برنامه سازمان خصوصي سازي در سال 87 نشان مي‌دهد كه اين سازمان در سال جاري بايد بالغ بر30 شركت از شركتهاي اصل 44 را از طريق بورس و حدود 70 شركت را از طريق مزايده واگذار مي‌كرد كه با نزديك شدن به پايان سال به گفته مسوولان سازمان خصوصي سازي 70 درصد برنامه‌هاي اين سازمان محقق شده است اما به نظر مي‌رسد كه وضعيت حاكم در بورس و وقوع بحران از يك سو و زيان‌ده بودن برخي شركتها، بسته بودن نماد آنها و نيز پاره‌اي مقاومت‌ها از سوي ديگر باعث شد كه سازمان خصوصي سازي نتواند به تمامي اهداف خود در سال جاري دست يابد.
به گزارش خبرنگار بورس خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) از بين شركتهاي دولتي كه قرار بود در سال جاري از طريق بورس واگذار شوند نام شركتهاي مخابرات ايران، كشتيراني جمهوري اسلامي، بانك ملت، بانك تجارت، بانك صادرات، بانك رفاه، پست بانك، بيمه دانا، بيمه البرز، بيمه آسيا و9 شركت پتروشيمي شامل پتروشيمي تبريز، پتروشيمي شيراز، پتروشيمي شهيد تندگويان، پتروشيمي بيستون، پتروشيمي غدير، پتروشيمي مارون، پتروشيمي جم، پتروشيمي فجر و حمل و نقل پتروشيمي و شركت ملي حفاري ايران و نيز هفت پالايشگاه شامل پالايش نفت اصفهان، پالايش نفت تبريز، پالايش نفت تهران، پالايش نفت شيراز، پالايش نفت كرمانشاه، پالايش نفت آبادان، پالايش نفت شازند اراك و20 درصد ذوب آهن اصفهان، فولاد آذربايجان همچنين پالايشگاه نفت لاوان و پالايشگاه بندرعباس و واگذاري شركتهاي زير مجموعه شركت ملي گاز ايران و گاز استان همدان، گاز استان سمنان، استان چهارمحال بختياري و گاز استان زنجان به بورس به چشم مي خورد.
داستان واگذاري سهام شركتهاي دولتي در بورس
به اين ترتيب اجراي اين برنامه با واگذاري اولين شركت دولتي در ارديبهشت ماه كليد خورد و 2.5 درصد از سهام شركت كشتيراني در سال 87 وارد بورس شد ولي اولين واگذاري دولتي در سال 87 پر ماجرا بود به طوري كه در روز 28 ارديبهشت 2.55 درصد از سهام كشتيراني معادل 127.5 ميليون سهم در تالار بورس عرضه و تا دقايق پاياني معاملات در قيمت 2371 ريال رقابت شد كه در مدت تمديد زمان معاملات قيمت پايه سهام از سوي سازمان خصوصي سازي 3521 ريال اعلام شد كه اين اتفاق ناگهاني در وقت اضافه باعث شد كه فقط 60 ميليون سهام با اين قيمت به فروش برود، در نهايت انجام اين عرضه به روز بعد موكول شد كه در نهايت با قيمت 250 تومان معامله شد.
عرضه هاي بلوكي سال 87
طبق مصوبه هيات عالي واگذاري عرضه‌هاي بلوكي سازمان خصوصي‌سازي از 21 خرداد آغاز شده و طبق آن 40،63 درصد فولاد خراسان به قيمت پايه سه هزار و557 ريال ، بلوك پنج درصدي مس با قيمت پايه هشت هزار و 774 ريال و بلوك 35.5 درصدي فولاد خوزستان با قيمت پايه شش هزار و 117 ريال عرضه شد. كه نتايج اين عرضه نشان داد كه عرضه بلوك 40.63 درصدي فولاد خراسان در تاريخ 25 خرداد و سرانجام پس از سه روز رقابت در قيمت820 تومان و يك ريال و نيز معامله مس با قيمت پايه 8774 انجام شد و شركت تامين اجتماعي كه خريدار بلوك20 درصدي مس نيز بود اين بار نيز بلوك پنج درصدي را خريداري كرد.
همچنين بلوك 35،5 درصدي فولاد خوزستان پس از 10 روز رقابت تنگاتنگ به انجام رسيد و در جريان آن تعداد 668 ميليون و560 هزار سهم معادل 30.5 درصد از سهام شركت فولاد خوزستان متعلق به شركت مادر تخصصي سازمان توسعه و نوسازي معادن و صنايع معدني ايران به صورت يكجا و نقد (20 درصد نقد و 80 درصد اقساط طبق شرايط اعلامي در اطلاعيه مديريت بازار) به قيمت هر سهم 20 هزار و 403 ريال به يك سرمايه گذار بخش خصوصي فروخته شد كه ارزش آن بيش از 13 هزار و640 ميليارد ريال است. كه همچنان اين سرمايه گذار (جابريان) در پي كسب كرسي خود در هيات مديره شركت است و تاكنون نتوانسته است در هيات مديره راه يابد!
ورود اولين پالايشگاه به بورس
دومين شركت بزرگي كه در 9 تير ماه 87 به بورس كشور راه يافت پالايشگاه نفت اصفهان بود كه تعداد 208 ميليون و 112 هزار و 905 سهم معادل پنج درصد از سهام اين شركت براي اولين بار پس از پذيرش و درج نام در تابلوي اصلي بازار اول و در نماد (شپنا) با قيمت 580 تومان عرضه شد كه در حال حاضر با قيمت 4820 ريال معامله مي شود.
