بورس‌نیوز، قدیمی ترین پایگاه خبری بازار سرمایه ایران

      
دوشنبه ۲۶ مرداد ۱۳۹۴ - ۰۹:۱۲
کد خبر : ۱۵۳۰۱۹

پس از جمع‌بندی وین بازار بورس اوراق بهادار برخلاف پیش‌بینی‌های بخشی از مردم و مسئولین راه نزول در پیش گرفت و از این جهت موجب تعجب آنان شد. این سؤال در اذهان پدید آمد که چگونه می‌شود فردای جمع‌بندی هسته‌ای شاخص بورس به‌عنوان دماسنج اقتصاد در عوض رشد چنددرصدی به نزول پیاپی خود در چندین روز متوالی ادامه بدهد و داستان رکود این بازار مالی همچنان ادامه‌دار باشد.

افراد مختلفی با جهت‌گیری‌های متفاوت به توضیح این پدیده پرداختند و از ظن خود این پدیده را تحلیل کردند. عده‌ای این موضوع را سیاسی قلمداد نموده و این موضوع را مرتبط با جریان القاء یأس و ناامیدی دانستند و گفتند دلواپسان می‌خواهند جشن جمع‌بندی هسته‌ای را به کام ملت تلخ کنند و دیگرانی نیز با نگاه کارشناسی این اتفاق را توضیح دادند. در این مقال با رد فرضیه سیاسی بودن ریزش بورس، علل اصلی ریزش بورس به‌اختصار توضیح داده می‌شود.
اول: انتظارات فعالین بازار سرمایه
انتظارات جایگاه به خصوصی در تحلیل بازارهای مالی دارد و تحلیل گران برای پیش‌بینی روندهای آتی بر انتظارات فعالین بازارها تکیه می‌کنند. در بازار بورس نیز که از آن به‌عنوان یک موجود زنده ‌یاد می‌شود، انتظارات آتی نقش به سزایی در شکل‌گیری روندهای کنونی بازار دارد. به‌عنوان مثال بعد از انتخابات ریاست جمهوری در سال 1392 فعالین بورس بدون آنکه تغییری واقعی در اقتصاد مشاهده کنند، صرفاً با توجه به اینکه انتظارات نسبت به آینده اقتصاد تغییر یافته است، اقدام به خرید در بازار بورس نموده و سال 1392 را با رشد 107 درصدی بورس یک سال تاریخی برای این بازار مالی رقم زدند.
علت اصلی ریزش بعد از جمع‌بندی وین نیز ریشه در همین انتظارات فعالین بورس داشت که به دلیل وقایع بعد از بیانیه لوزان در آنان پدید آمده بود. در ادامه به چگونگی شکل‌گیری انتظارات فعالین بورس اشاره می‌شود.
اندکی پس از بیانیه لوزان ریزش و رکود در بازار بورس ادامه پیدا کرد و نگرانی فعالین بورس را در پی داشت. بورس اوراق بهادار که قبل از توافق ژنو ارزش معاملات روزانه بیش از 300 میلیارد تومانی را تجربه نموده بود، در طی بیش از یک سال گذشته ارزش و حجم معاملات بسیار پایینی را به خود می‌دید. پس از بیانیه لوزان اعتماد فعالین بورس به این بازار می‌توانست بهبود یابد و انتظارات بهتری را برای آنان پدید بیاورد ولی این انتظارات به‌نوعی سرکوب گردید و نتیجه آن نیز پس از جمع‌بندی نهایی خودنمایی کرد.
