با نوسانات شدید نرخ ارز در سال 91 که باعث تحمیل یک شک بی سابقه بر پیکر اقتصاد و بازار ایران گشت دولت بر آن شد تا با تدابیر و سیاست های اقتصادی لازم کاری کند تا دیگر شاهد چنین اتفاقی نباشد و به همین جهت دست به دو نرخی کردن ارز در قالب "ارز مرجع" و "ارز مبادله ای" زد، اما بعد از مدتی با اعتراض برخی از بخش ها که معتقد بودند کالاهایی که با ارز مرجع وارد می شوند در عمل با همان نرخ آزاد به دست مردم می رسند دولت اقدام به حذف ارز مرجع نمود و سپس نمایندگان مجلس با اجرای نظام ارزی شناور مدیریت شده در قالب "نرخ ارز مبادله ای" موافقت ضمنی نمودند. با اینکه این کار باعث شد دولت تا حدودی در کنترل نرخ ارز موفق ظاهر شود اما در یکسال اخیر به دنبال یکسان سازی نرخ ارز بوده تا بدینوسیله بتواند موجب حذف رانت در بخشی از ساختار های اقتصاد شود.
این گزارش تلاش دارد تاثیر تک نرخی شدن ارز را بر درآمد و هزینه ها و تغییرات ناشی از این اثر را بر روی سود هر سهم شرکت های پتروشیمی نشان دهد.
لازم به ذکر است در این گزارش تنها شرکت هایی که اتانول، اوره و آمونیاک تهیه میکنند (شرکت هایی که خوراک گازی مصرف میکنند) و سال مالی آنها منتهی به 1395.12.31 می باشد مورد بررسی قرار گرفته اند.
نرخ خوراک پتروشیمی ها
در ماده 1 ابلاغیه وزیر نفت درباره خوراک گاز طبیعی واحدهای پتروشیمی آمده است: فرمول پایه محاسبه قیمت گاز سبک و شیرین تحویلی از شبکه سراسری گاز به عنوان خوراک واحدهای پتروشیمی به ترتیب زیر خواهد بود:
قیمت گازطبیعی در بازار تعیین شده * 0/5+ معدل وزنی قیمت داخلی، صادراتی و وارداتی * 0/5= قیمت گازطبیعی
بنا بر این ابلاغیه، منظور از «معدل وزنی قیمت داخلی، صادراتی و وارداتی»، حاصل ضرب کل گاز فروخته شده منهای مقدار گاز وارداتی در متوسط قیمت فروش سایر مصارف داخلی (خانگی، تجاری، دولتی، عمومی، حمل و نقل و صنعت بدون احتساب فروش به پتروشیمی‌ها به عنوان خوراک) به علاوه کل درآمد حاصل از صادرات گاز و نیز کل پرداختی برای واردات گاز، تقسیم بر مقدار گاز فروخته شده برای سایر مصارف داخلی (خانگی، تجاری، دولتی، عمومی، حمل و نقل و صنعت غیر خوراک پتروشیمی‌ها) به علاوه مقدار صادرات گاز است (برابر با فرمول ذیل). این معدل در هر نیمه سال شمسی بر مبنای عملکرد نیمه گذشته سال محاسبه و ملاک عمل قرار خواهد گرفت.
همچنین منظور از «قیمت گاز طبیعی در بازار تعیین شده» عبارت است از متوسط قیمت گاز در هر ماه در هابهای تعیین شده به عنوان نشانگر قیمتهای عمده‌فروشی گازطبیعی در مناطق رقیب در توسعه صنعت پتروشیمی ایران، شامل هنری هاب آمریکا، هاب آلبرتا کانادا و هابهای NBP انگلیس و FFT هلند.
این فرمول قیمت از ابتدای سال ١٣٩٥ تا ابتدای سال ١٤٠٥ معتبر است.
هزینه خوراک مصرفی دراین گزارش بر مبنای این فرمول محاسبه گشته است.
جدول شماره 1: درآمد شرکت ها در بودجه 95 و بعد از تک نرخی شدن ارز
نرخ فروش محصولات شرکت های پتروشمیی معمولا میانگین نرخ های جهانی میباشد. فروش این شرکت ها با نرخ دلار آزاد انجام میشود. شرکت هایی که نرخ تسعیر ارز برای فروش محصولات خود را 35000 ریال در نظر گرفته اند با تک نرخی شدن ارز تغییری در فروششان ایجاد نخواهد شود اما شرکت هایی که نرخ تسعیر ارز فروش محصولاتشان را بیشتر از 35000 ریال در نظر گرفته باشند دچار کاهش در درآمدهای حاصل از فروش محصولات خواهند شد (پتروشیمی های خراسان، فن آوران و خارگ دچار زیان حاصل از کاهش درآمد خواهند شد)
جدول شماره 2: هزینه خوراک شرکت ها در بودجه 95 و بعد از تک نرخی شدن ارز
پتروشیمی‌ها نرخ خوراک مصرفی خود را به صورت علی‌الحساب 13 سنت در هر مترمکعب محاسبه می‌کردند اما اکنون پس از مدت‌ها انتظار و گذشت 8 ماه از ابلاغ فرمول شنارو، وزارت نفت قیمت خوراک را حدود 8 سنت تعیین کرده است. طبق این فرمول، نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی بر اساس شاخص هایی مانند قیمت گاز در داخل، قیمت گاز صادراتی و قیمت گاز در بازارهای جهانی تعیین می شود.
ایران امیدوار است از طریق اعلام این فرمول، تکلیف سرمایه گذارانی که تمایل به حضور در کشورمان دارند را مشخص کرده و نظر آنها را برای سرمایه گذاری در ایران جلب کند.
معاونت برنامه ریزی وزارت نفت، قیمت هر مترمکعب استاندارد گاز طبیعی را در فروردین ماه امسال 2 هزار و ٣١٣ ریال، اردیبهشت ماه 2 هزار و ٤٦٤ ریال ، خردادماه 2 هزار و ٧٠٢ ریال و تیر ماه 2 هزار و 590 ریال تعیین کرد.
جدول زیرتاثیر تک نرخی شدن ارز بر روی هزینه خوراک شرکت های پتروشیمی را نشان می دهد.
نرخ تسعیر ارز برای خرید خوراک در بودجه شرکت های پتروشیمی معادل نرخ ارز مبادله ای و یا نزدیک به آن در نظر گرفته شده است. با تثبیت نرخ ارز در قیمت حدودی 35000 ریال هزینه خوراک شرکت های پتروشیمی دچار افزایش خواهد شد. جدول و نمودار بالا نشان دهنده مقدار این افزایش هستند.
جدول شماره 3: EPS شرکت ها در بودجه 95 و بعد از تک نرخی شدن ارز
سود شرکت های پتروشیمی پس از تک نرخی شدن ارز متاثر از دو عامل خواهد بود که در بالا به آنها اشاره شد. اولین عامل کاهش در مبلغ فروش و دومین عامل افزایش در هزینه خوراک است. در جدول زیر "تغییرات ناشی از تک نرخی شدن ارز" حاصل جمع تغییرات در مبلغ فروش و هزینه خوراک این شرکت ها می باشد. همانطور که مشاهده می شود تک نرخی شدن ارز اثر منفی در شرکت های پتروشیمی که خوراک مصرفی آنها گاز طبیعی می باشد خواهد داشت.
تحلیلگر: سهیلا صالحی
