آثار تجدید ارزیابی دارایی‌ها در صورت‌های مالی بانک‌ها/ لزوم افشای جزییات بیشتر در گزارش حسابرسان
به گزارش بورس‌نیوز یکی از روش‌های افزایش سرمایه شرکت‌ها، افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها است که البته این موضوع در بین اهالی بازار سرمایه طرفداران بی‌شمار دارد. در افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، شرکت‌ها دارایی‌های ثابت مشهود خود را نظیر زمین، ساختمان، ماشین‌آلات و تجهیزات، و… مورد تجدید ارزیابی قرار می‌دهند. با این کار ارزش دارایی‌های شرکت در ترازنامه به‌روز می‌شود و درنتیجه ازآنجایی‌که معادله حسابداری در ترازنامه باید برقرار باقی بماند و بدهی‌های شرکت نیز تغییری نکرده، سرمایه شرکت افزایش پیدا می‌کند تا این معادله برقرار بماند. بدین ترتیب پولی وارد شرکت نشده و فقط یک عملیات حسابداری در صورت‌های مالی شرکت رخ می‌دهد. اگرچه طبق فرمول باید به همان نسبت که تعداد سهام افزایش می‌یابد، قیمت سهم کاهش یابد، ولی با توجه به قیمت‌های نسبتاً پایین سهم گروه بانکی و احتمال خروج برخی بانک‌ها از شمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت، به نظر می‌رسد گروه بانکی در صورت افزایش سرمایه از این محل تحرکات مثبتی داشته باشد.
محسن قاسمی دبیر کل انجمن حسابداران خبره ایران در گفت‌وگو با بورس‌نیوز در خصوص تأثیر افزایش سرمایه بانک‌ها از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها بیان کرد: بانک‌ها دچار مشکلات اساسی هستند و افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی و اصلاح ظاهری صورت‌های مالی این مشکلات را برطرف نخواهد کرد.
بانک‌ها به دلیل مشکلات مربوط به مطالبات معوق و سرمایه‌گذاری نادرست یا به‌اصطلاح پرداختن به عملیات بنگاه‌داری به‌جای بانکداری امروز با مسائلی دست‌به‌گریبان‌اند و بعید است در کوتاه‌مدت این مشکلات برطرف شود.
وی افزود: باوجودآنکه حتی مقام معظم رهبری هم به واگذاری دارایی‌های مازاد و خروج بانک‌ها از بنگاه‌داری اشاره‌کرده‌اند، به واگذاری دارایی‌های مازاد در کوتاه‌مدت خوش‌بین نیستم. هرچند بخشی از دارایی‌های غیرمولد بانک‌ها، وثایق تسهیلاتی بوده که به علت عدم بازپرداخت اقساط، اینک در اختیار بانک‌ها قرارگرفته، ولی بخش عمده این دارایی‌ها، سرمایه‌گذاری مستقیم بانک‌ها در حوزه املاک و... بوده است.
وی تصریح کرد: این مشکلات با تجدید ارزیابی دارایی‌ها و آراستن صورت‌های مالی مرتفع نخواهد شد و موضوع افزایش سرمایه بانک‌ها از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، بیشتر آثار روانی در بر خواهد داشت و برای سهامداران جذاب خواهد بود.
قاسمی در رابطه با تأثیر افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی بر نسبت کفایت سرمایه بانک‌ها اظهار داشت: به‌هرحال با تجدید ارزیابی، ترازنامه تغییراتی کرده و با توجه به افزایش رقم دارایی‌ها، نسبت کفایت سرمایه هم افزایش خواهد یافت؛ ولی گردش پولی ایجاد نخواهد شد. بخش قابل‌ملاحظه‌ای از منابعی که باید در سیستم بانکی در گردش بود و صرف تأمین مالی بخش تولید می‌شد، در سرمایه‌گذاری‌های غیر مولد بانک‌ها بلوکه‌شده و همین موضوع موجب کاهش کارایی بانک‌ها در عملیات بانکداری شده است. بنابراین حتی اگر تجدید ارزیابی صورت گیرد و ارزش دارایی بانک‌ها در ترازنامه افزایش یابد، به استانداردهای جهانی نزدیک نشده‌ایم، چراکه اصلاً در نظام بانکی جهانی مرسوم نیست که بانک‌های تجاری چنین ترازنامه‌ای ارائه کنند. بانک‌های تجاری در همه جای دنیا پول را در قالب سپرده جذب کرده و در قالب تسهیلات در اختیار بنگاه‌های اقتصادی قرار می‌دهند و سرمایه‌گذاری‌های این‌چنینی انجام نمی‌دهند.
