تحرکات مثبت در روز نزولی بورس

سلیمان کرمی: پس از 11 روز سبز پوشی، شاخص کل در معاملات روز گذشته با افت 194 واحدی (معادل 3/ 0 درصدی) مواجه شد. در حالی که با خوش‌بینی نسبت به اجرای نهایی برجام و رفع تحریم‌های بین‌المللی از ابتدای دی رشد 2 درصدی شاخص را تا پایان معاملات روز شنبه شاهد بودیم، در روز گذشته فشار فروش در سهام شرکت‌های بورسی، بازدهی شاخص از ابتدای دی را به 7/ 1 درصد محدود کرد. علاوه بر این، بازدهی از ابتدای سال شاخص کل که با رشد‌های اخیر مثبت شده بود، با افت روز گذشته، بار دیگر به محدوده زیان بازگشت. با وجود افت دماسنج بازار، حجم و ارزش بالای معاملات باعث ایجاد کف‌های قیمتی در سهام شده است (سهامدارانی که در قیمت‌های کنونی اقدام به خرید کرده‌اند، در شرایط خوش‌بینی کنونی به سختی در قیمت‌های پایین تر سهام خود را عرضه می‌کنند). روز گذشته، 68 درصد از حجم معاملات خرید در اختیار حقیقی‌های بازار بود، به این ترتیب، شاهد تغییر مالکیت 22 میلیون سهم از معامله‌گران حقوقی به حقیقی بودیم.

شاخص کل هم وزن نیز، که از ابتدای معاملات دیروز در ادامه افت روز شنبه، روند منفی را در پیش گرفته بود، در ادامه، با حمایت رشد قیمتی برخی نمادها، رشد اندکی را ثبت کرد. در این میان، می‌توان به رشد نزدیک به 11 درصدی «فاراک» پس از بازگشایی این نماد در معاملات دیروز اشاره کرد. جهش 8/ 6 درصدی شاخص کل از ابتدای دی ماه به رشد نمادهای بورسی با خودنمایی کوچک‌تر‌ها اشاره دارد. ارزش بازار کم این نمادها مانع از فعالیت زیاد حقوقی‌ها در این نمادها می‌شود، بر این اساس، می‌توان گفت هجوم معامله‌گران خرد و حقیقی رشد قیمتی این نمادها و به دنبال آن هم وزن شاخص را به دنبال داشته است.

سیگنال‌های فاصله از رکود

دیروز در ادامه روند روزهای اخیر، حجم و ارزش معاملات بورس تهران همچنان در سطوح بالایی بود. در نتیجه، به نظر می‌رسد با وجود افت شاخص کل، بورس از شرایط رکود و رخوتی که در ماه‌های پیش با آن روبه‌رو‌ ‌بود،‌ فاصله گرفته است. در معاملات دیروز،‌ حجم و ارزش معاملات به ترتیب، مقادیر 713 میلیون سهم و 135 میلیارد تومان را ثبت کرد. همان‌طور که اشاره شد، در روزهای اخیر حضور پررنگ حقیقی‌ها، به خصوص در سمت تقاضا، عاملی برای رشد قیمتی نمادها بوده است. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» از نمادهای معاملاتی بورسی در روز گذشته، حاکی از این است که 68 درصد از حجم خرید معاملات در اختیار معامله‌گران خرد و حقیقی‌های بازار بوده است. در این میان، شاهد تغییر مالکیت بیش از 22 میلیون سهم از سمت حقیقی‌ها به حقوقی‌ها با ارزش تقریبی 39 میلیارد تومان در نمادهای بورسی بودیم. بر این اساس، در روز گذشته نیز با موج خوش‌بینی‌های موجود فعالیت بیشتر حقیقی‌ها در بازار به خصوص در سمت خرید مشاهده شد. تعداد معاملات نیز گرچه با افت 10 درصدی مواجه شد، همچنان در سطح 54 هزار دفعه قرار دارد که این موضوع به‌عنوان سیگنالی برای فعالیت بیشتر حقیقی‌ها شمرده می‌شود.

