بررسي روند 10 ساله بورس اوراق بهادار
بهزاد بهمننژاد: افت شاخص کل بورس در ابتداي سال تا جايي ادامه يافت که شاخص به کانال 73 هزار واحدي نيز وارد شد. در اين شرايط، حمايتهاي دولت و موسسات بانکي از طريق صندوق توسعه منجر به رشد مجدد شاخص شد. به اين ترتيب، بسياري از کارشناسان اين مقدار را کف بازار دانسته و معتقدند با توجه به شرايط متعادل موجود و اميدواري به بهبود وضعيت شرکتها با ورود به فصل مجامع، بورس مسير رو به رشد را بار ديگر در پيش ميگيرد. «دنياي اقتصاد» بهمنظور تاييد اين پيشبيني، بازدهي چهار ماه ابتدايي بورس طي ده سال گذشته را بررسي کرده است. نتايج اين بررسي نشان ميدهد تنها در سال 84 و 91، تغييرات شاخص منفي بوده است و در ساير موارد، بورس توانسته بازدهي مناسبي را عايد سهامداران کند. به اين ترتيب، پيشبيني ميشود بورس در سال جاري مطابق سنت پيشين خود روند صعودي در پيش گرفته و شاخص کل بتواند قلههاي بالاتري را فتح کند.
اتفاقات خارج از بورس معاملات را بر هم زد
در چند ماه ابتدايي سال، معمولا اوضاع اقتصادي هم از منظر کلان (تعيين سياستهاي دولت در سال جديد) و هم از منظر خرد يا همان بنگاهها (گزارشهاي مالي سالانه شرکتهاي بورسي) وضعيت مشخصي پيدا ميکند که همين امر منجر به اقبال بيشتر سهامداران به بورس ميشود. بر اين اساس، طي 10 سال گذشته در بيشتر سالها شاهد رشد شاخص کل در اين مدت هستيم. شايد بتوان سالهاي 84 و 91 را در اين زمينه استثنا در نظر گرفت. به عبارت دقيقتر، سال 84 با انتخاب محمود احمدي نژاد به عنوان رئيسجمهور دولت نهم مصادف بود که اين مساله با توجه به ديدگاههاي اقتصادي دولت وي، از سوي بازار سرمايه مثبت ارزيابي نشد و در نتيجه بر خلاف سالهاي قبل، شاخص بورس در اين دوران منفي شد. در سال 91 نيز بورس نتوانست در مقابل ساير بازارهاي مالي رقابتپذيري مناسبي داشته باشد و در نتيجه سرمايهگذاران به اين بازار اقبال چنداني نشان ندادند که اين مساله نيز ارتباط زيادي به وضعيت شرکتهاي بورسي در ابتداي آن سال ندارد.
سود مجامع پيش خور نشده است
يکي ديگر از مسائل مهمي که بر وضعيت کلي بورس طي فصل مجامع سالانه اثرگذار است، وضعيت بازار در ابتداي اين فصل است. حسن کاظمزاده، کارشناس بازار سرمايه در اين خصوص ميگويد: اينکه در هر سال، بازار در چه شرايطي کار خود را آغاز ميکند به شدت روي مسير آتي آن در فصل مجامع اثرگذار است. به بيان دقيق تر، اگر ورود به بازار مثبت باشد و رشد قابل توجهي را در همان ابتداي سال شاهد باشيم، شاخص در فصل مجامع بازدهي چنداني را ثبت نميکند و به اصطلاح بازار سود سهام را پيش خور کرده است.
نسبت قيمت به درآمد (P/E) متوسط بازار بهترين معيار جهت تعيين وضعيت بازار باشد. بر اين اساس، «دنياي اقتصاد» طي 6 سال گذشته به بررسي اين نسبت پرداخته است که به خوبي نشان ميدهد طي سالهاي 87، 88، 89 و 92 که بازدهي بورس بيش از 15 درصد بوده، نسبت P/E متوسط بازار در ابتداي سال کمتر از 6 است. اين در حالي است که در سال 90 مشاهده ميشود اين نسبت 7/7 مرتبه است که نزديک به مرز هشدار (حدود 8 مرتبه) قرار گرفته است. بر اين اساس، طي سال 90 شاخص بورس نتوانسته بازدهي چشمگيري را در فصل مجامع عايد سهامداران کند.