دبیر کل انجمن حسابداران خبره ایران ضمن تأکید بر لزوم رتبه‌بندی بانک‌ها، به بورس‌نیوز گفت: در حال حاضر رتبه‌بندی بانک‌ها در دل برخی مؤسسات و سازمان‌ها صورت می‌گیرد، ولی بهتر است این رتبه‌بندی به شکل شفاف‌تری انجام شود تا تمامی اشخاص به آن دسترسی داشته باشند. انجام فرآیند رتبه‌بندی بانک‌ها امر دشواری نبوده و می‌توان با تعریف چند شاخص به انجام این مهم اقدام کرد. رتبه‌بندی بانک‌ها علاوه بر آنکه معیار شفاف‌تری برای سپرده‌گذاران و سرمایه‌گذاران خواهد بود تا گزینه مناسب‌تری را انتخاب کنند، مزایایی هم برای بانک‌ها در بر خواهد داشت.
قاسمی در پاسخ به این سؤال که "به نظر شما توجه به چه نکاتی در صورت‌های مالی بانک‌ها برای سهامداران ضرورت دارد؟" بیان کرد: هر یک از گزارش‌های مالی (ترازنامه و صورت سود و زیان و صورت گردش وجوه نقد) نشان‌دهنده اطلاعاتی است و کاربردهای خاص خود را هم دارد. در ترازنامه، ترکیب دارایی‌های بانک‌ها اهمیت بسیار دارد و با توجه به همین ترکیب می‌توان میزان دارایی‌های غیرمولد بانک‌ها را نسبت به‌کل دارایی‌ها سنجید. نکته مهم‌تر، ترکیب درآمد بانک‌ها است که در صورت سود و زیان نمایش داده می‌شود. هر چه میزان درآمد بانک‌ها از محل عملیات بانکی بیشتر باشد، می‌توان گفت بانک وضعیت مناسب‌تری دارد. توجه داشته باشید که ممکن است بخشی از سود بانک‌ها از محل عملیات غیر بانکی، سود واقعی نباشد و مثلاً بانکی از واگذاری درون‌گروهی سهام زیرمجموعه‌های خود سود شناسایی کند. در صورت گردش وجوه نقد هم هر چه گردش پول در عملیات بانکی بیشتر باشد، بانک کارایی بیشتری داشته و در آینده قابلیت اتکای بیشتر دارد.
وی در خاتمه تصریح کرد: به سهامداران توصیه می‌شود به گزارش حسابرسان توجه بیشتری داشته باشند. بسیاری از نکاتی که امروز مشکل‌ساز شده در گزارش‌های حسابرسان در سال‌های قبل به آن‌ها اشاره‌شده بود. همچنین به حسابرسان بانک‌ها توصیه می‌شود در اطلاعاتی که ارائه می‌کنند، حسابرسی مبتنی بر ریسک مورد تمرکز قرار گیرد. ریسک بانک‌ها نسبت به گذشته افزایش‌یافته و باید اطلاعات دقیق‌تری ارائه شود. اطلاعاتی که در صورت‌های مالی و گزارش‌های بانک‌ها ارائه می‌شود، مطابق استانداردهای خاصی است ولی بانک‌ها در یادداشت‌های توضیحی پیوست می‌توانند اطلاعات و جزییات بیشتری ارائه کنند. ضمن اینکه در دنیا گرایش‌ها به سمت گزارش حسابرسان افزایش‌یافته است. حسابرسان می‌توانند گزارش‌های حسابرسی را با اطلاعات دقیق‌تری ارائه کنند و اگر نکته‌ای وجود دارد که می‌تواند در آینده مشکل‌ساز شود، در گزارش حسابرسان ارائه شود. با توجه به ریسک بانک‌ها هم سازمان بورس و هم بانک مرکزی می‌توانند اطلاعات بیشتری از حسابرسان درخواست کنند.
