بیش واکنش بورس / آینده نرخ دلار و نفت / بهترین صنایع بورس تهران

نقش سازمان بورس و اوراق بهادار ایران و نهادهای ناظر

اظهار نظرهای بسیاری نیز در مورد تأثیرپذیری روند بازار سرمایه از تغییرات مدیریتی در سطح کلان آن عنوان می شود. اما نباید فراموش کرد که ساز و کار و شرح وظایف نهادهای بالادستی بازار سرمایه صرفاً جایگاه نظارتی آن را تأیید می کند و آنها به جز نظارت و اقدام در جهت افزایش شفافیت و کارایی بازار و مشارکت کنندگان آن نقش دیگری ندارند.

یکی از اشتباهات بزرگ نهادهای نظارتی این بود که با اظهار نظرهایی با محتوای حمایت از بازار، انتظارات بی جهت حمایت از بازار در ذهن اهالی بازار سرمایه ایجاد کردند. این نهادها باید سازوکاری در پیش بگیرند تا شفافیت را در سطح عمومی بازار افزایش دهند و دغدغه اهالی بازار سرمایه را صرفاً در همین زمینه مرتفع کنند.

سازوکار معاملاتی بازار سرمایه باید مبتنی بر بازار آزاد و بدون دخالت باشد. به منظور حمایت از بازار سرمایه به جای دخالت مستقیم در روند معاملات، باید قوانین و الزامات برای فعالیت نهادهایی مانند بازارسازها پیش بینی و اجرا گردد. بدترین شرایط بازار در حالت آزاد و غیر دستوری قطعاً بهتر از شرایط عادی در حالت دستوری توسط بازار قابل درک است و مشارکت کنندگان در آن نیز با سرعت و قابلیت پیش بینی بیشتری به استقبال رخدادهای جدید می رود.

تحلیل عوامل مؤثر در شرایط فعلی

شرایط فعلی بورس تهران و شاخص کل آن برآیند عوامل بالا و نیز واقعیت های اقتصادی است که زمان زیادی برای بحث می طلبد. شرایط رکودی اقتصاد و کاهش بیش از 50 درصدی قیمت نفت، به عنوان اولین منبع درآمدی کشور، عواملی هستند که در کنار هم شرایط فعلی بازار سرمایه را رقم زده اند. هر چند در معدود صنایع و شرکت هایی این روند و سطوح ارزش قابل توجیح نیست اما با مشاهده­ گزارش های نه ماهه و واقعیت های اقتصادی پیرامون می توان علل عدم اقبال بازار را درک کرد.

دو متغیر مهم مسبب رشد و نزول قیمت سهام عبارت است از سود و نسبت پی بر ای در حال حاضر به واسطه شرایط کلان اقتصادی، اهالی بازار سرمایه نسبت به متغیر اول، سود، خوش بین نبوده و تحلیلگران نیز به واسطه رکود حاکم و همچنین به واسطه کاهش شدید قیمت نفت، که اثرآن هم در صنایع پتروشیمی و پالایشی و هم در صنایع معدنی و مواد خام مشهود است، برآوردهای خوشایندی از روند سودآوری صنایع در سال پیش رو ندارند. متغیر دوم، پی بر ای، نیز به واسطه­ افزایش دو عامل نرخ بازده بدون ریسک، نرخ سود سپرده بانکی، و افزایش سطح عمومی ریسک با کاهش رو به رو شده است.

مجموع این تحولات روند نزولی قیمت ها و کاهش ارزش بازار را در پی داشته است. در حال حاضر تنها می توان به رشد نسبت پی بر ای به واسطه دو رویداد محتمل امیدوار بود. نخست کاهش نرخ سود سپرده­ بانکی، که زمینه و امکان بروز آن جای بحث مفصلی دارد، و دیگری انجام توافقات هسته ای. اتفاق دوم علاوه بر رشد پی بر ای، شرایط را در میان مدت و بلند مدت برای ورود سرمایه های خارجی و نیز برطرف شدن بخش بزرگی از نیاز به تأمین مالی از طریق فاینانس خارجی، که به ضعم بسیاری از کارشناسان اقتصادی تنها راه برون رفت از شرایط فعلی اقتصادی است، هموار می سازد.

پیش بینی قیمت نفت

در مورد پیش بینی قیمت قیمت پیچیدگی های زیادی وجود دارد. حدوداً می توان گفت هیچ مؤسسه ای تا چندین ماه پیش این میزان کاهش قیمت نفت را پیش بینی نکرده بودند. در حال حاضر هم فاصله­ و گسستگی زیادی بین پیش بینی های مؤسسات مطالعاتی وجود دارد. برخی ادامه روند نزولی را تا سطوح 35 دلار برآورد می کنند و برخی نیز اهداف قیمتی 90 دلار در سال 2015 می دهند. لذا برآورد قیمت نفت برای سال آتی امری دشوار است.