در سمت عرضه سهام نیز حقیقی‌ها حدود 64 درصد از حجم معاملات فروش را به خود اختصاص دادند. به نظر می‌رسد احتمال افت قیمت سهام و هراس از ادامه‌دار نبودن رشد قیمتی و بازگشت بورس به دوران رکودی بار دیگر فشار فروش در بازار را افزایش داده است. به این ترتیب، فعالانی که در قیمت‌های پایین، کمتر از یک ماه قبل، اقدام به خرید کرده بودند، در مواجهه با شرایط کنونی، با شناسایی سود، فروش را در دستور کار خود قرار داده‌اند. علاوه بر این، تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی به فشار فروش حقوقی‌های بازار نیز اشاره دارد. این معامله‌گران که در دو سال اخیر همراه با روند رکودی بازار با زیان‌های زیادی مواجه بوده‌اند، در زمان‌های رشد قیمتی سهام به اجبار و به منظور تامین نقدینگی مورد نیاز، عرضه سهام را در دستور کار خود قرار می‌دهند. مشابه حالت کنونی را می‌توان از ابتدای سال 94 مشاهده کرد. در این خصوص، در صعود شاخص در فروردین همزمان با انتشار تفاهم‌نامه لوزان هجمه خرید حقیقی‌ها در مقابل افزایش روز افزون فروش حقوقی‌ها مشاهده شد. این موضوع مقدمه‌ای بر شروع موج نزولی شاخص کل بورس تهران بود. در تیرماه نیز مشابه این حالت رقم خورد، افزایش فشار حقوقی‌ها در کنار دیگر عوامل منفی بار دیگر شروع افت شاخص را به دنبال داشت.

سایه سنگین رکود جهانی بر بورس تهران

از ابتدای معاملات هفته گذشته، شاهد ریزش شدید بازار سهام چین با سیگنال‌های منفی درخصوص اقتصاد این کشور بودیم. افت 7 درصدی شاخص سهام شانگهای در نخستین روز معاملات بازارهای جهانی در هفته گذشته و در ادامه افت ارزش پول این کشور نگرانی از ضعف هر چه بیشتر اقتصاد این کشور را به وجود آورد، در نتیجه در ادامه افت شاخص سایر بازارهای سهام در دیگر نقاط جهان نیز مشاهده شد.

علاوه بر این، با نگرانی از ضعف چین بازارهای کالایی نیز با افت شدید قیمتی مواجه شدند. در این خصوص، قیمت هر تن مس در بورس فلزات لندن، در ادامه روند نزولی ماه‌های قبل از کف 4500 دلاری نیز عبور کرد. در این شرایط، این موضوع بار دیگر احتمال کاهش سودآوری شرکت‌های صادراتی را تقویت کرده است. از سوی دیگر،‌ رشد نرخ دلار به بالاتر از 3700 تومان در جهت جبران زیان شرکت‌های صادراتی برآمده است. با این حال، انتظار کاهش مقدار و مبالغ فروش احتمال ضعف سودآوری را به وجود آورده است. گرچه به نظر کارشناسان تا حدود زیادی اثر افت قیمت‌های جهانی کالا در قیمت سهام شرکت‌های بورسی دیده شده است و در شرایط کنونی خریداران با خوش‌بینی به وضعیت اقتصادی کشور در پی گشایش‌های بین‌المللی، انتظار انعکاس این امیدواری‌ها در شرکت‌های بورسی را نیز دارند. در این خصوص، کارشناسان به این موضوع اشاره کرده‌اند که حتی کاهش احتمالی سودآوری شرکت‌ها در صورت‌های مالی 9 ماهه، احتمالا شوک مقطعی را بر قیمت سهام خواهد داشت.