شهربازی یعنی فضایی شلوغ و پر از جمعیت، فریاد، هیجان و لذت؛ جایی که همه ی مردم، در هر سن و سالی که باشند می توانند بازی مناسب سن و حال و هوای خود را انتخاب کنند و از آن لذت ببرند.
اولین نمونه شهربازی در ایران در «پارک شهر سنگلج» تهران ساخته شد که بعدها در آن دستگاه های سرگرمی چون: تاب، سرسره، الاکنگ و لاتاری به عنوان «گاردن پارتی» مستقر شد. این پارک سرسبز دارای استخر بزرگی بود که مردم در کنار این استخر مشغول تماشای برنامه ی دوچرخه سواری و آکروبات بازی می شدند و بعضی اوقات هم گروه موزیک ارتش برای سرگرمی مردم در مقابل استخر برنامه اجرا می کرد.
پس از آن «اتوبان کودک» در خیابان امیریه و «فان فار» در میدان ونک از معروفترین شهربازی های تهران بودند.در فان فار، ترن هوایی البته نه به شکل پرسرعت آن و چرخ وفلک و دیگر وسایل و ابزار بازی برای کودک و بزرگسال فراهم بود. این شهر بازی تا سالها یکی از مهمترین تفریحگاههای پایتخت بود تا اینکه در اوایل دهه ی 1350 خورشیدی درغرب تهران در مسیر تهران-کرج پارک خرم(ارم)افتتاح شد.
از حق نگذریم لذت تفریح و شادی آن هم در کنار خانواده جانشینی ندارد اما گاهی سهل انگاری فردی یا گروهی دست به دست هم می دهد تا فریادهای شادی را به فغان و آه تبدیل کند و فضای ناامنی را در خاطره ها باقی بگذارد.
*** بازخوانی حوادث شهربازی ها
حادثه های مرگبار در شهربازی ها، هر چند سال یک بار خبرساز می شوند و جان چند نفر که برای پر کردن اوقات فراغت و کمی شاد بودن پا به این محیط می گذارند را می گیرند. جان باختن 6 دانش آموز دختر در حادثه ی پارک شهر در سال 1385، ترکیدگی سرسره بادی در شهربازی تهرانپارس در سال 1386، سقوط 2 نفر از چرخ و فلک پارک ارم در سال 1383، سقوط دختر و پسر جوانی به دلیل شکسته شدن میله های نگه دارنده بشقاب پرنده بوستان شاهد در سال 1387، سقوط صندلی پرنده یکی از شهربازی های اطراف تهران در همان سال، مرگ دختر 16 ساله در شهربازی بسیج، سقوط مرگبار دختر نوجوان از ترن هوایی شهربازی ورامین در سال 91 ، نقص سفینه ی فضایی در شهربازی پاداد اهواز در شهریور 92، شکسته شدن دستگاه رنجر در شهربازی شورابیل اردبیل در مرداد 91، خروج دستگاه بازی از مسیر در شهربازی شاهین شهر اصفهان در سال 89، سقوط دستگاه بازی جامپینگ در لوناپارک شیراز، حادثه در دستگاه سقوط آزاد شهربازی تبریز در سال92، افتادن ترن در شهربازی قم و حادثه ی ترن هوایی شهربازی ارم که در آن چند نفر به پایین پرت شدند از مهم ترین حوادث رخ داده در شهربازی ها در چند سال گذشته هستند.در تازه ترین حادثه نیز چند هفته پیش بر اثر سقوط ترن هوایی در پارک ارم، سه تن به شدت آسیب دیدند. به نظر می رسد حوادث شهربازی ها هم در میدان رقابت با حوادث اتوبوس های بین شهری وارد شده اند تا خودی نشان دهند!
تعداد این حوادث به اندازه یی است که تامل بیشتری را بطلبد و زنگ خطر را برای شهربازی ها به صدا درآورد؛ شهربازی هایی که قرار است شادی و نشاط برای خانواده ها فراهم کنند نه این که اسباب ناراحتی شان شوند.