به‌زعم نگارنده علت این ریزش‌ها به اثرگذاری مسئولین بر این بازار برمی‌گشت و آن‌طور که از اظهارات و عملکرد آنان برمی‌آمد، نگران تکرار رشدهای هیجانی در سال 92 بودند و با این توجیه که هنوز اتفاقی در واقعیت اقتصاد نیفتاده است و به‌وسیله عرضه‌های اولیه و چراغ مثبت نشان دادن به عرضه‌های نامتعارف حقوقی‌ها، موجب ادامه دلسردی فعالین بورس گشتند. استدلال مسئولین صحیح باشد یا غلط به‌هرحال اقدام آنان موجب گردید که اعتماد به بازار بورس بازنگردد و این هشدار به فعالین این بازار داده شود که بعد از توافق احتمالی نیز قرار نیست بازار رشد آن‌چنانی بکند.
علت اصلی ریزش بعد از جمع‌بندی وین نیز ریشه در همین انتظارات فعالین بورس داشت که به دلیل وقایع بعد از بیانیه لوزان در آنان پدید آمده بود. در ادامه به چگونگی شکل‌گیری انتظارات فعالین بورس اشاره می‌شود.
وزیر اقتصاد قبل از بیانیه لوزان در مصاحبه‌ای اعلام می‌کند که نهادهای مسئول آماده رویارویی با تبعات ناشی از بیانیه احتمالی هستند و برای بازار سرمایه نیز برنامه دارند. وزیر اقتصاد اظهار کرد[1]: «در حوزه بازار سرمایه این امکان وجود دارد که ما شاهد شوک مثبت باشیم که طبیعتاً در آن حالت آمادگی داریم. اتفاقاً در این حالت، آمادگی‌ها بیشتر است. یعنی در شرایط رونق بازار سرمایه خیلی از سیاست‌ها را بهتر می‌توانیم دنبال کنیم. بانک‌ها در حال حاضر مکلف شده‌اند از بنگاه‌داری خارج شوند و اموال و دارایی‌های خود را، چه بنگاه‌ها، چه املاک و چه مستغلات را بفروشند. در شرایط رونق بازار سرمایه این سیاست خیلی بهتر قابلیت اجرا دارد».
این گفته وزیر اقتصاد بعد از بیانیه لوزان نیز توسط رئیس سازمان بورس اوراق بهادار تأیید شد و رسماً سیاست سازمان بورس اوراق بهادار عرضه‌های اولیه‌ای اعلام شد که پیش از این به دلیل رکود بازار سرمایه فرصت عرضه نداشتند. رئیس سازمان بورس اوراق بهادار سه روز کاری بعد از بیانیه لوزان اعلام کرد[2]: «بنا داریم در روزهای پیش‌رو در عرضه اوراق بدهی و عرضه‌های اولیه شتاب بیشتری کنیم و بر این اساس در هفته جاری و نیز هفته آینده عرضه‌های اولیه زیادی را در بورس شاهد خواهیم بود که می‌تواند فرصت خوبی را برای سرمایه‌گذاران ایجاد کند». بعد از بیانیه لوزان وعده 20 عرضه اولیه به بازار داده شد که در واقع قسمتی از سهام شرکت‌های سیمان خوزستان، فولاد هرمزگان، پتروشیمی مبین و... در بازار عرضه شد.
