قطار ارزهای دیجیتال در ایستگاه آخر؛ بیت کوین در آستانه سقوط شدید!
به گزارش بورس نیوز، زمانی برای خرید، زمانی برای صبر، و زمانی برای خروج. این زمان‌ها در دل چرخه‌هایی تکراری، اما پر رمز و راز پنهان شده‌اند؛ چرخه‌هایی که ریشه در رفتار جمعی، سازوکار‌های اقتصادی و حتی تکنولوژی دارند. از بورس نیویورک گرفته تا بازار رمزارزها، همه چیز تابع یک ریتم است؛ ریتمی که اگر درست شنیده شود، می‌تواند معامله‌گر را چند گام جلوتر از بقیه نگه دارد.
چرخه‌های بازار نه یک الگوی جادویی‌اند، نه یک پیش‌بینی دقیق؛ اما ابزار بی‌رقیبی‌اند برای درک موقعیت جاری و پیش‌بینی احتمالات آینده است. در این میان، بیتکوین سلطان بی‌چون‌وچرای دارایی‌های دیجیتال در کمال شگفتی، طی پانزده سال گذشته نشانه‌هایی از یک چرخه‌ی چهار ساله منظم را از خود نشان داده است؛ چرخه‌ای که از مرحله‌ی انباشت شروع می‌شود، به فاز رشد و حباب می‌رسد، و نهایتاً با ریزشی سنگین پایان می‌پذیرد.
اکنون که در آستانه ماه‌های پایانی سال ۲۰۲۵ قرار داریم، بسیاری می‌پرسند:
این‌بار در کجای چرخه‌ایم؟
آیا بیتکوین به انتهای صعود رسیده یا هنوز بخشی از حباب در راه است؟
مهم‌تر از آن، چرا آلت‌کوین‌ها در این چرخه عقب مانده‌اند و چه زمانی قرار است به حرکت درآیند؟
این مقاله، تلاشی است برای پاسخ به همین پرسش‌ها؛ از بازخوانی چرخه‌های تاریخی بیتکوین گرفته تا تحلیل موقعیت فعلی و سناریو‌های محتمل پیش رو که مطالعه آن به تمامی فعالان بازار ارزهای دیجیتال پیشنهاد می‌شود.
چرخه‌های بازار؛ الگوی تکرارشونده در دل بی‌نظمی
بازار‌های مالی در نگاه اول بی‌نظم، پرنوسان و پر از اتفاقات تصادفی به‌نظر می‌رسند؛ اما دقیق‌تر که شویم، ردپای نظم پنهانی در بطن این نوسانات دیده می‌شود: چرخه‌ها. چرخه‌های بازار مجموعه‌ای از مراحل تکراری‌اند که در پاسخ به متغیر‌های اقتصادی، روانی و سیاسی شکل می‌گیرند. این چرخه‌ها ممکن است در ظاهر با دوره‌های زمانی متفاوت تکرار شوند، اما درون‌مایه آنها ثابت است:
انباشت / رشد / حباب / سقوط / بازیابی / انباشت مجدد
در بازار سهام، این چرخه‌ها اغلب با شاخص‌هایی مانند نرخ بهره، سود شرکت‌ها و روان‌شناسی سرمایه‌گذاران هم‌راستا می‌شوند. هرگاه بازار به‌مدت طولانی در رکود باقی بماند، کم‌کم ارزش ذاتی جایگزین ترس می‌شود، و خرید‌های هوشمند آغاز می‌شوند. در ادامه، با رسیدن اخبار مثبت و رشد اقتصادی، بازار وارد فاز صعودی می‌شود. اما در نقطه‌ای، طمع جای منطق را می‌گیرد و بازار به فاز حبابی می‌رسد؛ جایی که قیمت‌ها دیگر ارتباطی با بنیاد ندارند و سقوط قریب‌الوقوع است.
