آقای رییس جمهور آمارهایتان غلط است

حال آنکه به رغم مزیت های فراوان و رشد قیمت جهانی نفت انتظار می رفت ایران حداقل در بین کشورهایی مانند تونس، اردن، مراکش و لبنان جایگاه مناسب تری را در خاورمیانه به دست آورد.از طرفی به جز سال 84 که رشد بخش صنعت و معدن به بیش از 11 درصد رسید تاکنون این شاخص همواره روند منفی داشته و نتوانسته است اهداف برنامه چهارم را محقق کند در حالی که دولت نهم بیشترین درآمد حاصل از فروش نفت را طی سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی در اختیار داشته است به طوری که طی سال های بعد از انقلاب در مجموع 713 میلیارد دلار نفت به فروش رفته و در زمان دولت نهم به تنهایی 270 میلیارد دلار نفت به فروش رفته است که این رقم بیش از یک سوم کل درآمدهای نفتی پس از پیروزی انقلاب است.

 

در چنین شرایطی بسیاری از کارشناسان بخش صنعت و معدن میزان رشد صنعت سال جاری را بسیار نگران کننده می دانند و معتقدند اگر همین روند دنبال شود سال آینده رشد صنعت به مرز صفر نزدیک خواهد شد. این در حالی است که تاکنون بسیاری از وعده های دولت در قبال صنعتگران هنوز محقق نشده و همواره بر میزان ظرفیت های خالی صنایع افزوده شده و در مقابل واردات کالاهای صنعتی به شدت افزایش یافته و پیش بینی می شود کل واردات کالا به مرز 70 میلیارد دلار نزدیک شود.

 

در چنین شرایطی نمی توان انتظار داشت بخش صنعت کشور از فضای کسب و کار فعلی رضایت کامل داشته باشد.

بدیهی است در چنین فضایی آمارهای منتشر شده از سوی دولت و وزارت صنایع و معادن شبهاتی را به وجود می آورد. اسحاق جهانگیری وزیر اسبق صنایع و معادن پس از ارائه گزارش عملکرد رئیس جمهوری در شبکه اول سیما (29 بهمن ماه 87) اعلام کرد طی نامه ای درخصوص درست نبودن بسیاری از آمارهای بخش صنعت و معدن توضیحاتی ارائه خواهد داد.

او در نامه خود به رئیس جمهوری اعلام کرده است: «حضرت عالی در سخنان خود همانند دفعات قبل در سال جاری آمار و اطلاعاتی به مردم دادید که گویا عملکرد و دستاوردهای اقتصادی دولت شما، چندین برابر دستاورد دولت های قبلی و حتی احتمالاً از اول تاریخ بوده است.

شما ضمن برشمردن دستاوردهای اقتصادی و صنعتی در دولت نهم آنها را ناشی از روحیه آرمانی در این سه سال و نیم دانستید و آنگاه در مقایسه با پیشرفت های زمان جنگ چنین نتیجه گیری کردید که «وقتی جنگ آغاز شد کسانی تا سال 1360 فضا را تخریب می کردند، بنابراین تا آن زمان پیشرفت نداشتیم اما وقتی عوامل تخریب از صحنه سیاسی کشور کنار گذاشته شد فضا برای پیروزی ها مهیا شد.»

جهانگیری خطاب به رئیس جمهوری نوشته است: «احتمالاً پس از سال و نیم فعالیت در منصب بالاترین مقام اجرایی کشور، جناب عالی با روند اجرایی شدن طرح های بزرگ صنعتی آشنا شده اید. در این صورت اکنون می دانید برای اجرایی شدن طرح های بزرگ در صنعت و معدن مثل طرح های فولاد، مس، آلومینیوم، پالایشگاه، نیروگاه، سد و... حتی اگر مدیران شرایط محیطی مهیایی داشته باشند آینده نگر باشند و نیز جسارت تصمیم گیری داشته باشند از زمان تصمیم به اجرای طرح تا رسیدن به بهره برداری و استفاده از همه ظرفیت های تولیدی باید یک فرآیند نسبتاً طولانی سپری شود.

واقعیت این است طرح های بزرگ صنعتی نیازمند مطالعات فنی و اقتصادی است، احتیاج به برگزاری مناقصه های بین المللی دارد، باید قراردادهای متعددی با طرف های خارجی اعم از شرکت های مجری و بانک های تامین کننده منابع منعقد شود و این قراردادها باید به تایید و تصویب مراجع قانونی مثل سازمان مدیریت و برنامه ریزی(سابق) و شورای اقتصاد برسد و سپس به مرحله عملیات ساخت تجهیزات و طی یک مدت مقرر ساخته و به بهره برداری برسد.