به‌خودی‌خود عرضه اولیه در بازار سرمایه مشکل‌ساز نیست ولی در بازاری که هنوز جان نگرفته و به‌صورت قطعی از رکود خارج نشده است، اعلام عرضه‌های متعدد به معنی سرکوب تقاضاست و این سرکوب تقاضا نیز منجر به ادامه رکود گردید و ریزش بورس را از تاریخ 22 فروردین 94 در پی داشت. در جدول زیر مقدار شاخص در تاریخ‌های مختلف قبل و بعد از بیانیه لوزان نشان داده شده است:
تاریخ
مقدار شاخص
توضیح
11/01/1394
65728
یک روز کاری پیش از بیانیه لوزان
15/01/1394
67827
اولین روز کاری بعد از بیانیه لوزان
19/01/1394
70684
پنجمین روز کاری بعد از بیانیه لوزان و بالاترین میزان شاخص پس از بیانیه لوزان
22/01/1394
70022
ششمین روز کاری بعد از بیانیه لوزان و آغاز افت شاخص بورس
19/03/1394
62317
کمترین میزان شاخص قبل از رشد اخیر
همان‌طور که در جدول بالا نشان داده شده است، رونق بورس پس از بیانیه لوزان تنها 5 روز کاری ادامه داشت و مجدداً افت شاخص ادامه پیدا کرد و به نزدیکی محدوده قبلی یعنی مقدار 62317 واحد بازگشت. بعد از بیانیه لوزان ارزش معاملات بورس و فرابورس در یک روز نزدیک به هزار میلیارد تومان شد که به نظر می‌رسد می‌توانست نقطه بازگشت اعتماد به بازار محسوب شود ولی این‌طور نشد. این موضوع نشان‌دهنده این است که سیاست زودهنگام عرضه‌های اولیه امری نادرست و منبعث از تصور اشتباه پایان یافتن دوران رکود بود.
به‌زعم نگارنده علت این ریزش‌ها به اثرگذاری مسئولین بر این بازار برمی‌گشت و آن‌طور که از اظهارات و عملکرد آنان برمی‌آمد، نگران تکرار رشدهای هیجانی در سال 92 بودند و با این توجیه که هنوز اتفاقی در واقعیت اقتصاد نیفتاده است و به‌وسیله عرضه‌های اولیه و چراغ مثبت نشان دادن به عرضه‌های نامتعارف حقوقی‌ها، موجب ادامه دلسردی فعالین بورس گشتند
علت دیگر ریزش شاخص بورس پس از بیانیه لوزان به عرضه‌های نامتعارف حقوقی‌های بزرگ در سهم‌های مورد استقبال بازار بازمی‌گشت و فعالین بازار بورس می‌دانند که بدون رضایت سازمان بورس اوراق بهادار چنین اجازه‌ای به حقوقی‌ها داده نخواهد شد و در شرایط طبیعی چنین حجمی از معاملات باید به‌صورت بلوکی معامله گردد. به‌عنوان مثال بعد از بیانیه لوزان صندوق بازنشستگی نفت در سهم بانک صادرات که بیشترین تقاضای تاریخ بورس را به خود دیده بود و صف خرید میلیاردی داشت، میزان سهام خود را به‌صورت چشمگیری کاهش داد. در نمودار زیر تغییر میزان مالکیت سهام بانک صادرات برای این صندوق در روزهای قبل و بعد از بیانیه لوزان نشان داده شده است[3]:

همان‌طور که در نمودار بالا مشاهده می‌شود این حقوقی بزرگ بورس بعد از بیانیه لوزان 300 میلیون سهم بانک صادرات را بر روی تابلو به فروش رساند و میزان سهام خود را از 54/1 درصد به زیر 1 درصد کاهش داد. در نمادهای مورد استقبال بازار چنین عرضه‌هایی از جانب شرکت‌های حقوقی صورت گرفت و این سؤال از مسئولین ناظر باقی است که چگونه شرکت‌های حقوقی توانستند چنین حجمی از سهام را بر روی تابلو به فروش برسانند و آیا تبعات این عرضه‌ها بر روی بازار پیش‌بینی شده بود؟
دوم: رشد بازار سرمایه پیش از جمع‌بندی هسته‌ای
بازار سرمایه پیش از اعلام نهایی جمع‌بندی هسته‌ای رشد قابل توجهی را داشت که به‌طور طبیعی بعد از اعلام جمع‌بندی، زمان اصلاح کردن قیمت سهام رسیده بود و مقاومت‌های تکنیکالی شاخص نیز چنین مسئله‌ای را تأیید می‌کنند. در جدول زیر رشد قیمتی سهام مورد استقبال بازار از آغاز روند صعودی شاخص تا به نتیجه رسیدن جمع‌بندی وین نشان داده می‌شود:
نام سهام
قیمت در تاریخ (ریال)
درصد رشد قیمت تا روز اعلام جمع‌بندی
19/01/1394
19/03/1394
23/04/1394
بانک صادرات
1049
801
1043
30
بانک ملت
2654
2061
2539
23
ایران‌خودرو
3164
2497
3076
23
پارس‌خودرو
1071
744
1197
60
کشتیرانی ج.آ.آ
4634
4604
6095
32
پتروشیمی تأمین
2636
2238
2731
22
کمباین سازی ایران
1020
797
1042
30
سرمایه‌گذاری صنعت نفت
3171
2626
2864
9
توسعه خدمات دریایی و بندری سینا
51063
37583
49817
32
همان‌طور که در جدول بالا نشان داده شده است، میانگین رشد سهام مورد استقبال بازار از تاریخ 19 خرداد که کمترین میزان شاخص پیش از اعلام جمع‌بندی بوده تا تاریخ 23 تیر که روز اعلام جمع‌بندی بوده است، بیش از 20 درصد را نشان می‌دهد و این رشد با توجه به رکود اخیر در بازار سرمایه نشانگر این است که بازار به‌منظور حفظ سود خود شروع به اصلاح می‌کند. از منظر تکنیکالی نیز شاخص بورس پس از رشد 11 درصدی به نقطه مقاومت خود رسیده بود و از مقدار 69433 شروع به اصلاح کرد.
پس می‌توان نتیجه‌گیری کرد که بازار سرمایه پیش از رسیدن به نقطه اعلام جمع‌بندی نهایی هسته‌ای رشد خود را به عبارتی پیش‌خور کرده بود. این موضوع با توجه به اینکه مهلت 10 تیر برای جمع‌بندی نهایی تمدید گردید نیز قابل تفسیر است.
علاوه بر دو عامل اصلی که برای افت بازار سرمایه گذشت به عوامل دیگری نیز می‌توان اشاره کرد از جمله اینکه پس از توافق ژنو به دلیل رکود کم‌سابقه در بازار سرمایه و تعیین تکلیف نشدن قطعی مذاکرات و برداشتن تحریم‌ها، جوّ سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت بر بازار حاکم شده است و سرمایه‌گذاران در کوتاه‌مدت به فکر برداشت سود خود و خروج از بازار هستند و ترجیح می‌دهند که بعد از پدیدار شدن اثر رفع تحریم‌ها بر گزارش‌های شرکت‌ها به این بازار به چشم بلندمدت بیندیشند. به‌اصطلاح چنین رفتاری را نوسان‌گیری می‌نامند که گریبانگیر سرمایه‌گذاران شده است. اگر خواسته شود از عوامل دیگر برای ریزش بورس یاد کرد می‌توان به نزدیک شدن مجامع شرکت‌ها پس از جمع‌بندی نهایی هسته‌ای و گزارش‌های نامطلوب بعضی از شرکت‌ها اشاره نمود.
در آخر تأکید می‌گردد که ریزش بازار سرمایه پس از جمع‌بندی نهایی هسته‌ای دلایلی غیرسیاسی داشته است و نمی‌توان در صورت عاجز شدن از تحلیل به اتهام‌زنی روی آورد و این سؤال باقی است که اگر جریان سیاسی رقیب می‌خواسته است جمع‌بندی هسته‌ای را در کام مردم تلخ نماید چرا پس از بیانیه لوزان یک هفته بازار سرمایه مثبت ماند و یا قبل از جمع‌بندی هسته‌ای نیز جلوی مثبت شدن بازار را نگرفت؟ این‌ها موضوعاتی است که باید بیشتر به آن اندیشید.*