در بورس نیوز بخوانید: آلت‌کوین‌ها در انتظار آغاز چرخه‌ای تازه
یکی از قدیمی‌ترین و جالب‌ترین نمونه‌های تحلیل چرخه‌ای، به کشاورز آمریکایی قرن نوزدهم، ساموئل بنر برمی‌گردد. او در سال ۱۸۷۵ چرخه‌ای برای بازار‌ها ترسیم کرد که به‌طور شگفت‌انگیزی در دهه‌های بعدی نیز معتبر باقی ماند. چرخه او بازار‌ها را به سه فاز اصلی تقسیم می‌کرد:
سال‌های وحشت: (Panic Years) شوک‌های مالی و سیاسی که منجر به سقوط قیمت‌ها می‌شود
سال‌های رشد: (Good Times) آرامش نسبی، رونق اقتصادی و رشد پیوسته بازار
سال‌های رکود: (Hard Times) دوره‌ای از ضعف رشد، ریزش قیمت و بی‌اعتمادی
جذاب آنکه نمودار بنر، بسیاری از رکود‌های بزرگ مثل ۱۹۲۹ و ۲۰۰۸ را به‌درستی پیش‌بینی کرده بود. امروزه هم برخی تحلیل‌گران از مدل او برای تشخیص نقاط بازگشت استفاده می‌کنند؛ اگرچه در دنیای پرشتاب امروز، نیاز به ترکیب آن با شاخص‌های مدرن داریم.
پیوند چرخه‌ها با رمزارزها؛ بیتکوین هم از این قوانین مستثنا نیست
بازار رمزارزها با وجود جوان بودنش بیش از هر بازار دیگری چرخه‌پذیر است. چرا؟ چون که محرک‌های روانی در آن بسیار قوی‌اند و هنوز ساختار‌های بنیادی (مانند درآمد، تولید یا EPS) مثل بازار سهام شکل نگرفته‌اند.
بیتکوین، به‌عنوان دارایی پیشرو در این بازار، از زمان پیدایش خود در سال ۲۰۰۹ تا امروز، در چند چرخه کامل صعود و سقوط قرار گرفته است؛ و جالب اینجاست که این چرخه‌ها با دقت بالایی در بازه‌های چهارساله، حول پدیده‌ای به نام «هاوینگ» شکل گرفته‌اند؛ موضوعی که در ادامه مقاله به‌صورت دقیق‌تر بررسی خواهیم کرد.
چرخه‌های تاریخی بیت کوین؛ بازخوانی یک الگوی چهارساله
بازار بیتکوین در نگاه اول، بازاری آشفته و بی‌قاعده به‌نظر می‌رسد؛ بازاری که تحت‌تأثیر اخبار ناگهانی، تصمیمات سیاسی و هیجانات روانی حرکت میکند. اما با نگاهی عمیق‌تر به داده‌های تاریخی، نظمی تکرارشونده در دل این نوسانات نمایان می‌شود؛ نظمی که از دل چرخه‌ای چهارساله و مبتنی بر پدیده‌ای به‌نام هاوینگ (Halving) سر برآورده است.
رویداد هاوینگ، هر چهار سال یک‌بار در شبکه بیتکوین اتفاق می‌افتد و طی آن، پاداش ماینر‌ها برای استخراج هر بلاک، به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده نصف می‌شود. این کاهش ناگهانی در عرضه، در شرایطی که تقاضا تغییر چندانی نمی‌کند، معمولاً زمینه‌ساز رشد قیمتی شدید در ماه‌ها و سال‌های بعد می‌شود. نکته جالب اینجاست که در طول عمر پانزده‌ساله بیتکوین، تا امروز دو چرخه کامل چهار ساله را با همین الگو طی کرده‌ایم.
در چرخه نخست که از سال ۲۰۱۵ آغاز شد، بازار پس از یک سقوط سنگین وارد فاز انباشت شد و در سال ۲۰۱۶، هم‌زمان با هاوینگ نخست، اولین نشانه‌های رشد ظاهر شد. در نهایت، این روند به ثبت قله تاریخی ۲۰ هزار دلاری در دسامبر ۲۰۱۷ انجامید؛ اما در سال ۲۰۱۸، بازار با سقوطی ۸۰ درصدی تا محدوده ۳ هزار دلار، وارد زمستانی سنگین شد.