درباره اجرای طرح های بزرگ صنعتی توجه به نحوه تامین منابع مالی ضروری است. از اواخر فعالیت دولت آقای هاشمی رفسنجانی تصمیم گرفته شد توسعه طرح های فولاد، مس و آلومینیوم از منابع داخلی شرکت ها تامین شود و مسوولیت بازپرداخت وام های ریالی و ارزی نیز برعهده شرکت ها باشد. در اواسط فعالیت دولت قبلی بود که تاسیس بورس فلزات با هدف خارج کردن کالاهای یاد شده از سبد حمایتی به مثابه یک روش کارآمد انجام شد. این اقدام منطقی و مبتنی بر رفتار اقتصادی راه را برای تامین منابع مالی طرح های توسعه فولاد، آلومینیوم و مس هموار کرد.

 

 متوسط قیمت فولاد، مس و آلومینیوم در دولت فعلی نسبت به دولت قبل از رشد چشمگیری برخوردار بوده است لذا در دوره فعالیت دولت نهم حتی اگر رشد تولید اتفاق نمی افتاد، رشد منابع مالی شرکت ها تنها از طریق افزایش قیمت ها قابل توجه بوده است. علاوه بر این فروش 80 درصد سهام فولاد مبارکه، صنایع مس و فولاد خوزستان و آلومینیوم اراک در دولت جناب عالی، منابع مالی بیشتری برای تزریق به واحدها فراهم کرده است که در دولت های قبلی چنین امکانی وجود نداشت.

 

اکنون می توان پرسید که افزایش ورودی منابع مالی جدید به شرکت های عهده دار تولید و توسعه فولاد، مس و آلومینیوم که از دو محل افزایش قیمت این محصولات و فروش سهام به دست آمده در این مدت به چه کاری اختصاص یافته است؟ در صورتی که بخواهیم رشد ظرفیت در تولید کالاهای یاد شده در دولت فعلی و دولت های قبلی را به صورت واقعی و منصفانه مقایسه کنیم، ضرورت دارد میزان و چگونگی تامین منابع مالی طرح ها را لحاظ کنیم تا مقایسه ای دقیق صورت پذیرد.

شما اعلام کردید «هر زمان که ما آرمانی حرکت کردیم سرعت پیشرفت بیشتر شده است، برخی این را باور نمی کنند اما من این را در زمین نشان می دهم.

 

ما در بخش تولید آلومینیوم، قبل از انقلاب 25 هزار تن تولید می کردیم، این رقم در سال 1383 به 218 هزار تن رسیده و در دولت نهم به 457 هزار تن رسید. می بینید وقتی فضا انقلابی می شود چگونه پیشرفت شتاب می گیرد.» شما درست می گویید که تولیدات صنعتی روی زمین انجام می شود و قابل شمارش است بنابراین لازم است هم میهنان گرامی در جریان میزان صحت و دقت آمار ارائه شده توسط جناب عالی قرار گیرند.

 

در شرایط حاضر دو کارخانه مهم و بزرگ تولید آلومینیوم در کشور فعال است که تولید آنها در سال 1383 معادل 218 هزار تن و در سال های 1385 و 1386 به ترتیب معادل 205 و 202 هزار تن بوده است بنابراین جناب عالی باید توضیح دهید عدد 457 هزار تن که مغایرت فاحشی با واقعیات دارد متعلق به کدام سال است؟ و از کجا و با چه منطقی تهیه شده است؟ احتمالاً از مسوولان سوال خواهید کرد چرا چنین اشتباهاتی را به زبان رئیس جمهوری محترم جاری می سازند.

جناب عالی در گفت وگوی تلویزیونی اعلام کردید: «در مس قبل از انقلاب تولید نداشتیم، قبل از دولت نهم تولید مس به 178 هزار تن و در دولت نهم به 260 هزار تن رسیده است.» برای اطلاع هم میهنان گرامی و رئیس جمهوری محترم، یادآور می شوم عملیات اجرایی برای بهره برداری از مس سرچشمه در کرمان، پیش از پیروزی انقلاب شروع و پس از پیروزی انقلاب اسلامی کارخانه آن تکمیل و راه اندازی شد.