درخصوص سال 91 نيز بايد به چند نکته مهم توجه شود. نخست، رشد قابل توجه قيمت دلار در اين سال (حدود 17 درصد طي 4 ماه ابتدايي سال) است که در پي خود افزايش قيمت طلا را نيز به همراه داشت. از سوي ديگر، طي سال مزبور بازار مسکن با رونق قابل توجهي مواجه بود که در نتيجه سرمايهگذاران اقبال چنداني به بورس نشان ندادند. همچنين، وضعيت نامناسب صنايع و عدم رشد توليد ناخالص ملي و همچنين نبود چشمانداز مثبت به آن، عامل ديگري در افت بازار 91 به شمار ميآيد.
در اين شرايط، بررسي نسبت P/E در سال 93 اميدواريهايي را براي سهامداران ايجاد کرده است. شاخص کل در فروردين ماه روند نزولي خود را ادامه داد و به کف 73 هزار واحدي نيز رسيد. به اين ترتيب، نسبت قيمت به درآمد متوسط بازار 6/6 مرتبه شد که شرايط متعادلي را نشان ميدهد. در واقع، قيمت سهام موجود در بازار به گونهاي است که ميتواند پس از برگزاري مجمع و تقسيم سود، باز هم با اقبال سهامداران مواجه شود و بازدهي مناسبي را در پايان تير ماه به ثبت برساند.
رشد 15 درصدي شاخص با نقدينگي فعلي
کاظمزاده در خصوص وضعيت فعلي بازار عنوان ميکند: با توجه به آنکه مجامع سالانه را در پيش داريم، تقسيم سود نقدي با کاهش قيمت سهم، نسبت P/E را نيز کاهش خواهد داد. حال اين سوال پيش ميآيد که چه سهامي مناسب خريد است؟ به گفته اين کارشناس بازار سرمايه، سهام با P/E کمتر از 4-4/5 مرتبه جهت خريد مناسب هستند که تعداد آنها قابل توجه است.
وي ميافزايد: عمده اين شرکتها داراي ارزش بازار بالايي هستند که ميتوانند شاخص را تحت تاثير قرار دهند. بنابراين، پس از برگزاري مجامع، انتظار سهامداران از سودآوري شرکتها برآورده ميشود. کاظم زاده عنوان ميکند: اين گونه شرکتها به ويژه در گروههاي پتروشيمي، فلزات اساسي و سنگآهني به عنوان صنايع پيشرو ميتوانند بار ديگر بازار را اميدوار به صعود کنند. بر اين اساس، ترس از ريسکهاي موجود در بازار کاهش يافته و در نتيجه با نقدينگي که در اختيار سهامداران فعلي است ميتوان شرايط رو به رشدي را براي بازار ايجاد کرد. وي در پايان تاکيد ميکند: اگر تغيير اساسي به ويژه در شرايط سياستهاي خارجي به وجود نيايد، ميتوان اميدوار بود که شاخص کل با رشد 10 الي 15 درصدي نسبت به کف 73 هزار واحدي (پايان فروردين ماه) مواجه شود و پيشبيني ميشود در تيرماه به 84 هزار واحد نيز برسد.
اقبال مجدد به بورس
در اين رابطه، مهرداد خالقي، ديگر کارشناس بازار سرمايه عنوان ميکند: در حالي به نيمههاي اولين فصل از سال 1393 نزديک ميشويم که با رفع ابهامات پيرامون بازار سرمايه، از جمله مشخص شدن تکليف صنعت پتروشيمي، سنگآهنيها و همچنين کاهش نرخ بهره بانکي، وضعيت بازار سرمايه اندکي بهبود يافته است. در حال حاضر، شاخص کل بيش از 4000 واحد از کف خود فاصله گرفته است و با توجه به فروکش کردن نوسانات در بازار ارز و سکه که به ترتيب با خبر ورود ارز پتروشيميها به کشور و افت قيمت اونس در بازارهاي جهاني رقم خورد، بار ديگر نگاهها به بازار سرمايه معطوف شده است.
