وعده‌ها روی زمین، شاخص‌ها در سراشیبی/ وعده ۱۲۰ هزار میلیارد تومانی در هاله تردید
بهناز اکبرپور کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌و‌گو با بورس نیوز به بررسی وضعیت بازار سهام در روز هفدهم تیرماه پرداخت و عنوان کرد: شاخص کل بورس با افتی معادل ۵۱ هزار واحد، به سطح ۲ میلیون و ۶۵۸ هزار واحد رسید. همچنین شاخص هم‌وزن نیز کاهش حدود ۱۰ هزار واحدی را تجربه کرد و در سطح ۸۳۶ هزار واحد ایستاد.
وی با اشاره به خروج ۷۸۱ میلیارد تومان نقدینگی حقیقی از سهام، حق‌تقدم‌ها و صندوق‌های سهامی، این روند را نشانه‌ای از بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران خرد به چشم‌انداز بازار دانست. اکبرپور همچنین خاطرنشان کرد که ارزش معاملات خرد در بازار امروز به حدود ۳.۷ همت رسید و در پایان معاملات، تنها ۸ درصد از نمادها در محدوده مثبت قرار داشتند؛ در حالی که ۹۲ درصد نمادها معاملات خود را در وضعیت منفی به پایان رساندند.
وضعیت بحرانی بورس و خلف وعده‌ها
اکبرپور با تحلیل روند‌های اخیر بازار سهام، وضعیت کنونی بورس را بحرانی توصیف کرد و گفت: طی هفته گذشته و جاری، بازار سرمایه شرایطی بی‌ثبات و نگران‌کننده را تجربه می‌کند. به گفته او، خلف وعده مسئولان سازمان بورس و تصمیم‌گیران اقتصادی کشور در زمینه حمایت از بازار، منجر به تعمیق رکود و افت مستمر ارزش پرتفوی سهامداران شده است.
سقوط بزرگان بازار؛ از صعود تا سراشیبی
اکبرپور با ارائه آماری از عملکرد شاخص‌ها از ابتدای سال تاکنون، افزود: شاخص کل و شاخص ۳۰ شرکت بزرگ به ترتیب با کاهش ۲ و ۵ درصدی مواجه شده‌اند؛ در حالی‌که شاخص هم‌وزن رشدی ۵ درصدی را تجربه کرده است. او تأکید کرد که شرکت‌های بزرگ که در دوره رشد سال گذشته بازدهی بالاتری نسبت به سایر نمادها داشتند، در سال جاری افت‌های سنگین‌تری را تجربه کرده و ضرر بیشتری را به سهامداران خود تحمیل کرده‌اند.
تمرکز بیش از حد بر شاخص‌سازی، آفت بزرگ بازار
این کارشناس بازار سرمایه با یادآوری هشدار‌های سال گذشته، خاطرنشان کرد: تمرکز بیش از اندازه بر شاخص‌سازی با اتکای صرف به نماد‌های بزرگ و هدایت نقدینگی به سمت آنها، بدون توجه به سهم‌های کوچک و متوسط، یکی از دلایل مهم وضعیت فعلی بازار است. به گفته اکبرپور، اگر در گذشته سیاست‌های متعادل‌تری برای توزیع نقدینگی در کلیت بازار اتخاذ می‌شد، شاید امروز شاهد چنین افت‌هایی در شاخص‌های کلیدی نبودیم.
بهناز اکبرپور در ادامه ارزیابی خود از وضعیت فعلی بازار سهام، به اصلاح عمیق‌تر برخی نماد‌های بزرگ در مقایسه با سایر سهم‌ها اشاره کرد و گفت: در شرایطی که نقدشوندگی در سهم‌های کوچک و متوسط کاهش یافته، تمرکز سرمایه‌گذاران برای فروش دارایی‌ها بیشتر به سمت نماد‌های بزرگ معطوف شده است. همین مسأله باعث افزایش فشار فروش در این نمادها شده و بار دیگر بازار را با معضل همیشگی خود یعنی عدم تزریق هدفمند نقدینگی به سهم‌های بزرگ مواجه کرده است.
بیشتر بخوانید: مسئولان فقط نظاره‌گر بحران هستند، نه بازیگر آن!
اکبرپور همچنین با اشاره به یکی از مهم‌ترین چالش‌های اخیر بازار، افزود: بحث صندوق‌های اهرمی طی هفته‌های گذشته واکنش‌های متعددی را در پی داشته و به یکی از محور‌های اصلی نگرانی فعالان بازار تبدیل شده است. وی خاطرنشان کرد: امروز در آغاز معاملات، دامنه نوسان صندوق‌های اهرمی از مثبت و منفی ۳ درصد به مثبت و منفی ۴ درصد افزایش یافت، اما این تغییر نیز نتوانست روند معاملات را تحت تأثیر قرار دهد و این نمادها همچنان با صف‌های فروش سنگین مواجه بودند.