داستان دنباله دار اخابر
و اما سومين شركت پرماجراي اصل 44 كه در سال 87 به تالار شيشه‌اي را يافت و همچنان داستان دانباله دار آن ادامه دارد شركت مخابرات ايران بود كه بعد از برگذاري جلسه معارفه در تاريخ 22 خرداد ماه و به علت ناقص بودن اطلاعات در 19 مرداد توانست به تالار بورس راه يابد كه سرانجام پس از كار سنگين در وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات، دولت و سازمان خصوصي سازي طلسم ورود اين شركت بزرگ اصل چهل و چهاري شكسته شده و ركورد چند ساله بورس زده شد.
در روز تاريخي 19 مرداد پنج درصد از سهام اين شركت با عرضه دو ميليارد و293 ميليون سهم در بورس اوراق بهادار و با قيمت 1500 ريال رقم خورد ولي ناقص بودن اطلاعات اين شركت كه رئيس سازمان بورس نيز آن را تاييد كرده است همچنان ادامه داشته و نماد شركت مخابرات كه 17 در صد حجم بورس را در اختيار دارد از 28 آبان ماه و پس از برگزاري مجمع تا كنون نتوانسته است بازگشايي شد.
اولين بانك دولتي آخرين شانس خصوصي سازي در بهمن 87
و اما آخرين معامله بزرگ دولتي كه خاتمه عرضه‌هاي دولتي در سال 87 بود ورود اولين بانك دولتي به تالار بورس بود كه پس از كش و قوس فراوان انجام شد در اين معامله كه در ادامه معاملات پر ماجراي سازمان خصوصي سازي صورت گرفت كمتر از60 درصد در روز اول يعني 340 ميليون سهم از مجموع 655 ميليون سهم (معادل پنج درصد) بانك ملت معامله شد كه به علت كمبود وقت و تمديد نشدن زمان معامله، همين تعداد از سهام معامله شده با قيمت 105 تومان در روز اول مورد قبول واقع شد و مقرر شد مابقي آن در روز آينده انجام شود به اين ترتيب نخستين بانك دولتي رسما وارد پروسه خصوصي‌سازي شد.
با اين حال بعد از گذشت 12 ماه از سال 87 از بين شركتهايي كه در ليست واگذاري قرار داشتند، شركتهاي آلومتك، كنتورسازي ايران، سنگ آهن گل گهر وچادر ملو(جوايز صادراتي)، سيمان هرمزگان، فولاد خراسان، فولاد خوزستان، فولاد مباركه، ملي مس، كشتيراني، پتروشيمي فن آوران، تراكتور سازي ايران، مپنا، پمپ سازي ايران، ريسندگي بافندگي ري، پالايش نفت اصفهان، مخابرات و بانك ملت، تايد واتر، كاشي و سراميك سعدي از طريق بورس واگذار شده است.
علت عرضه نشدن ساير شركتهاي دولتي نشان مي دهد كه علاوه بر وقوع بحران جهاني و افتادن سايه آن در كشور، تاخير در آماده سازي ساير شركتها از جمله بانك‌ها و بيمه ها و فراهم نكردن شرايط بورس و نيز تصميم گيري در خصوصي واگذاري هلدينگي شركتهاي پتروشيمي و گازي مانع واگذاري آنها در سال جاري گرديد كه طبق برنامه مقرر شده است كه بانك هاي صادرات و تجارت كه در مراحل نهايي قرار دارند و نيز شركتهاي پتروشيمي به صورت تركيبي از هلدينگ و مجزا واگذار شوند.
همچنين از بين شركتهايي كه در ليست واگذاري از طريق مزايده قرار داشتند شركتهاي خيبر، سردخانه استقلال، توسعه پترو ايران، مطالعات طرح‌هاي جامع فلزات، سيمان گلستان، بوستانو، پتروشيمي امير كبير، رازي، راهبران پتروشيمي، سرمايه گذاري توسعه صنعتي ايران، سرمايه گذاري گروه صنعتي رنا، شهر صنعتي البرز، شهر صنعتي رشت، شهر صنعتي كاوه، موتور و اكسل سايپا، توليدي الياف سنتتيك شيروان، كشت و صنعت شهريار، سيمان فارس و خوزستان، مديريت توليد و بهره برداري سد و نيروگاه كرخه، توليد اتومبيل سايپا، مهندسي صنايع وسايط نقليه، ويتانا و بهره برداري و شبكه دولتي آبياري و ره كشي صنعت واگذار شده‌اند.
اين گزارش نشان مي دهد كه در شش ماهه اول سال روند مناسبي براي خصوصي سازي آغاز شد و واگذاري به بخش خصوصي 90 درصد سال گذشته صورت گرفت ولي از شهريور ماه و با قرار گرفتن در فاز بحران مالي جهاني اين امر نيز اثرات خود را بر كاهش نقدينگي، كاهش قيمت شركتها و در نهايت خصوصي سازي بر جاي گذاشت. بنابراين وضعيت بورس و وقوع بحران، از يك سو و زيان‌ده بودن برخي شركتها و بسته بودن نماد آنها و نيز پاره‌اي مقاومت‌ها دست به دست هم داد و باعث شد كه سازمان خصوصي سازي نتواند به تمامي اهداف خود در سال جاري دست يابد.
با اين حال سال 87 سال سختي براي خصوصي سازي بود كه با واگذاري چهار بنگاه بزرگ دولتي رقم خورد و بايد ديد كه با تداوم بحران در سال آينده و اثر آن در بازار سرمايه كشور، وضعيت واگذاري شركتهاي دولتي و اجراي اصل 44 به كجا خواهد انجاميد و آيا سازمان خصوصي سازي و ديگر متوليان واگذاري در كشور از تجربيات واگذاري شركتها در سال جاري در زمينه قيمت گذاري، كشف قيمت ، احترام به نظر بازار و نيز اخذ اطلاعات كامل از شركتها استفاده خواهند كرد؟
