آفریقا؛ پیشگام سیستم‌های پرداخت غیر دلاری
به گزارش بورس نیوز، تلاش برای دور شدن از دلار با مخالفت شدید و تهدید تلافی‌جویانه از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا رو‌به‌رو شده که مصمم است دلار را به عنوان ارز غالب تجارت جهانی حفظ کند، اما حرکت آفریقا در ایجاد سیستم‌های پرداختی که به دلار متکی نیستند، بازتاب حرکت چین برای توسعه سیستم‌های مالی مستقل از نهاد‌های غربی است؛ البته کشور‌هایی مانند روسیه نیز به دنبال جایگزینی برای دلار هستند.
در حالی که این جنبش به دلیل تغییر الگو‌های تجاری و اصلاحات ژئوپلیتیکی پس از بازگشت ترامپ به کاخ سفید فوریت پیدا کرده است، اما مدافعان آفریقایی، هزینه‌ها را عاملی برای جایگزین‌های پرداخت اعلام کردند.
مایک اوگبالو، مدیر اجرایی سیستم پرداخت و تسویه پان-آفریقایی (PAPSS) که به طرفین اجازه می‌دهد مستقیم با ارز‌های محلی معامله کنند و دلار را دور بزنند، گفت: هدف ما، برخلاف تصور مردم، دلارزدایی نیست. اگر به اقتصاد‌های آفریقا نگاه کنید، متوجه خواهید شد که آنها با در دسترس بودن ارز‌های جهانی شخص ثالث، برای تسویه معاملات مشکل دارند. بانک‌های تجاری آفریقا معمولا با روابط بانکی کارگزاری برای تسهیل تسویه حساب‌های بین‌المللی، به همتایان خود در خارج از کشور متکی هستند که شامل پرداخت‌های بین همسایگان آفریقایی می‌شود.
طبق اعلام آژانس تجارت و توسعه سازمان ملل، این مورد به‌طور قابل توجهی به هزینه تراکنش‌ها می‌افزاید که همراه با عوامل دیگری مانند زیرساخت‌های حمل و نقل ضعیف، تجارت در آفریقا را ۵۰ درصد گران‌تر از میانگین جهانی کرده است.
دانیل مک داول، استاد دانشگاه «سیراکیوز» (Syracuse) در نیویورک و متخصص در امور مالی بین‌المللی گفت: شبکه مالی موجود که عمدتا مبتنی بر دلار است، اساسا برای آفریقا پرهزینه‌تر و با تاثیرگذاری کمتر است.
بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده سیستم پرداخت و تسویه پان-آفریقایی، تجارت ۲۰۰ میلیون دلاری بین دو طرف در کشور‌های مختلف آفریقایی، ۱۰ تا ۳۰ درصد ارزش معامله برآورد می‌شود و تغییر به سیستم‌های پرداخت داخلی می‌تواند هزینه تراکنش را به یک درصد کاهش دهد.
سیستم‌هایی مانند پرداخت و تسویه پان-آفریقایی، برای مثال، به زامبیا در تجارت با کنیا اجازه می‌دهد تا برای تجارت کالا هم خریدار و هم فروشنده، به جای تبدیل پولشان به دلار، پرداخت را به ارز‌های داخلی قابل قبول برای دو کشور دریافت کنند.
اوگبالو به رویترز گفت: استفاده از ارز‌هایی مانند نایرا نیجریه، سدی غنا یا راند آفریقای جنوبی برای پرداخت‌های تجاری درون آفریقا می‌تواند سالانه پنج میلیارد دلار در ارز‌های این قاره صرفه‌جویی کند.
سیستم پرداخت و تسویه پان-آفریقایی که در ژانویه سال ۲۰۲۲ تنها با ۱۰ بانک تجاری شرکت‌کننده راه‌اندازی شد، امروز در ۱۵ کشور از جمله زامبیا، مالاوی، کنیا و تونس فعال است و اکنون ۱۵۰ بانک تجاری در شبکه خود دارد. همچنین «شرکت مالی بین المللی» (IFC) بانک جهانی، اعطای وام به مشاغل آفریقایی را با ارز‌های محلی آغاز کرده است.
اتیوپیس تافارا، نایب رئیس «شرکت مالی بین المللی» در آفریقا گفت که این تغییر را برای رشد آفریقا ضروری می‌داند و آنها را از خطرات ارزی ناشی از استقراض به دلار رها می‌کند.
لستجا کگانیاگو، رئیس بانک مرکزی آفریقای جنوبی در جریان نشست گروه ۲۰ در کیپ تاون در فوریه گفت: برخی از گران‌ترین کریدور‌ها برای پرداخت‌های فرامرزی، در قاره آفریقا است و برای اینکه ما به عنوان یک قاره عمل کنیم، مهم است که تجارت و تسویه با ارز‌های خود را آغاز کنیم. با این حال، صحبت در مورد دور شدن از دلار چه برای تجارت و چه به عنوان ارز ذخیره، با واکنش‌های تهاجمی ترامپ مواجه شده است.
پس از آنکه بریکس، گروهی متشکل از کشور‌هایی از جمله روسیه، چین، هند و برزیل و کشور‌های آفریقایی شامل آفریقای جنوبی، مصر و اتیوپی، کاهش وابستگی به دلار و ایجاد یک ارز مشترک را بررسی کردند، ترامپ با تهدید به اعمال تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی به آنها پاسخ داد. در ماه‌های بعد نیز ترامپ تعرفه‌ها را به عنوان ابزاری برای فشار و تنبیه متحدان و دشمنان به‌طور یکسان اعمال کرده که این استراتژی، تجارت و ژئوپلیتیک جهانی را تحت تاثیر قرار داده است.
خبرگزاری رویترز گزارش کرد، مک داول از دانشگاه «سیراکیوز» گفت: آفریقا تلاش خواهد کرد تا از تلاش‌های دلارزدایی با انگیزه سیاسی مانند تلاش‌های چین و روسیه فاصله بگیرد و احتمالا این تصور وجود دارد که این موضوع در مورد ژئوپلیتیک است.