البته شهربازی های کشور ما تنها جایی نیستند که شاهد این قبیل حوادث هستند و سابقه ی چنین حوادثی در سایر کشورها نیز وجود دارد اما تکرار آنها، آن هم با فاصله ی زمانی کوتاه، دیگر برای خودش یک رکورد به حساب می آید؛ حادثه هایی که برای چند صباحی مسوولان مرتبط را از خواب بیدار می کند؛ مسوولانی که با هیاهو و جنجال به دنبال متهم کردن یا به گردن هم انداختن مسوولیت این اتفاق هستند. در این میان اما گروهی هم از تعطیل کردن شهربازی ها دم می زنند.
حال این پرسش مطرح می شود که بستن و مهر و موم کردن شهربازی ها چاره ی کار است یا پاک کننده ی صورت مساله؟ با این روند هیچ اثری از مجموعه های تفریحی باقی نمی ماند و آنها زودتر باید مهر و موم و به احتمال زیاد به یک مجموعه ی تجاری و برج سازی مبدل شود!
***رقص شادی در شهربازی های جهان
همه ی ما دست کم یک بار به پارک های تفریحی شهر خود رفته ایم؛ هر چند از نظر میزان هیجان و البته استاندارد، فرسنگ ها با دیگر نقاط جهان فاصله داریم؛ اما همین هم برای ما شادی بخش و مهیج است و این هیجان و لذت به قدری دوست داشتنی است که دیگر بازی فقط مخصوص بچه ها نیست و گاه در شهربازی ها سهم بزرگسالان فراتر از کودکان می شود.
سن قدیمی ترین شهربازی دنیا به حدود 430 سال قبل یعنی سال 1583 میلادی در کشور دانمارک می رسد. اما در این میان بعضی از شهربازی ها طرفداران بیشتری دارد و نه تنها مردم همان شهر و کشور از آن استفاده می کنند که گردشگران خارجی هم ترجیح می دهند در طول سفرشان، سری به آنجا بزنند و کمی بازی کنند. یکی از این پارک های پرطرفدار که بازدیدکنندگان زیادی دارد، «دیزنی لند» در توکیو پایتخت ژاپن است.
آمارهای منتشر شده ی موسسه های نظرسنجی درباره ی پارک دیزنی لند ژاپن نشان می دهد در سال 2011 میلادی جمعیتی بیش از 13 میلیون نفر به این پارک مراجعه و در آن بازی کرده اند که شاید بتوان نامش را گردشگری «چرخ و فلکی» گذاشت.
ترن های هوایی یکی از هیجان انگیزترین بازی هایی است که در پارک های بازی نصب و راه اندازی شده اند، اما بعضی از این ترن ها هم واقعا ترسناک هستند و سوار شدن بر آنها دل و جرات می خواهد. به عنوان نمونه یکی از بلندترین ترن های هوایی که در آمریکا قرار دارد با ارتفاع 139 متر ساخته شده است و سریع ترین ترن نیز در امارات متحده عربی قرار دارد که با سرعت 240 کیلومتر در ساعت حرکت می کند و تا این تاریخ رکورد سریع ترین ترن جهان را برای خود حفظ کرده است. اما آنچه مهم است، حفظ استانداردهای فنی و ایمنی در شهربازی های دنیا است؛ مساله یی که باعث شده است، در سال های گذشته خبری در مورد حادثه در شهربازی های مهم دنیا شنیده نشود.
*** استاندارد شهربازی های ایران در هاله ای از ابهام!
بحث استاندارد بودن یا نبودن تجهیزات شهربازی یکی از نخستین مقوله هایی است که در همان ساعت های اولیه ی حادثه مطرح می شود. پاسخ به این پرسش که چه کسی متولی حفظ امنیت جانی افراد است در حالی مطرح می شود که شهربازی های ناامن و غیراستاندارد همچنان به کارشان ادامه می دهند. براستی آیا امنیت در شهربازی ها مسوولی دارد؟
علت بروز بسیاری از این دست حادثه ها، فرسودگی ابزارهای بازی عنوان شده است؛ ابزارهایی که گاهی از شهربازی های پلمب شده، خریداری و در مکان دیگری نصب می شوند تا دوباره مورد استفاده قرار گیرند.
