بازگشت شركت هاي بزرگ نفت و گاز به عراق

بازگشت شركت هاي بزرگ نفت و گاز به عراق

عراق قصد دارد ميزان توليد نفت خود را تا پايان امسال به سه ميليون بشكه افزايش دهد. شركت هاي اگزون موبيل، بريتيش پتروليوم، شورون و رويال داچ شل موافقتنامه هايي را براي سرمايه گذاري در صنعت نفت عراق به امضا رسانده اند. در حوزه گاز نيزشركت رويال داچ شل اعلام كرده، با سرمايه گذاري 5¯2 ميليارد دلاري قصد احداث كارخانه توليد گاز در شهر بصره را دارد. توليدات اين كارخانه علاوه بر تامين نياز داخلي عراق به كشورهاي منطقه از جمله كويت و امارات صادر خواهد شد. روزانه 16 ميليون مترمكعب گاز از طريق اين كارخانه به كويت و امارات صادر مي شود.

پيش از اين شركت شل مذاكرات خود با مقام هاي عراقي را در خصوص توليد آزمايشي گاز در مناطق غربي اين كشور تاييد كرده بود. بر اساس اين گزارش شركت شل قرارداد بلندمدت براي توليد گاز در عراق با مقام هاي بغداد امضا خواهد كرد.سخنگوي شل در اين باره مي گويد؛ «وزارت نفت عراق رسما از شركت شل خواسته است تا امكان توليد گاز در منطقه عكاس واقع در غرب اين كشور را فراهم كند. منطقه عكاس در نزديكي مرز سوريه واقع شده است و پيش بيني مي شود توان توليد روزانه 500 ميليون متر مكعب گاز را داشته باشد. شركت شل مي تواند گاز اين منطقه را از طريق خط لوله اردن مصر و سوريه به اروپا صادر كند. ذخاير گازي عراق كه بالغ بر 280 ميليارد متر مكعب ارزيابي مي شود، از طريق خاك تركيه نيز به اروپا منتقل خواهد شد.»وزير انرژي تركيه نيز گفته است كه گاز توليدي از پنج ميدان در شمال بغداد براي اين پروژه در نظر گرفته شده است.

وي اعلام كرد كه تركيه، آمريكا و عراق توافق كرده اند كه همكاري ها را در بخش انرژي افزايش دهند. وزير انرژي تركيه پيش از اين گفته بود كه اين كشور با همكاري آمريكا به انجام پروژه هاي مشترك با هدف استخراج نفت از ميادين عراق خواهد پرداخت. براساس اين گزارش، آمريكا براي تسهيل سرمايه گذاري به تركيه كمك خواهد كرد و ممكن است انگليس نيز در پروژه هاي نفتي به عنوان شريك سوم وارد عمل شود. اختلاف نفتي كردها و دولت مركزي در شمال عراق نيز كردها در حال استخراج نفت و گاز منطقه هستند. اين درحالي است كه مقامات كرد با مخالفت دولت مركزي در بغداد مواجهند و گروهي متشكل از 145 نماينده پارلمان سني و شيعه عراق عليه هرگونه اقدام فردي درباره منابع نفتي عراق به شدت ابراز نگراني كرده اند.

اما جمال عبدالله، سخنگوي منطقه كردستان عراق اعلام كرده، اين قراردادها قانوني است و هيچ كس حق لغو آن ها را ندارد. وي مي گويد؛ «ما در تلاش براي توسعه اين بخش به منظور تامين نيازهاي مردم هستيم و هركسي كه شكايت دارد بايد شكايتش را به دادگاه فدرال ارايه كند.» عبدالله تاكيد كرده، دو پالايشگاه با ظرفيت پالايش 20 هزار بشكه در روز در سليمانيه ساخته مي شود. قرار است اولين پالايشگاه با سرمايه گذاري مشتركي با شركت نفت هريتيج كانادا تا سال 2010 در منطقه بازيان تكميل شود. دومين پالايشگاه در ميدان نفتي تق تق واقع مي شود و شركت هاي نفتي آداكس كانادا و جنل اين پالايشگاه را تا اوايل سال 2009 احداث مي كنند. عبدالله هزينه اين قراردادها را اعلام نكرده اما يك مقام ديگر كرد مي گويد؛ «اين دو طرح حدود 300 ميليون دلار هزينه خواهند داشت.»عبدالله مي گويد؛ «وزارت صنايع عراق در سال 2005 اجازه ساخت پالايشگاه بازيان را صادر كرده بود اما كار ساخت اين پالايشگاه به دليل مشاجرات ميان مقامات كرد و دولت مركزي در بغداد متوقف شده بود ولي اكنون 20 تا 30 درصد از عمليات ساخت اين پالايشگاه تكميل شده است.» كردها مي خواهند وزارت كشور هزينه اين طرح را تقبل كند اما دولت مركزي عراق مي خواهد بودجه لازم براي اين طرح از بودجه اختصاص يافته به اين منطقه تامين شود. رشد 28درصدي تقاضا براي گاز خليج فارس اين در حالي است كه تقاضاي گاز در منطقه خليج فارس طي سال هاي 2003 تا 2006 بيش از 28 درصد رشد داشته است. احداث كارخانه هاي فولاد، آلومينيوم و محصولات پتروشيمي تاثير زيادي در رشد تقاضاي گاز منطقه داشته است. براساس آمارهاي بريتيش پتروليوم، رشد مصرف گاز در خاور ميانه طي 10 سال اخير بيش تر از آمريكا، اروپا و آسيا بوده است.