شاخصسازها به کمک بازار آمدند
اين تحليلگر درخصوص وضعيت و نوسانات شاخص کل اظهار ميکند: افزايش حجم معاملات و همچنين خروج شاخص کل از مسير نزولي همگي سيگنالهاي مثبتي را در جهت رشد بازار ارائه ميکنند. همچنين، اين روزها گويا آنچه براي متوليان بازار سرمايه اهميت دارد شاخص کل است. زيرا بهرغم رشد بازار، همچنان بازدهي سبدها منفي است و متوليان بازار سرمايه به مدد بازگشايي نمادهاي شاخص ساز، در حال مهندسي شاخص کل هستند. اما با توجه به افت 20 درصدي شاخص کل طي ماههاي اخير و همچنين نزديک شدن به فصل مجامع سوال اساسي در مقطع کنوني، آينده شاخص کل و اهداف پيش روي بازار سرمايه است.
بهار هميشه سبز بورس تکرار ميشود؟
اين کارشناس بورس عنوان ميکند: در نمودار 22ساله شاخص کل در فريم ماهانه، نوسانات شاخص کل را ميتوان در يک کانال صعودي محصور کرد. نکته جالب حرکات ريتميک قيمت در داخل کانال است و جالبتر اينکه شاخص در زمستان سال گذشته با برخورد به سقف کانال با فشار عرضهها و ريزش 20 درصدي مواجه شده است. صرفنظر از کندل فصلي بهار 93 که هنوز تکميل نشده، 21 کندل در فصل بهار از سال 1371 تا کنون رويت ميشود. (کندلهايي که با فلش قرمز مشخص شدند) مطابق نمودار از اين 21 کندل، 15 کندل آن به رنگ سفيد است که نشاندهنده رشد شاخص کل در فصل بهار است و در دو مورد بهرغم مشکي بودن کندل، باز هم شاخص نسبت به فصل گذشته با افزايش ارزش بسته شده است. بنابراين، تنها در چهار سال برآيند حرکتي شاخص کل در فصل بهار نسبت به فصل قبلي (زمستان) منفي بوده است. جالب اينکه سه مورد از اين چهار مورد در سالهاي دور يعني سالهاي 72 ، 76 و 77 اتفاق افتاده است و آخرين کندل نزولي در فصل بهار مربوط به سال 1386 است. بنابراين در 10 سال اخير صرفا يک بار بازار رداي سرخ رنگ را به تن کرده است. خالقي ميافزايد: اما در فريم روزانه و در کوتاهمدت، فارغ از موج شماري و ديد اليوتي، ميتوان از جنبه ساده تري هم به بازار نگاه کرد. در ماههاي اخير بازار همواره به ميانگين متحرک 21 روزه خود واکنشهاي درخور توجهي نشان داده است. به عنوان مثال، از زمان آغاز بحران در بازار سرمايه، شاخص نتوانسته بود خود را بالاي اين خط تثبيت کند و تنها يک بار در 24 بهمن ماه بالاي اين سطح نفوذ کرده است. اما اکنون با رشد اخير شاخص کل، اين سطح مقاومتي در هم شکسته شد و شاخص با يک کندل قدرتمند از اين سطح عبور کرد و تشکيل دو کندل ديگر از جنس تثبيتي، اکنون ميانگين متحرک 21 روزه را به محدوده حمايتي شاخص کل بدل کرده است. اين تحليلگر تکنيکال بيان ميکند: در مقطع کنوني بازار نرسيده به باند مقاومتي 89100– 88700 با تشديد عرضهها مواجه شده و در حال عقب گرد است. البته وضعيت انديکاتورها و همچنين جو عمومي بازار نشاندهنده اين موضوع است که ريزش احتمالي بازار جاي نگراني نخواهد داشت. چرا که ميانگين متحرک 21 روزه تا 76980 واحد بالا آمد و قطعا ميتواند نقش يک حمايت معتبر را ايفا کند. به اين ترتيب در صورت ادامه دار بودن افت شاخص محدوده 77000 – 76500 واحد ميتواند سطح برگشت بازار تلقي شود. از سوي ديگر، در صورت گذر شاخص از محدوده 79100 واحد، بازار ميتواند تا پايان خرداد يا نهايتا اواسط تير تا 84000 واحد نيز پيش روي کند.

نمودار بر اي سال 93 بر اساس تحليل تكنيكال كف 76 هزار و سقف 84 هزار واحدي را تا پايان تيرماه پيش بيني كرده است