 

مطالعه و اجرای «احداث و توسعه» کارخانه مس سرچشمه، کارخانه تغلیظ سرچشمه، کارخانه تغلیظ مس میدوک و کارخانه تغلیظ مس سونگون از دولت اول آقای خاتمی آغاز شد و به همراه کارخانه مس خاتون آباد در یک روز ماندگار در تاریخ صنعت مس کشور در سال 1383 با حضور آقای خاتمی به بهره برداری رسید. تنها کارخانه تغلیظ سونگون با تاخیر در اوایل دولت نهم افتتاح شد.

ملاحظه می کنید که با طرح های یاد شده به اضافه چندین طرح زیربنایی موردنیاز برای صنعت مس، ظرفیت تولید مس کشور در سال 1383 به 280 هزارتن در سال افزایش یافت و تولید این محصول پس از گذشت چهار سال از افتتاح طرح های مذکور باید بیشتر از رقمی می شد که اعلام کردید. به علاوه می توان سوال کرد با وجود مطالعات مقدماتی در این حوزه دولت نهم کدام طرح جدید را برای افزایش ظرفیت تولید مس اجرا کرده یا در دست اجرا دارد؟

در ادامه این نامه آمده است: «شما در مصاحبه تلویزیونی به مردم گفتید در تولید فولاد قبل از انقلاب 370 هزار تن تولید می کردیم، قبل از دولت نهم 9 میلیون تن، در این دولت به 15 میلیون تن رسیدیم.» با توجه به اینکه معیار سنجش میزان تولید فولاد در همه کشورهای جهان و از جمله ایران «فولاد خام» است و انستیتوی بین المللی فولاد، تولید فولاد ایران را در سال 2008 معادل 964/9 تن اعلام کرده که فقط 500 هزار تن بیشتر از رقم تولید سال 2005 است، این پرسش مطرح است که جناب عالی عدد 15 میلیون تن فولاد را از کجا آورده اید. با توجه به اینکه شما در اوایل امسال نیز همین عدد را اعلام کرده بودید.

 

بهتر است از کسانی که این رقم را برای اطلاع رسانی به شما ارائه کرده اند، بپرسید این میزان تفاوت تولید (از 10 میلیون تن تولید واقعی تا 15 میلیون تن اعلام شده توسط حضرت عالی) از کجا حاصل شده است؟ انتظار می رود اگر کسانی به اشتباه میزان فولاد تولیدی کشور را با فولاد وارداتی (که در کشور نورد می شود) به عنوان فولاد تولید کشور مطرح می کنند مسوولان آن را اصلاح کنند نه اینکه در گزارش های رسمی بازگو کنند.یادآور می شوم مطابق مصوبه شورای اقتصاد، مقرر شده بود با اجرای طرح های توسعه فولاد، ظرفیت تولید این محصول در پایان برنامه سوم به 14 میلیون تن برسد که به دلیل پیمان شکنی شرکت های ژاپنی در ساخت کارخانه فولاد هرمزگان حدود 9/11 میلیون تن متوقف شد.

 

 همچنین در برنامه چهارم پیش بینی شده بود 12 میلیون تن به ظرفیت تولید فولاد اضافه شود و با سازمان مدیریت و برنامه ریزی (سابق) نیز به توافق رسیده بودیم.

 

 ملاحظه خواهید فرمود ظرفیت فولاد کشور با هدف برنامه چهارم فاصله زیادی دارد.»جهانگیری نوشته است: «شما و همه کارشناسان و متخصصان و دست اندرکاران از اهمیت صنعت سیمان برای پیشبرد طرح های توسعه ای- عمرانی اطلاع کافی دارید.» جناب عالی در همان سخنرانی در مورد سیمان گفتید: «تولید سیمان قبل از انقلاب 2/6 میلیون تن، قبل از دولت نهم به 34 میلیون تن و هم اکنون به 64 میلیون تن رسیده است.» پس از انقلاب در دو زمان دو تصمیم مهم برای توسعه سیمان کشور گرفته شد.

 

در برنامه اول توسعه که نیاز شدید به سیمان احساس شد، توسعه این صنعت در دستور کار قرار گرفت. با اختصاص سهمیه قابل توجهی از اعتبارات فاینانس ارزی به شرکت احداث صنعت سیمان و نیز سایر تولیدکنندگان، ساخت و بهره برداری از چند کارخانه سیمان انجام شد. در اوایل برنامه سوم توسعه، کمبود ظرفیت تولید سیمان با توجه به طرح های عمرانی پیش بینی شده به صورت یک نیاز جدی مطرح شد.

