به گزارش بورس نیوز، «شورای عالی هماهنگی اقتصادی» که با حضور روسای سه قوه تشکیل جلسه میدهد در ادامه تفویض اختیار به رئیس کل بانک مرکزی برای نخستین بار به بانک مرکزی اجازه داد تا از «عملیات بازار باز» برای کنترل بازار استفاده کند. سازوکاری که به اعتقاد کارشناسان با کنترل تورم میتواند زمینه حرکت اقتصاد از فاز رکودی به رونق را فراهم کند و بار تامین مالی را هم از روی دوش دولت برداشته و برعهده شبکه بانکی قرار دهد. استفاده از راهکار عملیات بازار باز در شرایطی در شورای عالی هماهنگی اقتصادی به تصویب رسیده که کشور در سه ماه گذشته با تورم لجام گسیخته رو به رو بوده و پیش بینی میشود این رشد تورم و از طرف دیگر رکود تورمی در حوزه تولید در ماه‌های آینده هم ادامه خواهد داشت و این موضوع میتواند چالش‌های جدی برای کشور به همراه داشته باشد.
عملیات بازار باز چیست؟
عملیات بازار باز در واقع خرید و فروش اوراق قرضه دولتی در بازار آزاد، برای گسترش یا انقباض میزان پول در سیستم بانکی است که توسط بانک‌های مرکزی کشورها انجام میشود. عملیات بازار باز از ابزارهای اصلی در سیاست‌های پولی یک کشور است. در بسیاری از کشورها مهمترین وظیفه بانک مرکزی آن کشورها کنترل نرخ تورم است که این کنترل از طریق عملبات بازار باز صورت می‌گیرد. بررسی تجارب کشورهای مختلف در زمینه سیاست گذاری پولی به خوبی نشان میدهد که بانک‌های مرکزی از شیوه‌های اجرائی گوناگونی جهت دست‌یابی به اهدافی که دارند استفاده می‌‌کنند که یکی از مهمترین آن‌ها عملیات بازار باز است و جایگاه ویژه در اقتصاد و سیاستگذاری پولی دارد.
به لحاظ تعریف، منظور از عملیات بازار باز فعالیتی است که در آن بانک مرکزی با خرید و فروش گروه خاصی از اوراق بهادار، تلاش می‌کند تا اهداف سیاستی خود در بازار پول (بازار بین بانکی) را دنبال کند. وجه تسمیه «بازار باز»، آزاد بودن عوامل اقتصادی در ورود و خروج در این بازار و مشارکت در عملیات بانک مرکزی است. یعنی از یک سو بانک مرکزی اختیار دارد که به خرید و فروش اوراق اقدام ورزد و از سوی دیگر، بانک‌ها (که طرف دیگر معامله هستند) نیز اختیار دارند که این اوراق را بخرند یا بفروشند.
در ساده‌ترین حالت می‌‌توان عملیات بازار باز را خرید و فروش اوراق قرضه با کیفیت توسط بانک مرکزی با هدف تاثیرگذاری بر متغیرهایی مانند حجم پول و نرخ بهره بازار در نظر گرفت. در واقع سیاست‌گذاران پولی با خرید و فروش اوراق قرضه، سیاست‌های پولی انقباضی و انبساطی را به اجرا می‌گذارند. به این صورت که در شرایط رکودی، بانک مرکزی با خرید اوراق قرضه باعث میشود عرضه پول در اقتصاد افزایش یافته و نرخ بهره کاهش یابد (در سطح هدف قرار گیرد). در مقابل در شرایط تورمی، فروش اوراق قرضه توسط بانک مرکزی، عرضه پول را در اقتصاد کاهش و نرخ بهره را افزایش میدهد.
اما با همه این تعریف‌ها حالا که اجازه اجرای عملیات بازار باز به بانک مرکزی داده شده است باید دید که این عملیات چگونه از سوی بانک مرکزی اجرایی میشود و آیا موفقیت‌آمیز خواهد بود و میتواند تورم را که در کشور همچون یک تیر درچله هر روز بیشتر کشیده میشود، کنترل کند. در 10 روز گذشته «شورای عالی هماهنگی اقتصادی» چندین اختیار ارزی برای کنترل بازار ارز به بانک مرکزی و رئیس کل آن اعطا کرد که اثرات مثبتی در روزهای گذشته داشته است و به کاهش چشمگیر قیمت دلار منجر شده ( البته باید در طولانی مدت هم راستی آزمایی شود) و حالا سوال این است که آیا عملیات بازار باز هم میتواند جلوی رشد تورم را سد کند؟
