دور چهارم گفت‌وگوهای ایران و آمریکا؛ چالشی برای دیپلماسی مقاومت در برابر فشارهای سیاسی
به گزارش بورس‌نیوز، بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در سی و ششمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در مورد دور چهارم گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا اظهار داشت: این دور از مذاکرات در مسقط به میزبانی عمان برگزار شد و فضای سیاسی حول این نشست تا حدی تحت تأثیر سفر منطقه‌ای ترامپ و نیاز طرف آمریکایی به آرامش و ثبات پیش از سفر قرار داشت.
وی گفت: دور چهارم مذاکرات از نظر زمان‌بندی، مواضع طرفین و پیامدهای احتمالی اهمیت زیادی در تعیین مسیر آینده تعاملات تهران–واشنگتن دارد. آنچه این نشست را متمایز می‌کند، ورود صریح طرف آمریکایی به فاز بازتعریف خطوط قرمز و همزمان تثبیت اصول غیرقابل تغییر جمهوری اسلامی ایران در موضوعات بنیادین، به ویژه حق حاکمیتی در بهره‌برداری صلح‌آمیز از چرخه سوخت هسته‌ای در کشور است.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس درباره سطوح اختلافات دو طرف بیان کرد: کانون اصلی اختلافات در این دور حول موضوع حق غنی‌سازی در داخل خاک ایران متمرکز بود. ایالات متحده با تأکید بر سیاست غنی‌سازی صفر، خواستار برچیدن تأسیسات کلیدی نظیر نطنز، فردو و اصفهان و انتقال کامل مواد غنی‌شده به خارج از کشور است و در مقابل، جمهوری اسلامی ایران این درخواست را نقض حقوق مسلم کشورها در توسعه فناوری صلح‌آمیز تلقی کرده و آن را قاطعانه رد می‌کند.
نگاهداری افزود: این تقابل نشان می‌دهد که اختلافات به مرحله‌ای از تضاد راهبردی رسیده که یک طرف خواستار حفظ زیرساخت علمی–صنعتی خود و طرف دیگر به دنبال بازگشت به وضعیتپیشا هسته‌ای ایران است.
وی دکترین جدید واشنگتن را دیپلماسی مبتنی بر اجبار توصیف کرد و گفت: به نظر می‌رسد که در صورت شکست مذاکرات، ایالات متحده آمادگی دارد راهبرد جدیدی را در قبال ایران به کار گیرد که می‌توان آن را "مهار مبتنی بر اجبار" نامید.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس در تشریح این دکترین افزود: این دکترین بر سه سطح فشار شامل سطح داخلی، سطح منطقه‌ای و سطح بین‌المللی طراحی شده است. در سطح داخلی، تمرکز بر جنگ اقتصادی ترکیبی و تحریک نارضایتی اجتماعی بوده و در سطح منطقه‌ای آمریکا به دنبال افزایش تحرکات دیپلماتیک با کشورهای منطقه است. همچنین در سطح بین‌المللی نیز تهدید به بازگشت به تحریم‌های شورای امنیت و مشروعیت‌زدایی از برنامه‌های هسته‌ای ایران را دنبال می‌کند.
نگاهداری هدف آمریکا از این دکترین را کاهش قدرت چانه‌زنی جمهوری اسلامی ایران و وادار کردن آن به عقب‌نشینی از مواضع اصولی برشمرد و تصریح کرد: در مقابل این رویکرد، جمهوری اسلامی ایران با استفاده از چارچوبی مبتنی بر تفکیک میان اصول راهبردی و تدابیر فنی، سعی در حفظ منافع ملی و جلوگیری از تنش‌زایی غیرضروری دارد.
وی ادامه داد: اظهارات دکتر عراقچی مبنی بر عدم مذاکره در اصل غنی‌سازی و آمادگی برای اعمال محدودیت‌های موقتی نشان‌دهنده دیپلماسی فعال و منطقی ایران است. ایران آمادگی تعامل دارد، اما نه بر مبنای فشار، بلکه در چارچوب احترام متقابل و تضمین حقوق حاکمیتی.
نگاهداری یکی از ابعاد کلیدی در این دور را تلاش ایران برای ایجاد درک منطقه‌ای واقع‌بینانه نسبت به ماهیت گفت‌وگوها دانست و افزود: سفرهای پیشین مذاکره‌کنندگان ایرانی به عربستان و قطر و رایزنی‌های هدفمند در آستانه مذاکرات، بخشی از یک راهبرد پیش‌دستانه برای خنثی‌سازی فشارهای منطقه‌ای از سوی آمریکا است.
وی درباره مواضع اروپا در مذاکرات نیز خاطرنشان کرد: بررسی مواضع سه کشور اروپایی نشان می‌دهد که آنان به سمت هم‌صدایی با مواضع حداکثری آمریکا در حال حرکت‌اند. تلاش برای بازگشت به تحریم‌های چندجانبه می‌تواند مشروعیت مذاکرات را زیر سؤال ببرد و جایگاه اروپا به عنوان بازیگر مستقل دیپلماتیک را تضعیف کند.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، با تاکید بر واقع‌بینی در قبال مذاکرات، یادآور شد: با توجه به تقابل جدی بر سر اصول بنیادین، سناریوی شکست مذاکرات باید با دقت دنبال شود و مستلزم شکل‌گیری پاسخ ملی هماهنگ در سه حوزه کلیدی است.
وی در پایان تأکید کرد: ایران نشان داده که مذاکره ابزار تأمین منافع ملی و نه ابزار پذیرش اراده بیگانه است و در شرایطی که طرف مقابل در تلاش برای اعمال فشار حداکثری است، ایران مسیر تعامل مبتنی بر عزت و حکمت را دنبال می‌کند.
انتهای پیام/