 

لازم بود اقدام مهم تری برای توسعه سیمان انجام می گرفت. برای ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا و نیز افزایش صادرات سیمان، وزارت صنایع و معادن مصوبه ای را در سال 1380 به تصویب هیات امنای حساب ذخیره ارزی رساند که براساس آن بخش خصوصی ترغیب شد که در این صنعت سرمایه گذاری کند و این حرکت ماندگار نتیجه تدبیر برای توسعه صنعت سیمان با استفاده کارآمد از حساب ذخیره ارزی و توان بالقوه بخش خصوصی بود. مصوبه یادشده و اطلاع رسانی شفاف درباره چگونگی استفاده از تسهیلات حساب ذخیره ارزی راه را برای ورود ده ها متقاضی سرمایه گذاری در بخش سیمان هموار کرد. آمار موجود نشان می دهد تا پایان خرداد 1384 ساخت 51 طرح جدید تولید سیمان با ظرفیت حدود 50 میلیون تن در سال در بانک ها تصویب شده بود.

در این مسیر بود که پرداخت وام ارزی به میزان 1350 میلیون دلار برای طرح های سیمان به تصویب بانک ها رسید و برای شروع به کار 40 کارخانه سیمان به ظرفیت حدود 40 میلیون تن در سال گشایش اعتبار شد. عملیات اجرایی کارخانه های سیمان از 1380 آغاز و سیمان کویر کاشان به عنوان نخستین کارخانه کارش را با این روش شروع کرد.

 

 پیش بینی شده بود متقاضیان و دریافت کنندگان وام ارزی و سرمایه گذاران چهار سال پس از گشایش اعتبار، کارخانه های سیمان را راه اندازی کنند در صورتی که منابع ریالی طرح های گشایش اعتبار شده سیمان به موقع تامین می شد، با راه اندازی طرح های مذکور در سال های برنامه چهارم باید ظرفیت تولید سیمان کشور در سال 1388 به حدود 70 میلیون تن در سال می رسید که قادر بود علاوه بر نیاز داخلی، بازارهای عراق و افغانستان را نیز تامین کند.»

در ادامه نامه آمده است: « باید با کمال تاسف به اطلاع برسانم، اعضای دولت شما با بازگرداندن سیمان به سبد حمایتی که پیامد آن در بورس سهام آشکار شد و ارزش سهام این شرکت ها از 250 میلیارد تومان به کمتر از 100 میلیارد تومان کاهش یافت و از طرف دیگر بانک ها در تامین منابع ریالی موردنیاز طرح ها سخت گیری کردند و این عوامل اجازه نداد تولید سیمان رشد شتابان را تجربه کند به طوری که مطابق گزارش های رسمی تولید سیمان در 10 ماهه منتهی به پایان دی ماه امسال حدود 5/37 میلیون تن بوده است.

 

مشخص نیست عدد 5/64 میلیون تن که جناب عالی اعلام کردید از کجا آمده است؟»جهانگیری نوشته است: «ابلاغ سیاست های کلی اصل44 قانون اساسی از سوی مقام معظم رهبری و حمایت همه جانبه مجلس شورای اسلامی، مجمع تشخیص مصلحت نظام، قوه قضائیه و سایر نهادهای نظام از اجرای این سیاست ها که با رشد شتابان قیمت نفت در بازارهای جهانی و کسب درآمد ارزی افسانه ای مقارن شد، فرصت طلایی در اختیار دولت نهم قرار داد که نهضت اصیل و سترگی برای کشاندن پای بخش خصوصی به صحنه سرمایه گذاری در اقتصاد را برپا کند.

 

با این همه و با کمال تاسف واقعیت برخلاف آن شد و ماهیت هزینه کردن منابع ارزی گرانبهای حاصل از فروش ثروت ملی در سه سال ونیم گذشته نه تنها به رشد سرمایه گذاری منجر نشد بلکه متوسط رشد سرمایه گذاری طی سال های اخیر به کمتر از نصف عملکرد برنامه سوم (6/9 درصد) محدود شد.

 

علاوه بر این، متاسفانه شیوه و ماهیت هزینه کردن درآمدهای ارزی به رشد حیرت انگیز نقدینگی در جامعه منجر شد و به این دلیل تورم نیز افزایش یافت.» در پایان نامه آمده است «حتماً می دانید که ایجاد فضا و محیط مناسب سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مهم ترین عامل محقق شدن رشد سرمایه گذاری است و وظیفه شخص رئیس جمهوری و دولت ایجاد چنین فضای مناسبی است.

 

مطمئن باشید در صورت فراهم کردن فضای مناسب و اطمینان بخش، هزاران سرمایه گذار و کارآفرین توانا، در صحنه عمل اقتصادی حاضر شده و راه رشد و توسعه را هموار می کنند.»