بازار سرمایه و مسیر سرمایهگذاری در صنعت پتروشیمی
سیدرضا ناصرینیک، عضو هیئت مدیره گروه مالی دایا در گفتگو با بورس نیوز، در خصوص چشمانداز صنعت پتروشیمی در بازار سرمایه بیان کرد: پتروشیمی از نظر ارزش بازار، یکی از بزرگترین صنایع بورس و فرابورس است و طبق آمار، گروه محصولات شیمیایی حدود ۲۶ تا ۳۰ درصد از ارزش بازار سرمایه را در اختیار دارد.
وی با بیان اینکه این سهم بالا نشان میدهد که نوسانات این گروه میتواند روی شاخص کل و روند کلی بازار اثر زیادی داشته باشد، افزود: پتروشیمیها به دلیل ماهیت صادراتمحور، بیش از بسیاری از صنایع داخلی از رشد نرخ ارز منتفع میشوند و به همین دلیل در تحلیلها بهعنوان یکی از مهمترین صنایع دلاری و کمابیش ابزار پوشش ریسک در برابر تضعیف ریال شناخته میشوند.
ناصرینیک ادامه داد: در سالهای اخیر، در دورههایی که نرخ دلار آزاد و نیما رشد کرد، بخش قابل توجهی از بازدهی بازار سرمایه از سمت نمادهای بزرگ شیمیایی و پتروشیمی تأمین شد.
عضو هیئت مدیره گروه مالی دایا با بیان اینکه به طور کلی سودآوری پتروشیمیها به چند متغیر کلیدی بسیار حساس است، افزود: قیمت جهانی نفت و فرآوردهها، نرخ ارز و سیاستهای صادراتی/قیمتگذاری دولت و شرکت ملی پتروشیمی، هرگونه تغییر در نرخ خوراک گاز، محدودیت صادرات یا اجبار به عرضه با نرخهای دستوری میتواند حاشیه سود این شرکتها را تحت فشار قرار دهد.
این مدیر بازارهای مالی ادامه داد: از منظر سرمایهگذاری، تحلیلگران داخلی در گزارشهای چشمانداز ۱۴۰۳–۱۴۰۴، صنعت پتروشیمی را در سناریوی ثبات نسبی نرخ ارز و ثبات یا رشد ملایم قیمتهای جهانی، صنعتی با ریسک و بازده متوسط ارزیابی کردند با این حال اخیرا اقداماتی در خصوص انتقال ارز صادراتی پتروشیمیها به تابلو دوم مرکز مبادله ارز و طلای ایران صورت پذیرفت؛ بنابراین اکنون پتانسیل رشد ویژه پیشروی سرمایهگذاران قرار گرفته و توجه فعالان بازار را به این صنعت جلب شده است. البته باید سناریوی کاهش قیمت جهانی محصولات و ریسک تحولات بینالمللی را نیز در نظر گرفت.
این مدیر اقتصادی با اشاره به بهترین روش سرمایهگذاری در صنعت پتروشیمی خاطرنشان کرد: سرمایهگذاری از طریق بازار سرمایه، امکان مشارکت در صنایع بزرگ و سرمایهبر (مثل پتروشیمی، فلزات، بانکها و…) را با مبالغ نسبتاً کوچک فراهم میکند و از این نظر، نسبت به ورود به پروژههای واقعی، نقدشوندگی بسیار بالاتری دارد.
وی اضافه کرد: ساختار معاملاتی الکترونیک، تسویه متمرکز و حضور نهادهای ناظر، ریسک تقلب و کلاهبرداری را نسبت به معاملات خارج از بورس کاهش میدهد و ابزارهایی مثل صندوقهای بخشی، امکان متنوعسازی سبد را برای سرمایهگذار خرد فراهم میکند و دسترسی او را به مدیریت حرفهای داراییها، تحلیل و معاملهگری قانونمند میدهد. برای سرمایهگذار نهادی نیز بازار سرمایه کانالی برای تأمین مالی پروژهها، افزایش سرمایه و انتشار اوراق بدهی است.
ناصرینیک ادامه داد: این صنعت با ریسکهایی هم مواجه است؛ بنابراین باید به ریسک بازار (نوسان کلی شاخصها)، ریسک نقدشوندگی، ریسکهای مقرراتی و ریسکهای بینالمللی توجه کرد و زمانبندی ورود و خروج و مدیریت ریسک برای سرمایهگذار اهمیت بالایی دارد.
عضو هیات مدیره گروه مالی دایا افزود: ریسک رفتاری هم مهم است؛ بسیاری از سرمایهگذاران حقیقی بدون استراتژی مشخص، افق زمانی و حد ضرر–سود تعریفشده وارد بازار میشوند و در نتیجه، در دورههای هیجانی زیان سنگینی را تجربه میکنند؛ بنابراین استفاده از مشاوره حرفهای، ابزارهای غیرمستقیم (صندوقهای بخشی و سبدگردانی) و توجه به اصول مدیریت ریسک میتواند این بخش از ریسک را کاهش دهد.
وی توضیح داد: صندوق بخشی پتروشیمی، طبق دستورالعمل، درصد بالایی از دارایی خود را (معمولاً حداقل حدود ۷۰ درصد) به سهام شرکتهای فعال در زنجیره پتروشیمی اختصاص میدهد و مابقی را میتواند در سهام سایر صنایع، اوراق با درآمد ثابت و ابزارهای نقدشونده نگهداری کند. همین ترکیب باعث میشود سرمایهگذار همزمان به چندین نماد پتروشیمی متنوع وارد شود و ریسک تکسهمبودن کاهش یابد، در حالی که همچنان در معرض رشد کلی این صنعت قرار دارد.
ناصری نیک افزود: مدیریت حرفهای صندوق مزیت مهم دیگر است؛ تیم مدیریت صندوق بخشی، بهطور مداوم نسبتهای سرمایهگذاری در نمادهای مختلف پتروشیمی، ورود و خروج از برخی سهام و استفاده از فرصتهای بازار را رصد و اجرا میکند؛ کاری که انجام آن برای یک سرمایهگذار حقیقی هم از نظر زمان و هم دانش تحلیلی دشوار است ولی برای صندوق به جهت صرفههای ناشی از مقیاس و همچنین الزامات سازمان بورس هم ممکن و هم موجود است.
این مدیر بازار سرمایه با بیان اینکه صندوقهای قابل معامله (ETF) بخشی، مزیت نقدشوندگی روزانه و شفافیت قیمت لحظهای روی تابلو بورس را دارند، ادامه داد: مدیر صندوق میتواند روی چند نماد منتخب (مثلا شرکتهای با طرح توسعه، حاشیه سود بالا یا سیاست تقسیم سود جذاب) متمرکز شود و در صورت انتخاب صحیح، بازدهی بالاتری از متوسط صنعت بهدست آورد که این کار مستلزم تحلیل مستمر صورتهای مالی، پیگیری گزارشهای کدال و ریسکپذیری بالاتر در برابر نوسانات هر نماد است.
وی گفت: البته از منظر ریسک، صندوق بخشی پتروشیمی همچنان در معرض ریسک سیستماتیک خود صنعت (مثلاً افت قیمت جهانی محصولات، تغییر نرخ خوراک، محدودیت صادرات) است، اما ریسک غیرسیستماتیک را از طریق تنوعبخشی تا حد زیادی کاهش میدهد. این درحالی است که در خرید مستقیم سهام، اگر تمرکز روی تعداد محدودی نماد باشد، هر شوک منفی در یک شرکت میتواند مستقیما روی کل پرتفو سرمایهگذار اثر منفی داشته باشد.