اين در حالي است كه كميسر انرژي اتحاديه اروپا تاكيد كرده، عراق مي تواند در آينده نزديك بخشي از گاز مورد نياز كشورهاي اروپايي را نيز تامين كند. آندريس پيبالگز مي گويد؛ «اروپا به دنبال متنوع كردن منابع تامين انرژي خود است و گسترش همكاري هاي انرژي با عراق به نفع اتحاديه اروپا خواهد بود. حسين شهرستاني، وزير نفت عراق كه به بروكسل سفر كرده است، در خصوص انتقال گاز از منطقه عكاس عراق به اروپا نيز با مقام هاي اتحاديه اروپا ديدار و گفت وگو كرده است. گاز عراق قرار است از طريق خط لوله ARAB GAS و از طريق كشورهاي مصر، لبنان، اردن، سوريه و تركيه به اروپا صادر شود. شهرستاني تصريح كرده، عراق علاقه مند به تامين نيازهاي انرژي اروپاست.» رشد مبتني بر درآمد نفت در حوزه نفت نيز بازرس ويژه بازسازي عراق اعلام كرده، افزايش قيمت نفت موجب رشد درآمدهاي نفتي عراق تا پايان سال 2008 ميلادي خواهد شد. استيوارت باون مي گويد؛ «درآمدهاي نفتي عراق سال 2007 به بيش از 2¯19 ميليارد دلار رسيد.» وي تصريح كرد؛ «گسترش مفاسد مالي تلاش هاي گذشته براي بازسازي عراق را با بن بست جدي روبه رو كرده است.» درآمدهاي نفتي عراق در سال 2008 به بيش از 48 ميليارد دلار خواهد رسيد كه اين رقم 80 درصد بودجه دولت اين كشور را تشكيل خواهد داد. دولت عراق قيمت متوسط هر بشكه نفت در بودجه سال 2008 را 57 دلار پيش بيني كرده است ولي اداره اطلاعات انرژي آمريكا، قيمت متوسط نفت در سال 2008 را بيش از 85 دلار اعلام كرده است. وي تصريح كرد؛ «ميانگين توليد نفت عراق امسال به 38¯2 ميليون بشكه در روز خواهد رسيد. دولت عراق مي تواند با توجه به افزايش درآمدهاي نفتي، برنامه هاي اقتصادي و بازسازي خود را با سرعت بيش تري ادامه دهد و اين مساله موجب افزايش سطح امنيت ملي خواهد شد. بنابراين وزارت نفت عراق اعلام كرده، ميزان صادرات نفتي اين كشور طي سال 2007 ميلادي بيش از 2¯9 درصد رشد داشته است.» بهبود شرايط امنيتي در شمال عراق، موجب افزايش صادرات نفت اين كشور شده است. صادرات نفت عراق سال گذشته به بيش از 600 ميليون بشكه رسيد كه معادل 6¯1 ميليون بشكه در روز است.

اگرچه صادرات نفت عراق در زمان رژيم صدام بيش از 5¯2 ميليون بشكه در روز بوده است. وزارت نفت عراق همچنين اعلام كرد، طي سال 2007 ميلادي با جذب 560 ميليون دلار سرمايه گذاري خارجي، برخي از تاسيسات نفتي اين كشور را بازسازي و مدرنيزه كرده است. سخنگوي وزارت نفت عراق تاكيد كرده، ميزان توليد نفت اين كشور تا پايان سال 2008 ميلادي به بيش از سه ميليون بشكه در روز خواهد رسيد. توليد نفت عراق طي ماه نوامبر 2007 به بيش از 4¯2 ميليون بشكه رسيد كه اين رقم 500 هزار بشكه بيش تر از ميانگين ماه هاي گذشته بوده است. صادرات نفت عراق نيز در اين مدت به بيش از 9¯1 ميليون بشكه رسيده است و ميانگين قيمت نفت صادراتي عراق نيز طي ماه نوامبر به بيش از 87¯83 دلار رسيد.وي تصريح كرد؛ «6¯1 ميليون بشكه از نفت عراق از طريق بصره و 300 هزار بشكه نيز از طريق كركوك صادر شده است. مهم ترين هدف وزارت نفت عراق طي سال 2008 رساندن توليد به 3 ميليون بشكه در روز است اگرچه جنگ، تحريم و اشغال صنعت نفت عراق را طي سال هاي اخير با چالش هاي زيادي روبه رو كرده است. عدم تصويب قانون صنعت نفت نيز شركت هاي خارجي را براي سرمايه گذاري در پروژه هاي نفتي عراق سردرگم كرده است.» در چنين شرايطي قرار است نفت مبنايي براي رشد اقتصادي و ثيات سياسي و امنيتي عراق قرار گيرد.

