دلایلی برای توجیه روند نزولی بازار/اولویت دولت بازار پول است

بازار بورس در آذر ماه سال گذشته و فروردین سال جاری که همگان، چشم انتظار اعلام اخبار مثبت از توافق هسته ای بودند با خوش بینی هایی همراه شد که نتیجه آن رشد نسبی قیمت ها بود. این اتفاق اصطلاحاً اثرات مثبت توافق بر قیمت سهام را تا حدی پیشخور کرد اما در نهایت پس از اعلام توافق، انتظارات فعالان بازار برآورده نشد و پس از گذشت مدتی شاهد افت دوباره قیمت ها بودیم.

مدیر سرمایه گذاری شرکت توسعه امید آتیه اندیش با بیان این مطلب در گفتگو با خبرنگار بورس نیوز عنوان کرد: اگر بخواهیم اثرات اخبار مثبت اعلام توافق نهایی شش قدرت جهانی با ایران و انفجار اخبار مثبت روزهای پس از آن را به تنهایی بر بازار سرمایه بررسی کنیم، قاعدتاً باید شاهد یک بازار به شدت مثبت و هیجانی می بودیم اما اتفاقی که بلافاصله پس از اعلام توافق افتاد، ریزش روزانه قیمت سهام بسیاری از شرکت های درج شده در تابلوی بورس بود. بنابر این برای توجیه این امر، با بررسی رابطه صرفاً دو طرفه اخبار مثبت سیاسی و ریزش قیمت سهام، نمی توان تحلیل دقیقی ارائه کرد.

رضا حدادزاده در ادامه افزود: این روزها عوامل و متغیرهای تأثیرگذار بر روند حرکت بازار سرمایه بسیار متعدد و متنوعند. یکی از دلایل تضعیف بازار سرمایه، این است که در حال حاضر بسیاری از سرمایه گذاران به دلیل تجربه های قبلی از عکس العمل بازار نسبت به جریانات سیاسی، محتاطانه عمل کرده و این احتیاط باعث شده تا روند بازار به افت خود ادامه دهد. از سوی دیگر با نگاهی بر ارزش روزانه معاملات سهام در بورس می توان دریافت که حجم پول فعال در بازار، اندک است، لذا اولین شائبه ای که به ذهن متبادر می گردد این است که شاید جریان سرمایه از بورس خارج شده و به سوی بازارهای موازی همچون طلا، ارز و یا مسکن رفته است اما با بررسی این بازارها نیز می توان دریافت که این چنین نیست. تنها گزینه ای که در بین این بازارها کمی متفاوت و یا استثناء است، بازار پول بوده است.

وی در ادامه گفت: چنانچه بدنه اقتصادی دولت را به دو قسمت بازار پول و بازار سرمایه تقسیم کنیم خواهیم دید که بازار پول بخاطر وجود ارز و طلا، علی رغم اینکه بازاری نسبتاً غیرمتشکل است، عملکردی به مراتب بهتر از بازار سرمایه داشته است که این امر می تواند ناشی از چند علت باشد:

نخست آن که باتوجه به وجود رکود و تورم موجود در اقتصاد کشور، برای دولت، سیاست های کنترل بازار پول نسبت به بازار سرمایه در اولویت است. دوم اینکه متولیان بازار پول یعنی مدیران ارشد بانک مرکزی برنامه های مدونی نسبت به مدیران بورس اوراق بهادار دارند. این امر را می توان از مصاحبه ها و اقدامات مدیران این دو بخش به راحتی دریافت. مدیران بازار پول، دارای برنامه های مشخص، مصاحبه های به موقع و اقدامات مناسب هستند اما در سوی دیگر، مدیران بازار سرمایه، به نظر فاقد برنامه، سردرگم و منفعل می باشند.