صندوق‌های اهرمی زیر تیغ نقد؛ دامنه نوسان بالا رفت، ولی تأثیری نداشت
کارشناس بازار سرمایه، با اشاره به وضعیت صندوق‌های اهرمی، وضعیت فعلی این ابزار‌های مالی را نامناسب ارزیابی کرد و گفت: در حال حاضر از میان ۹ صندوق اهرمی فعال در بازار، ۷ صندوق با حباب مثبت معامله می‌شوند؛ به این معنا که قیمت واحد‌های آنها بالاتر از ارزش خالص دارایی‌شان است. در چنین شرایطی، مدیر صندوق امکان خرید از صف فروش ناشی از ابطال واحد‌ها را ندارد و تا زمانی که این حباب‌ها پابرجا باشند، انگیزه سرمایه‌گذاران برای فروش بیشتر خواهد بود.
اکبرپور با تأکید بر اینکه افزایش دامنه نوسان صندوق‌های اهرمی از ۳ به ۴ درصد تأثیر معناداری در بهبود وضعیت این صندوق‌ها نداشته، اظهار کرد: سازمان بورس می‌توانست در تصمیم‌گیری خود جسورانه‌تر عمل کرده و دامنه نوسان را بیش از این افزایش دهد تا کارایی بیشتری در این ابزار‌ها ایجاد شود.
نقدینگی ناکافی، پاشنه آشیل صندوق‌های اهرمی
او همچنین یکی از مشکلات اصلی این صندوق‌ها را در وضعیت نقدینگی آنها دانست و افزود: برخی از این صندوق‌ها در حال حاضر از وجه نقد یا دارایی نقدشونده کافی برخوردار نیستند، بنابراین اگر شرایط به مدیر صندوق اجازه دهد که از صف فروش خرید کند، ممکن است به دلیل کمبود منابع مجبور به فروش سهام شوند.
به باور اکبرپور، این مسئله می‌تواند فشار بیشتری بر بازار وارد کند و به چالش‌های آن دامن بزند. وی در پایان خاطرنشان کرد که متولیان راه‌اندازی این صندوق‌ها باید از ابتدا برای مواجهه با چنین شرایط بحرانی، سازوکار‌های دقیق‌تری طراحی می‌کردند.
بهناز اکبرپور با اشاره به وضعیت فعلی بازار‌های مالی در هفته‌های اخیر، اظهار کرد: طی هفته گذشته و هفته جاری، نوعی سردرگمی در بازار سرمایه و حتی بازار‌های موازی به چشم می‌خورد. به گفته وی، شرایط امروز به‌وضوح با فضای پیش از جنگ ۱۲ روزه میان ایران و رژیم صهیونیستی متفاوت است و آثار روانی ناشی از آن همچنان بر روند معاملات سایه انداخته است.
افت دلار، رکود طلا و سکون در بازار خودرو و مسکن
اکبرپور ادامه داد: بازار سهام طی دو هفته اخیر به‌صورت روزانه با افت همراه بوده و ارز آزاد که پس از آغاز درگیری‌ها از محدوده ۸۲ هزار تومان تا حوالی ۹۳ هزار تومان افزایش یافته بود، اکنون در سطح ۸۶ هزار تومان معامله می‌شود. وی همچنین به تحولات بازار طلا اشاره کرد و گفت: صندوق‌های طلا و سکه در بورس کالا، پس از رشد موقتی چند روزه، به دلیل کاهش نرخ دلار و افت اونس جهانی با کاهش قیمت مواجه شدند.
وی وضعیت بازار خودرو و مسکن را نیز راکد توصیف کرد و افزود: این بازار‌ها نیز هم‌راستا با سایر بخش‌های اقتصادی دچار بی‌تحرکی شده‌اند. در این میان، صندوق‌های درآمد ثابت از معدود ابزار‌های مالی هستند که طی روزهای اخیر با ورود نقدینگی مواجه بوده‌اند. به باور اکبرپور، به نظر می‌رسد بسیاری از سرمایه‌گذاران در شرایط فعلی ترجیح می‌دهند نقدینگی خود را به‌صورت ریالی حفظ کنند و از ورود به بازار‌های پرریسک خودداری نمایند.
وعده ۱۲۰ هزار میلیاردی؛ امید در سایه تردید
بهناز اکبرپور با اشاره به وعده حمایت‌های ۱۲۰ هزار میلیارد تومانی از بازار، ابراز امیدواری کرد که این وعده‌ها در اسرع وقت عملیاتی شود. وی تأکید کرد تا زمانی که اصلاح جدی و قابل اتکایی در روند بازار انجام نشود، نمی‌توان انتظار بهبود معناداری را داشت.
اکبرپور در رابطه با وضعیت بنیادی بازار، خاطرنشان کرد: در حال حاضر بسیاری از سهم‌ها از منظر تحلیلی و بنیادی در موقعیت مناسبی برای سرمایه‌گذاری قرار دارند، اما در فضایی که ریسک‌های سیستماتیک و ابهامات سیاسی و اقتصادی بر بازار سایه افکنده، پارامتر‌های بنیادی در تصمیم‌گیری فعالان بازار کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. در این شرایط، اولویت نخست برای سرمایه‌گذاران، نقدشوندگی و ثبات بازار است و بدون تقویت این دو مؤلفه، نمی‌توان به بازگشت اعتماد امیدوار بود.
پایان مطلب