس می شود

توجه مسئولین به بازار بورس می تواند نشانه خوبی باشد و این امید را در دل زنده کند که مسئولان، بازار سرمایه و فعالان آن را فراموش نکرده اند؛ ولی نمی توان انتظار داشت که توجه مسئولان و مصاحبه های ایشان روند بازار سرمایه را مثبت کند. در واقع این توجه اگر با انجام اقدامات اساسی برای روشن شدن ابهامات عدیده بازار همراه نباشد، در بهترین حالت می تواند نوسان کوتاه مدتی ایجاد نماید.

بر اساس گزارش بورس نیوز درخواست جدی فعالان بازار سرمایه در سالهای اخیر از مسئولان، شفاف سازی ابهاماتی همچون نرخ خوراک پتروشیمی ها، بهره مالکانه معادن، پیچیدگی های خاص پالایشگاه ها و..... می باشد. اهتمام جدی مسئولان برای حل موضوعات فوق می تواند ریسک بازار را کاهش داده و از نوسانات بر مبنای شایعات بی اساس جلوگیری کند.

در ماههای اخیر همواره خبرهایی از تمایل سرمایه گذاران خارجی برای حضور در بازار بورس تهران به گوش می رسد، این موضوع امیدوار کننده است ولی آیا واقع بینانه است که سرمایه گذار خارجی با وجود ابهامات شگفت انگیز این بازار مبادرت به سرمایه گذاری در آن نماید؟ در کدام یک از بورسهای پیشرفته دنیا شاهد چنین مسائلی هستیم؟ روشن شدن این ابهامات در صورت وجود اراده نزد مسئولین ذیربط، به سرعت امکان پذیر است و مسکوت ماندن این موضوع نشان دهنده این است که حداقل تا به حال اراده جدی برای حل این مشکلات وجود نداشته است.

اخبار منتشر شده در هفته های اخیر مبنی بر حمایت بانکها از بورس نیز تأثیر چندانی بر بازار سرمایه نداشته است. در این رابطه چندین دلیل وجود دارد که از مهمترین آنها می توان به شرایط نابسامان اکثر بانکهای کشور اشاره کرد. نگاهی اجمالی به صورتهای مالی بانکها، سهم ناچیز سود عملیاتی از سود اعلامی بانکها یا زیان ده بودن در بخش عملیاتی را نشان می دهد. آیا با وضعیت فعلی بازار سرمایه، بانکها توجیهی برای سرمایه گذاری در بورس خواهند داشت؟ ضمن اینکه حمایت بانکها از بازار سرمایه با درخواست سال گذشته بانک مرکزی مبنی بر کاهش تصدی گری بانکها در شرکتها مغایرت دارد.

بر این اساس رسالت بانک وام دهی وجوه سپرده گذاری شده مشتریان به تولید کنندگانی است که توانایی تولید سودآور دارند. آیا بهتر نیست به جای تشویق بانکها به حمایت از بازار سرمایه، زمینه ای فراهم شود که حمایت بیشتری از تولید کننده صورت پذیرد؟ مشکل اقتصاد ایران در حال حاضر با افزایش تولید و به تبع آن افزایش اشتغال و کاهش رکود برطرف می شود. چنانچه بانکها بتوانند این مهم را انجام دهند به طور قطع تأثیر بلند مدت آن بر اقتصاد کشور و بازار سرمایه مشهود خواهد بود.

متأسفانه وضعیت یک سال و نیم اخیر بازار سرمایه خصوصاً بعد از توافق لوزان بسیار بد و ناراحت کننده است. با این وجود اگر بخواهیم صرفاً مسائل سیاسی و ابهامات بازار را تنها مسبب مشکلات به وجود آمده بدانیم به دور از انصاف است. در ادامه سه عامل اصلی به غیر از عوامل فوق ذکر می گردد که توجه به آنها می تواند از هیجانات بازار بکاهد و منطق بیشتری را بر بازار حاکم نماید.

یکی از مهمترین عوامل ما فعالان بازار سرمایه هستیم، به جرأت می توان گفت جایگاه تحلیل بنیادی و ارزش گذاری سهام در بازار سرمایه بسیار تضعیف شده است و جای خود را به شایعات و اخبار لحظه ای، گروههای بورسی اینترنتی وتحلیل های تکنیکال که بسیار سریع تر و سهل الوصول تر از تحلیل بنیادی می باشند داده است. قطعاً تمرکز بیشتر بر تحلیل بنیادی و سهامداری کردن به جای سفته بازی می تواند بسیار راه گشا باشد.

عامل دوم قصور سازمان بورس و اوراق بهادار در توسعه نهادهای مالی مانند سبدگردان و ابزارهایی مانند معاملات آتی سهام است. نهادها و ابزارهایی که می توانند با عملکرد علمی و حرفه ای تر سفته بازی را در بازار سرمایه کاهش داده و از سوی دیگر تازه واردان غیر حرفه ای بورس را نیز هدایت کنند. ماههاست که سازمان بورس مجوز سبد گردان صادر نکرده و دراین خصوص کاملاً منفعلانه عمل کرده است.

عامل سوم به تبلیغات بی هدف سازمان صدا و سیما مربوط می شود. رسانه ملی در کشور ما رسالت و تعهد اجتماعی دارد و به صورت خصوصی اداره نمی شود که بتوانیم مسئولیت اجتماعی آن را نادیده بگیریم. تبلیغات و اخبار مربوط به بازار سرمایه خصوصاً پس از توافق لوزان تیتر اول کلیه اخبار صدا و سیما بود و اعلام پیروزمندانه رکورد شکنی های بورس جامعه را دچار نگرانی از دست دادن فرصت عالی برای پول دار شدن می کرد. فارغ از اینکه سرمایه گذاری در بورس صرفاً یک خرید و فروش ساده نیست و نیازمند تخصص است ( به وفور مثال هایی وجود دارد که در جایی که متخصصین و فعالین حرفه ای بازار سرمایه در شرایط بسیار بد بازار درصد کمی از سرمایه خود را از دست داده اند غیر حرفه ایها و تازه واردین بخش عمده ای از سرمایه خود را از دست داده اند). شاید فرصت مناسبی وجود داشت که صدا و سیما با همکاری سازمان بورس در تبلیغاتی هدفمند، با هدایت علاقه مندان به سرمایه گذاری در بازار سرمایه به سمت صندوقها و سبدهای سرمایه گذاری، هیجانات خریداران را کاهش می دادند و تجربه تلخ سهامداری در بازار سرمایه تبدیل به توسعه بازار می شد.

همانطور که اشاره شد، اصلاح مشکلات فوق از طریق فعالان و ارکان بازار سرمایه امکان پذیر است. چنانچه نگرش سیستمی به این موضوع داشته باشیم، این سیستم باید بتواند از درون مشکلات خود را شناسایی و اصلاح نماید و پویایی خود را تضمین کند. تحقق این مهم نیازمند اراده جدی از سوی همه فعالان و ارکان مرتبط با بازار سرمایه است.

در نهایت چنانچه نتیجه مذاکرات هسته ای را مثبت ارزیابی کنیم، می توانیم به بهبود وضعیت کلان اقتصاد کشور از طریق افزایش تولید و اشتغال امیدوار باشیم که برآیند آن برای بازار سرمایه نیز بسیار مثبت خواهد بود و بر این اساس خرید سهام و سهامداری کردن با دید میان مدت و بلند مدت قطعاً سود آور خواهد بود.

نادر بوالحسنی

مدیرعامل شرکت کاتوز آرمان پارس