همانگونه که پیشتر اشاره شد، حوزه بازار سرمایه بدنه وزارت اقتصاد یا فاقد برنامه است و یا بازار سرمایه جزو اولویت های فعلی دولت نیست که آن را به حال خود رها کرده است. همین امر به سردرگمی بیشتر فعالان بورس و ابهام آنان نسبت به چشم انداز این بازار دامن زده است. همچینین شاهد بودیم که در بازار پول برای کاهش دو درصدی نرخ بهره، جلسات کارشناسی و کارگروه های متعدد برگزار شد اما در بورس اوراق بهادار، همه روزه شاهد افت 4 تا 5 درصدی اصل سرمایه ی سرمایه گذاران بودیم ولی متولیان این بازار برنامه و اقدامات مناسبی در دست نداشتند.

حدادزاده یکی دیگر از علل سکون بازار سرمایه را گزارشات 3 ماهه شرکت­ها عنوان کرد و گفت: زمانی که شرکت ها درحال تهیه بودجه سال خود در پایان سه ماهه نخست سال جاری بودند هنوز توافقات هسته ای به نتیجه نرسیده بود، لذا این شرکتها همگام با دولت، علی رغم خوش بینی به انجام توافق هسته ای، روندی محتاطانه در پیش گرفته و همچنان بودجه های خود را با سناریوهای مبتنی براقتصاد رکودی و فرض وجود تحریم برآورد کرده اند.

همچنین به دلیل رکود حاکم بر اقتصاد، عملکرد واقعی 3 ماهه سال جاری بسیاری از این شرکتها نیز تاکنون چندان قابل توجه و دلچسب نبوده است. ضمن آن که با لغو تحریم های بین المللی و تا روشن شدن آثار آن بر اقتصاد کشور و صنایع مختلف زمان زیادی نیاز است و انتظار می رود اثرات رفع تحریم را حتی در گزارشات 6 ماهه این شرکت ها نیز نبینیم. ضمن آن که مجامع برگزار شده نیز نتوانست در مجموع نظر مساعد سهامداران را جلب کند.

از طرفی در کنار همه این مسائل، از ابتدای سال جاری میلادی، در بازارهای خارجی نیز شاهد افت قیمت نفت خام، نفت برنت، طلا و فلزات اساسی و غیره هستیم و این افت قیمت های جهانی نیز بر روند سود آوری شرکت ها بی تأثیر نبوده است.

در سال های گذشته علی رغم وجود تحریم و کاهش فروش مقداری محصولات صادراتی، شرکتها به لطف رشد شدید نرخ ارز، توانستند سودهای خوبی از بابت تسعیر ارز، برای سهامداران خود بسازند اما در شرایط فعلی، باتوجه به پیش بینی های صورت گرفته مبنی بر عدم رشد قیمتهای جهانی و سیاست تثبیت نرخ ارز به نظر می رسد شرکت ها در گزارشات 6 ماهه نیز عملکرد چندان قابل قبولی نداشته باشند.

حدادزاده در پایان تأکید کرد: باتوجه به اینکه دولت در نظر دارد شرایط اقتصاد کلان کشور را به صورت ساختاری و بنیادین اصلاح کند، این فرض محتمل است که سیاست دولت بر این باشد که پس از رفع تحریم ها با تک نرخی کردن ارز و تزریق سرمایه گذاری های خارجی جذب شده به چرخه صنایع و بازار پول، ضمن بهسازی تکنولوژی موجود در صنایع مختلف و افزایش بهره وری و فروش مقداری، شرکت ها به سودهای عملیاتی با کیفیت برسند و نتیجه ی این اقدامات در صورت های مالی شرکت ها آشکار گردد که این امر در نهایت، منتج به رشد بازار سرمایه کشور نیز گردد.

اما نباید از این نکته غافل بود که بازار سرمایه کشور، منتظر انجام یک به یک این اقدامات نخواهد ماند و چنانچه موج مثبت اقتصادی در کشور به حرکت درآید، بازار سرمایه نیز خود را با شرایط روز منطبق خواهد ساخت.