آمارهای ارایه شده از طرف «مریم نیری» رییس کمیته استانداردسازی مراکز تفریحی سازمان ملی استاندارد ایران، در بررسی وضع ایمنی تجهیزات نصب شده در شهربازی ها در فاصله ی سال های 87 تا 91 نگران کننده است. بر این اساس از ابتدای سال 87 تا پایان آذر 91 ، تعداد 606 شهربازی در کشور با 6 هزار و 452 وسیله ی بازی از سوی شرکت های بازرسی سازمان استاندارد ایران مورد بررسی قرار گرفته است که از این تعداد 892 دستگاه موفق شدند گواهی یا مجوز معتبر و استاندارد را به دست آورند.
*** ظرفیت بالای شهربازی ها برای جذب گردشگر
توسعه ی حوزه ی گردشگری یکی از مسایلی است که در زمان حاضر بیشتر به آن پرداخته می شود و تلاش های بسیاری در این راستا صورت می گیرد. یکی از عرصه های مهم برای جذب گردشگر، شهربازی ها هستند.
روزنامه ی «دنیای اقتصاد» در مطلبی در تاریخ 25 اردیبهشت، به جایگاه مهم شهربازی ها در توسعه ی گردشگری اشاره کرد و ضمن یاد کردن از شهربازی آمریکا به عنوان نمونه ی گردشگری در تمام فصول نوشت: در آمریکا پس از ایجاد تونل وحشت در شهربازی های این کشور، صنعت سرگرمی با افزایش بازدیدکنندگان داخلی و بین المللی شهربازی ها به شدت متحول شد و شمار آنها به نحو ملموسی افزایش یافت. در همین کشور پنج شرکت بزرگ صنعت سرگرمی و شهربازی را تحت نفوذ خود دارند که یکی از بزرگ ترین آنها والت دیزنی است؛ بسیاری از این شرکت ها از سال 2009 قدرت گرفته اند و توانسته اند با افزایش شمار بازدیدکنندگان و به دنبال آن بالا بردن قیمت بلیت ها حاشیه سودشان را نیز بیشترکرده و به درآمد قابل توجهی دست یابند. انتظار می رود این صنعت در آمریکا با رشد سالانه نزدیک به 4 درصد در سال 2014 سودی معادل 15.4 میلیارد دلار کسب کند.
بنابراین با وجود نقشی که شهربازی ها در جذب گردشگران دارند باید به این نکته توجه داشت که صنعت گردشگری در هر کشور برای پایدار بودن علاوه بر شهربازی ها نیاز به زیرساخت ها و جاذبه های دیگری همچون باغ وحش ها، باغ های گیاه شناسی، پارک های آبی با انواع بازی های آبی و مراکز خرید نیز دارد.
حال اگر مجموعه ی تفریحی پارک ارم را با دیزنی لند یا «سنترال پارک» نیویورک مقایسه کنیم، درمی یابیم حجم اشتغال و سود چنین مجموعه هایی تا چه میزان می تواند رونق اقتصادی را به همراه آورد؛ بنابراین چنانچه ارتباط موثری میان بخش های مختلف صنعت گردشگری و شهربازی ها ایجاد شود، می توان امیدوار بود که گردش چرخ و فلک ها و سایر اسباب موجود در شهربازی ها بتواند بخشی از اقتصاد شهری را نیز به گردش درآورد.
از آنجا که این نمونه از گردشگری ارتباط زیادی با فصل اوج و فرود گردشگری ندارد، می تواند در تمام ایام سال درآمد ثابتی را برای اداره کنندگان این مجموعه ها به ارمغان آورد.
*** ورود بخش خصوصی به عرصه ی تملک شهربازی ها، چاره ی کار؟
در پی حوادث رخ داده در شهربازی ها، موضوع ایمنی دستگاه های شهربازی که همواره گفته می شود، فرسودگی علت اصلی حوادث است در کنار مساله ی سودآور بودن یا نبودن هزینه ی تعویض وسایل و تجهیزات بازی، بسیاری را برآن داشته تا پیشنهاد ورود بخش خصوصی به مقوله ی تملک شهربازی را بدهند.