برهمين اساس وزارت برنامه ريزي و همكاري توسعه اي عراق، از آغاز طرح توسعه در پنج استان شمالي، مركزي و جنوبي عراق خبر داده است. اين وزارتخانه اعلام كرده اجراي اين طرح كه با همكاري سازمان ملل، اتحاديه اروپا و دولت مركزي عراق اجرا مي شود، باعث تحولي چشمگير در بخش سازندگي و خدمات اين استان ها خواهد شد. استان هاي سليمانيه در شمال، بابل در مركز و بصره، ميسان و ذيقار در جنوب كه دربرگيرنده جاذبه طبيعي باتلاق هاي معروف به اهوار مي باشند، پنج استاني هستند كه مشمول اين طرح شده اند.

وزارت برنامه ريزي عراق افزوده است كه اتحاديه اروپا متعهد به تامين مالي طرح از محل صندوق توسعه سازمان ملل شده است. بيش از 30 ميليون و 295 هزار دلار براي توسعه اقتصادي و خدماتي اين استان ها اختصاص يافته است. استان هاي مياني و جنوبي عراق با وجود غناي ثروت هاي طبيعي در طول حاكميت رژيم بعث، جزو استان هاي محروم اين كشور بودند. استان سليمانيه نيز در طول سال هاي گذشته به دليل بهره مندي از شرايط خودمختاري و امنيت درمقايسه با استان هاي ديگر، مهم ترين استان عراقي از حيث جلب سرمايه گذاري خارجي و اجراي طرح هاي عمراني بوده است. فشار آمريكا براي تصويب قانون نفت جديد عراق با وجود اين روزنامه اخبار الخليج فاش كرده، برخي از شركت هاي نفتي آمريكا با پيشنهاد رشوه پنج ميليون دلاري به هر يك از نمايندگان مجلس عراق، قصد تصويب قانون جديد صنعت نفت و گاز اين كشور را دارند تا از آن به نفع خود بهره گيرند.قانون جديد صنعت نفت عراق كه با كمك مشاوران آمريكايي تدوين شده است، بيش از يك سال است كه در مجلس عراق مسكوت مانده است. اختلاف نظر بين دولت مركزي عراق و دولت كردستان بر سر نحوه مديريت منابع نفتي و روش هزينه درآمدهاي مربوط به فروش نفت و گاز، مهم ترين علت تاخير در رسيدگي به قانون صنعت نفت به شمار مي رود. يكي از نمايندگان مجلس عراق در مصاحبه با اين روزنامه، خبر پيشنهاد رشوه پنج ميليون دلاري به هر يك از نمايندگان مجلس عراق را تاييد كرده است. از سوي ديگر اسامه بن لادن، رهبر گروه القاعده نيز تاكيد كرده، آمريكا به دنبال تسلط بر منابع نفتي عراق است و مردم عراق بايد تلاش هاي واشنگتن براي تسلط بر منابع انرژي اين كشور را خنثي كنند. بن لادن معتقد است، آمريكا به دنبال يافتن متحدان بيش تري در خاورميانه است و اصلي ترين علت حضور آمريكا در عراق، منابع انرژي اين كشور است.

با وجود چنين شرايطي، صندوق بين المللي پول در تازه ترين گزارش خود تاكيد كرده، آينده اقتصادي عراق بستگي زيادي به شرايط سياسي اين كشور دارد. از نظر صندوق، آينده اقتصادي عراق روشن است ولي افزايش رشد اقتصادي اين كشور بستگي به اوضاع سياسي و امنيتي اين كشور دارد. حملات تروريستي و ناامني اقتصاد عراق را همچنان تهديد مي كند. بر اساس اين گزارش، اقتصاد عراق براي رشد و توسعه هر چه بيشتر نيازمند سرمايه گذاري خارجي است و اين بستگي به شرايط امنيتي اين كشور دارد اما صندوق بين المللي پول معتقد است توليد نفت عراق امسال با هفت درصد رشد به 2¯2 ميليون بشكه در روز خواهد رسيد. اين رقم طي سال 2007 ميلادي تنها 3¯1 درصد رشد داشته است.