فرصتی برای اصلاح ریشه‌ای مسیر مالیات در ایران

به گزارش بورس نیوز، فرارسیدن هفته مالیاتی، فراتر از یک تقویم رسمی، می‌تواند نقطه آغاز گفت‌وگویی ملی درباره کارآمدی، عدالت و آینده نظام مالیاتی کشور باشد. نظام مالیاتی، در هر اقتصاد سالم، نقشی فراتر از تأمین درآمد دولت دارد؛ این نظام، بنیان شفافیت اقتصادی، عدالت اجتماعی و حتی امنیت سرمایه‌گذاری را شکل می‌دهد. اما آیا ساختار کنونی مالیاتی ایران، با این اهداف هم‌راستا است؟

چالش‌های فعلی؛ از فرار مالیاتی تا بی‌اعتمادی مودیان

نظام مالیاتی کشور، سال‌هاست که با چالش‌های پیچیده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کند. اقتصاد غیررسمی گسترده، فرار مالیاتی سازمان‌یافته، نبود دسترسی جامع به داده‌های اقتصادی و فاصله معنادار میان سیاست‌گذاری و واقعیت‌های اجرایی، برخی از مهم‌ترین این مشکلات هستند.
در این میان، کسب‌وکار‌هایی که شفاف و قانونی فعالیت می‌کنند، بیشتر در معرض سخت‌گیری‌های اداری و فشار‌های مالیاتی قرار دارند، در حالی‌که فعالیت‌های غیررسمی و سوداگرانه همچنان در حاشیه امن باقی مانده‌اند. این تضاد، علاوه بر آسیب به انگیزه شفافیت، به بی‌اعتمادی گسترده در میان مودیان دامن زده است.

هوشمندسازی نظام مالیاتی؛ شعار کافی نیست

اجرای سامانه مودیان، پایانه‌های فروشگاهی و طرح‌های مقابله با فرار مالیاتی، بدون شک گام‌هایی مثبت در مسیر اصلاحات بوده‌اند. با این حال، تجربه میدانی نشان می‌دهد که این اقدامات، اگر در بستر یک زیرساخت یکپارچه، داده‌محور و همراه با مشارکت واقعی بخش خصوصی اجرا نشوند، در بهترین حالت به اجرای صوری محدود خواهند شد.

هوشمندسازی واقعی، صرفاً ابزار و فناوری نیست؛ بلکه مستلزم ایجاد بستر اعتماد، آموزش مودیان، اتصال نظام مالیاتی به دیگر پایگاه‌های اطلاعاتی و مهم‌تر از همه، اصلاح نگرش تصمیم‌گیران نسبت به نقش بخش خصوصی است.

عدالت مالیاتی؛ سنگ‌بنای نظام مالیاتی پایدار

اصل بنیادین در هر نظام مالیاتی موفق، توزیع عادلانه بار مالیاتی است. در ایران، هنوز مسیر دستیابی به این اصل، ناهموار است. تمرکز فشار مالیاتی بر حقوق‌بگیران، مشاغل رسمی و بنگاه‌های شفاف، در کنار ضعف در شناسایی درآمد‌های کلان، دارایی‌های نامشهود و فعالیت‌های غیرمولد، نشان می‌دهد که دستیابی به عدالت مالیاتی، نیازمند اصلاحات ساختاری عمیق و شجاعانه است.

بخش خصوصی؛ حلقه اتصال میان مودیان و دولت

نقش شرکت‌های تخصصی خدمات مالیاتی و مشاوره‌ای (شرکت‌های معتمد مالیاتی) در تسهیل تعامل میان مودیان و سازمان امور مالیاتی، انکارناپذیر است. این شرکت‌ها می‌توانند با ارائه مشاوره تخصصی، آموزش، خدمات نرم‌افزاری و تحلیل‌های دقیق، ضمن کاهش پیچیدگی‌های فرآیند مالیاتی، به بهبود اعتماد عمومی و افزایش سطح رضایت مودیان کمک کنند.

توسعه این همکاری‌ها، به‌ویژه در دوره گذار به نظام مالیاتی هوشمند و داده‌محور، می‌تواند یکی از کلید‌های اصلی موفقیت اصلاحات باشد.

جمع‌بندی؛ هفته مالیاتی، آغاز یک تغییر جدی

هفته مالیاتی، نباید به سطح شعار و مراسم‌های رسمی تقلیل پیدا کند. اکنون زمان آن رسیده است که با نگاهی واقع‌بینانه و رویکردی علمی، مسیر اصلاحات نظام مالیاتی را با مشارکت واقعی بخش خصوصی، بهره‌گیری هوشمند از فناوری و بازنگری جدی در سیاست‌های عدالت‌محور، هموار کنیم.

مالیات، اگر در بستر شفافیت، عدالت و کارآمدی تعریف شود، می‌تواند نه‌تنها یک الزام قانونی، بلکه ابزار توسعه اقتصادی و تقویت اعتماد ملی باشد.