در این باره «عبدالرضا عزیزی» رییس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا، واگذاری شهربازی ها به بخش خصوصی را تنها چاره ی کاهش میزان حوادث دانست و گفت: اعطای شهربازی به بخش خصوصی به این دلیل که این بخش برای توسعه، دارای انگیزه ی بیشتری نسبت به بخش دولتی است می تواند کاهش دهنده ی حوادث باشد؛ البته نظارت قوی بخش دولتی بر فعالیت آنها نباید فراموش شود و باید در صورت مشاهده ی سهل انگاری، با جدیت با آن برخورد شود.
واگذاری برخی وسایل به پیمانکاران خصوصی نیز از جمله مواردی است که از نگاه عزیزی، ناکارآمد بوده است؛ چرا که شرکت یا سازمانی که وسایل را اجاره می کند درصدد سود بیشتر بردن است و در نتیجه از هزینه کردن برای نگهداری وسایل اجتناب می کند و شاهد استهلاک بیشتر و حوادث پی در پی خواهیم بود. اما اگر مالکیت کل مجموعه به بخش خصوصی واگذار شود بهتر پاسخ گو خواهد بود.
این نماینده مجلس خاطر نشان کرد: در موارد مشابه اتفاق های تازه، هم بخش خصوصی که وسایل را اجاره کرده است و هم بخش دولتی تقصیر را به گردن هم می اندازند که در این میان تنها کسی که ضرر می کند مردم هستند.
وی در ادامه با اشاره به این مطلب که عامل افزایش این حوادث را می توان در راهبری یک نفر و کاربری دیگری جست و جو کرد، تصریح کرد: مگر نه این که طبق سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی، بخش دولتی رقیب بخش خصوصی نیست و به استناد همین اصل مگر قرار نیست تا آنجا که ممکن است تصدی گری به مردم واگذار شود و از بخش خصوصی حمایت شود؟بنابراین وقتی بخش خصوصی می تواند راهبری این شهربازی ها را عهده دار شود، آنجا را خریداری کند و به تجهیزات آن کیفیت دهد، شاهد کاهش حادثه ها یا حداقل نزدیک شدن آن به استاندارها جهانی خواهیم بود. لازمه ی این کار علاوه بر واگذاری به بخش خصوصی، ورود نظارتی بخش دولتی به این مساله در جهت بالا بردن کیفیت امر است. اما زمانی که خود بخش دولتی مالک است چه کسی می خواهد بر آن نظارت کند؟ خود که نمی تواند بر خود نظارت کند و معایب را برطرف کند.
توجه به بیمه ی افراد در شهربازی ها هم امری است که نباید نادیده گرفته شود. از نگاه رییس کمیسیون اجتماعی مجلس، در صورت واگذاری تملک شهربازی ها به بخش خصوصی این مساله هم حل شدنی است؛ چرا که این بخش توان پرداخت تمام خسارت وارده را دارد اما مالکی که وسایل را اجاره کرده است هرگز این توان را نخواهد داشت. اگر هم به شهرداری سپرده شود باز هم همان داستان تکراری وسط آمدن پای بخش دولتی است و چندان فرقی نمی کند.
از جمله مسایل مهم حقوق شهروندی در اسلام توجه به کرامت انسانها به عنوان اشرف مخلوقات، ارزش حیات و زندگی افراد، بهره مندی از یک زندگی مناسب به همراه شادی و سلامت است چرا که شادی و شادابی، طراوت و سرزندگی، ورزش و تفریح سالمی آن چیزی است که تمامی افراد جامعه بشری برای برخورداری از یک زندگی سالم، پرنشاط و امیدوارانه بدان ها نیاز دارند و نمی توان و نباید نیاز انسان و جامعه انسانی به طراوت، نشاط و سرزندگی و شادی و امیدواری را نادیده گرفت.
در این میان، ایجاد و ساخت فضای شاد و محرک همراه با امنیت و آرامش مقوله ای است که تک تک افراد در کنار حاکمیت در ایجاد آن نقش بازی می کنند. ساخت مکان هایی همچون شهربازی های مجهز و پیشرفته که افراد به دور از خطر و دلهره چند ساعتی را بر قطار شادی سوار و در ریل لذت بردن از فضا حرکت دهد.
*از: فاطمه دهقان نیری (گروه پژوهش های خبری)
ارسال نظر
اخبار روز
خبرنامه