پی نوشت ها:

[1]خبرگزاری فارس، 29/12/1393، کد خبر:13931228000611.
[2]پایگاه اطلاع‌رسانی بازار سرمایه ایران، 16/01/1394، کد خبر:24865.
[3]پایگاه رسمی شرکت مدیریت فناوری بورس اوراق بهادار تهران.

اشتراک گذاری :
نظرات کاربران
ارسال نظر
نظرات بینندگان
ایرانی
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
دوشنبه ۲۶ مرداد ۱۳۹۴ - ۰۹:۳۰
باسلام
این تحلیل ها از شکم سیر بر می آید و کسانی که درد مردم را ندارند. حالا هزار توجیه دیگر بیاورید.
متاسفم برای ملت اسیر شده
ناشناس
ROMANIA
دوشنبه ۲۶ مرداد ۱۳۹۴ - ۰۹:۳۰
ببين يه حرف قابل باور بزن .يه چيزي بگو غير از خودت بفهمه. كنترل تورم برابر با كنترل نقدينگي.الان نقدينگي فقط كنترل ميشه نه هدايت.
ایرانی
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
دوشنبه ۲۶ مرداد ۱۳۹۴ - ۰۹:۳۸
چرا شما تحلیل گران زبده چشم بر حقایق می بندید همانگونه که مسئولین سازمان بورس به خواب عمیق فرو رفته اند. افت شاخص را به کنار بگذارید هرجند به نوع محاسبه شاخص اشکال عمده وارد است این همه تخلفات در بورس را چه کسی باید رسیدگی کند؟ گزارشات نادرست... افزایش سرمایه نابود کننده سرمایه سهامدار... پایمال شدن حق سهامدار حقیقی توسط حقوقی ها... و ماشاالله ازین دست... نه با تحلیل نمیتوان حقایق را پوشاند. متاسفم
ahmad
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
دوشنبه ۲۶ مرداد ۱۳۹۴ - ۰۹:۴۶
رییس بانک مرکزی و اقای اخوندی فقط دنبال هدایت پولها به سمت مسکن هستنند و از ورود پول به بازار سرمایه جلوگیری میکنند کجای دنیا بانکها سود بیست و دو در صد و بعضی مواقع بیست و پنج میدهد در کشور ما مسولین یا از این طرف میافتنند و یا از ان طرف تعادل هیچ وقت وجود ندارد
ali
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
دوشنبه ۲۶ مرداد ۱۳۹۴ - ۱۰:۱۳
دولت تدبیر با تدبیر میخواهد رونق بازار را به بعد از امضائ توافق و اجرایی شدن آن بیندازد که اتفاقا همزمان می شود با انتخابات مجلس...

و بدست آوردن اکثریت مجلس...

به هر حال چیزی که پیداست افق رشد اقتصادی روشنه و از گزارشهای سال 95 هویدا خواهد شد.

اندکی صبر سحر نزدیک است
به امید خدا.
قلی
ROMANIA
دوشنبه ۲۶ مرداد ۱۳۹۴ - ۱۰:۲۵
ایا دلیل ریزش بورس تهران سیاسی بود ؟؟ یوخ ، یوخ .
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
دوشنبه ۲۶ مرداد ۱۳۹۴ - ۱۰:۳۱
شکمشان سیر است و از درد ملت خبر ندارند و هر روز برای خودشان روزی است !!!!!!!!!!!!! در زمان تحصیل که در دوره دبیرستان بودم معلمی که تو درس دادن کم نمی آورد یعنی خیلی وارد بود در ساعت زنگ تفریح هم نمی گذاشت بچه ها بروند زنگ تفریح و با آنها کار می کرد ولی شخصی که نا بلد بود در حین درس دادن دم به دم ساعتش را نگاه میکرد که صدای زنگ را بشنود و از کار برود مثل دولتمردان حالا که از وضعیت مردم ، اقتصاد و ......... هیچی خبر ندارند و حالیشان نیست فقط به فکر خودشان هستند و منتظر زمان بگذرد و روز تمام شود و به پایان ماه برسد و حقوقشان را بگیرند و ........ و هر چه با سواد و روشنفکر هم داشتیم از مملکت خارج شدند و کسی به کسینیست و فقط به فکر خودشان و اطرافیان هستند به امید حق بر باطل
ناشناس
GERMANY
دوشنبه ۲۶ مرداد ۱۳۹۴ - ۱۰:۵۳
هر کس هرکاری دوست داره بکنه بالاخره تا ابد همین جوری نمیمونه جلوی قدرت و خواست خدا که نمیتونید وایستید هر چی خدا بخواهد میشه بزودی میبینیم اینو تاریخ هم نشون داده قارون هم با اون همه ثروتش هیچی با خودش نبرده شما ها که چیزی و کسی نیستید
نا شناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
دوشنبه ۲۶ مرداد ۱۳۹۴ - ۱۲:۴۸
افزایش خوراک پتروشیمیها سه برابر بهره مالکانه معادن افزایش قیمت برق وسوخت کارخانه ها افزایش 600 درصدی مالیات باتخفیف دادن سنگ آهن به فولادی هابدستورنعمت زاده وسیاست انقباضی دولت عامل اصلی سقوط بورس میباشد
عباس ملکشاه
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
دوشنبه ۲۶ مرداد ۱۳۹۴ - ۲۲:۴۳
ای کاش یه اشاره ای هم به عرضه اولیه های بعد از بیانیه لوزان میکردید.
تا دیدن شاخص داره میره باره، زورکی عرضه اولیه را بستند به بورس تا سهام های بنجل دولت را بفروشند.