اما اتفاقی که در حال حاضر رخ داده است، کاهش تراز ارزی کشور می باشد. با کاهش بیش از 50 درصدی قیمت نفت، کشور با کاهش 50 درصدی درآمد ارزی مواجه شده است. از طرفی کشور ما وارد کننده محصولات نهایی محسوب می شود. محصولاتی که یا کاهش قیمتی نداشته اند، یا قیمت آنها به میزان کاهش قیمت نفت نبوده و یا با وقفه­ زمانی کاهش می یابند. لذا می توان نتیجه گرفت که در بازه­ کوتاه مدت با کاهش شدید تراز ارزی مواجه هستیم. این کاهش سبب کاهش منابع ارزی بانک مرکزی می شود که کنترل بازار ارز را برای وی دشوار می کند.

پیش بینی نرخ دلار

در مورد نرخ دلار باید گفت که با توجه به محاسبات اینجانب براساس سال پایه­ 1371 و مقایسه تورم انباشته ایران و آمریکا، نرخ تعادلی دلار برای سال 1393، 32510 ریال و برای سال 1394، 37751 ریال برآورد شده است. اما با توجه به مطلبی که درمورد کاهش منابع ارزی بانک مرکزی گفته شد، این احتمال می­رود که تا انتهای سال شاهد نرخ دلار در محدوده 37000 ریال باشیم.

اقدامات در شرایط فعلی

در مجوع با توجه به شرایط موجود می توان گفت که سطح ارزش کل بازار سرمایه و نسبت های پی بر ای در بسیاری از شرکت ها در سطح معقولی قرار گرفته اند و می توان به خریدهای گام به گام اقدام نمود. اما در حد ممکن صنایع و شرکت هایی که از لحاظ بنیادی تأیید شده باشند. در بازارهای اینچنینی باید شناخت مناسبی از سطح ریسک پذیری خود و نیز سطح ریسک بازار و تناسب آن با نرخ بازده مورد انتظار داشت و کاملا منطقی تصمیم گرفت. اقدامات ریسکی مثل نوسان­گیری در این گونه بازارها به هیچ عنوان منطقی نبوده و ریسک زیادی را تحمیل می کند.

با توجه به اخبار موجود از احتمال کاهش نرخ گاز مصرفی پتروشیمی ها و نیز افزایش احتمالی نرخ اوره تحویلی به سازمان خدمات کشاورزی و نیز با توجه به همبستگی کم قیمت اوره با قیمت نفت، یکی از گزینه های مناسب برای سرمایه گذاری را می توان بخش تولید اوره صنعت پتروشیمی در نظر گرفت. هرچند رشد نرخ ارز مبادلاتی بخشی از کاهش احتمالی بهای تمام شده اوره ای ها را خنثی می کند. از صنایع دیگر می توان صنایع آلومینیوم را برشمرد که با توجه به شرایط عرضه و تقاضای جهانی موجود روند مثبتی برای آن دیده می شود. روندی که حداقل نسبت به سایر مواد پر مصرف دنیا، مثل مس، شاهد اثر پذیری کمتری خواهد بود. 

صنایع ذوب آلومینیوم اروپا، در اثر فشار روز افزون ناشی از افزایش هزینه های تأمین انرژی مورد نیاز و همچنین تبعیت از مقرارات و قوانین سختگیرانه محیط زیستی، با خطر ادامه­ حیات خود روبرو شده اند. از سال 2007 تا کنون 11 واحد ذوب آلومینیوم از 24 واحد تولیدی فعال در این قاره فعالیت خود را متوقف نموده اند.

توسعه مصارف جدید آلومینیوم و نیز رشد میزان تقاضای آن نیز آینده روشنی را نوید می دهد. صنایع لاستیک سازی نیز به واسطه کاهش قیمت مواد اولیه از گزینه های مطلوب هستند که البته با رشد واردات لاستیک های چینی نیز مواجه هستند. اما به واسطه­ تناسب قیمت و کیفیت و نیز رشد محتمل نرخ دلار، توان رقابت با تولیدات داخلی را ندارند. در حال حاضر شرکت های بسیاری نیز وجود دارند که میزان سود تقسیمی آنها با توجه به قیمت های کنونی جذاب هستند.

در خاتمه باید اذعان داشت که باید از هر شرایطی کسب منفعت کرد. در این شرایط باید برای کسب آگاهی بیشتر اقدام کرد و تلاش به اصلاح شیوه­ تصمیم گیری کرد. حلقه­ مفقوده تصمیم گیری در بازار سرمایه­ ایران ریسک است. متغیری که توجهی به آن نمی شود و اثرات این بی توجهی در حال و روز فعلی سرمایه گذاران مشهود است. سرمایه گذاران باید در این شرایط شناخت درستی از مفهوم ریسک و متناسب کردن آن با سطح بازده مورد انتظار کسب کنند.

احمد احمد آبادی - تحلیلگر کارگزاری بورسیران