بورس نیوز_شاید قبل از وقوع بحران بزرگ مالی آمریکا کارشناسان حدس نمی زدند که بزرگترین شرکت های اعتبار سنج دنیا که رتبه های اعتباری کشورها را تهیه و گزارش می کنند ( همانند مودیز و فیچ ) تا چند روز قبل از وقوع این بحران با زیر پا گذاشتن تمام اصول اخلاق حرفه ای به اوراق بهادار رهنی که می دانستند قدرت اعتباری سرمایه گذاری بسیار ضعیف و احتمال نکول بسیار بالایی دارد به راحتی بالاترین درجه اعتباری اعطا میکردند .
موضوع از جایی شروع می شود که شاید از دید اغلب تحلیل گران بازارهای مالی ، کشور آمریکا از بنیانگذاران اخلاق حرفه ای در بازارهای مالی است و اهتمام بسیاری از قانون گذاری تا اجرا در این زمینه داشته است .
همچنین شاید تحلیلگران فکر نمیکردند موسسات تامین سرمایه بزرگی چون جی پی مورگان و مورگان استنلی که از ناشران اصلی این اوراق رهنی در بازار بودند ، خود از سویی در مقابل بزرگترین شرکت بیمه ای دنیا یعنی ای آی جی قرارداد معاوضه برقرار میکردند که کارکرد این قراردادها بدین گونه بود که اگر این اوراق رهنی در بازارهای بین المللی با کاهش ارزش روبرو شد ، شرکت بیمه موظف به پرداخت خسارت به انها و در حالت عکس شرکتها موظف به پرداخت ما به التفاوت به بیمه بودند .
بعد از وقوع بحران مالی در دادگاه های قضایی روشن شد که شرکت های تامین سرمایه از بوجود آمدن این کاهش ارزش مطلع بوده و با این قراردادهای معاوضه قصد داشتند از این معاملاتی که در واقع موجب زیان عمومی میشده سود ببرند . حال این وضعیت کشوریست که به اخلاق حرفه ای در بازارهای مالی شهرت دارد و در این راه سرمایه گذاری های بسیاری کرده است . با نگاهی به تفاوت های ساختاری بازار مالی کشور در مقایسه با کشورهای توسعه یافته و پیشرو میتوان به اهمیت ارگان های نظارتی که می بایستی بر اخلاق حرفه ای در بازار سرمایه هم نظارت داشته باشند پی برد .
شاید اولین و مهمترین گام را باید نقش آفرینان بازار سرمایه یعنی نهاد های واسط بردارند . سوال اصلی در این گام اینجا مطرح میشود که آیا هیچ یک از این موسسات ( بعنوان مثال کارگزاری ها ) از قوانین و دستورالعمل های اخلاق حرفه ای دقیق و مدون و منسجمی پیروی میکنند ؟ اگر جواب مثبت است آیا این دستورالعمل ها توسط مقامات ناظر قابل پیگیری و ارزیابی هستند ؟ آیا بعنوان مثال شرکتهای سرمایه گذاری و صندوقها از ابتدایی ترین گام استراتژی سرمایه گذاریهایشان تا مرحله دریافت بازخور و تعدیل استراژی از نقشه دقیق و مدونی که ثبت شده و قابل پیگیری و ارزیابی از سوی مقامات ناظر باشد برخوردارند ؟
حال با نگاهی به بازارهای مالی پیشرو و بازبینی همین شرایط در بازار داخلی می توان به راحتی پی برد که احتمال خطا و بروز اشتباهات جبران ناپذیر بازار سرمایه کشور را تهدید می کند .
در جریان بحران مالی آمریکا بسیاری از شرکت های مشاوره سرمایه گذاری و کارگزاریها و از جمله معروف ترین آنها یعنی مریل لینچ در بسیاری از موارد با آگاهی از تهدیدات پیش روی این اوراق رهنی و حباب بازار مسکن بسیاری از مشتریانشان را به این جریان زیان بار وارد کردند در حالی مدیران عالی رتبه تمامی این شرکت ها قبل از ورشکستی و غرق شدن در این بحران با بهترین مزایا از سمت های خود استعفا دادند و نظاره گر غرق شدن کارمندان و مشتریانشان در این منجلاب اقتصادی بودند . در این بحران بزرگ 20 تریلیون دلار سرمایه ملی قربانی سنت شکنی های اخلاقی در بازارهای مالی آمریکا شد .
تجربه ی تلخ از بین رفتن این ثروت عمومی هنوز بر کام اقتصاد بزرگی چون آمریکا و بسیاری از زیان دیدگان باقی مانده است . با تمامی توصیفات ، حال که پیش بینی های اقتصادی نشان میدهد بازار سرمایه از زمره بازار های هدف سرمایه گذاران دستکم تا آینده ای نزدیک خواهد بود ، نیاز است تا مسولان و فعالان بازار سرمایه با تدوین و ابلاغ قوانین و دستورالعمل های دقیق و منسجم اهمیت اخلاق حرفه ای را برای نهاد های مالی و واسطه های مالی بازار سرمایه نهادینه کرده و بر این اساس بر پیشبرد رسالت اخلاقی بازار سرمایه که تلاش در مسیر حفاظت و حراست ازمنفعت سرمایه گذاران است اهتمام ورزند .
*سامان حقیقی