در چرخه دوم نیز تقریباً همین الگو تکرار شد. بازار پس از یک دوره انباشت در سال ۲۰۱۹، وارد فاز رشد تازه‌ای شد و پس از هاوینگ دوم در ماه می ۲۰۲۰، تا نوامبر ۲۰۲۱ به اوج تاریخی جدیدی در حوالی ۶۹ هزار دلار رسید. اما این بار نیز بلافاصله پس از اشباع قیمتی و فروپاشی نهاد‌هایی مانند FTX، بازار با سقوطی دیگر مواجه شد و در سال ۲۰۲۲ به محدوده ۱۵ هزار دلار بازگشت. در دوره‌های انباشت و شروع رشد بازار به وضوح می‌توان دید که بیتکوین رزرو در صرافی‌ها کاهش شدیدی را تجربه میکند و این فرایند ادامه دارد دقیقا تا زمانی که به انتهای چرخه رسیده و شرایط حاکم کاملا برعکس می‌شود.
بررسی دقیق این دو چرخه، نشان می‌دهد که رفتار بازار بیتکوین با وجود هیجانات کوتاه‌مدت، در بلندمدت الگوی مشخصی دارد: فاز انباشت در کف قیمتی، رشد آرام با نزدیک شدن به هاوینگ، جهش شدید قیمتی در ماه‌های پس از هاوینگ، و در نهایت ورود به فاز اصلاح و سقوط. داده‌های تاریخی همچنین تأیید می‌کنند که بیتکوین معمولاً بین روز ۵۰۰ تا ۷۲۰ پس از هاوینگ به سقف اصلی خود می‌رسد؛ الگویی که در هر دو چرخه گذشته دیده‌ایم. این ساختار منظم در دل بازاری پرنوسان، یکی از عجایب دنیای رمزارزهاست و نشان می‌دهد که با وجود ظاهر بی‌ثبات، بیتکوین تا حد زیادی تابع قوانین رفتاری قابل تحلیل است. قوانین و چرخه‌هایی که اگر درست خوانده شوند، می‌توانند چراغ راه سرمایه‌گذاری‌های هوشمندانه باشند.
چرخه فعلی بیت کوین؛ در آستانه حباب یا پایان رشد؟
چرخه کنونی بیتکوین با رویداد هاوینگ سوم در ۱۹ آوریل ۲۰۲۴ آغاز شد؛ رویدادی که پاداش استخراج هر بلاک را از ۶.۲۵ به ۳.۱۲۵ بیتکوین کاهش داد و به‌عنوان جرقه شروع یک فاز جدید در بازار تلقی شد. با این حال، تفاوت مهم این چرخه با دو چرخه پیشین در آن است که افزایش قیمتی اصلی، پیش از هاوینگ اتفاق افتاد نه بعد از آن؛ بیتکوین در مارس ۲۰۲۴ یعنی یک ماه پیش از هاوینگ، به سقف تاریخی تازه‌ای در محدوده ۷۳ هزار دلار رسید.
علت این رفتار متفاوت، به عامل جدیدی در بازار بازمی‌گردد: ورود ETFهای اسپات بیتکوین در ژانویه ۲۰۲۴. این صندوق‌ها که مسیر ورود سرمایه‌گذاران نهادی به بازار رمزارز را هموار کردند، باعث جهش چشم‌گیر تقاضا شدند. برخلاف چرخه‌های قبل که جریان پول عمدتاً توسط خُرد‌ها هدایت می‌شد، این‌بار پول بزرگ پیش‌دستی کرد و بخشی از رشد پیش از موعد به وقوع پیوست.
اکنون، در اواخر تابستان ۲۰۲۵، بیتکوین سقف تازه‌تری در محدوده ۱۲۳ هزار دلار نیز تجربه کرده و فضای کلی بازار درگیر یک پرسش کلیدی شده است: آیا این سقف نهایی است یا هنوز بخشی از رشد اصلی باقی مانده؟
اگر بخواهیم همچنان به داده‌های تاریخی و الگوی سنتی چهار ساله وفادار بمانیم، باید به این نکته توجه کنیم که بیتکوین معمولاً بین روز ۵۰۰ تا ۷۲۰ پس از هاوینگ به سقف اصلی خود رسیده است. با توجه به این‌که اکنون حدوداً ۵۰۰ روز از هاوینگ گذشته، می‌توان استدلال کرد که بازار تازه وارد فاز اوج‌گیری نهایی شده و هنوز فضای رشد بیشتر باقی است.
البته همه چیز به این سادگی هم نیست. بازار رمزارز در این چرخه تحت‌تأثیر عواملی است که در گذشته وجود نداشت: ورود سرمایه‌گذاران نهادی، سیاست‌گذاری متفاوت دولت آمریکا، شکل‌گیری خزانه‌های بیت‌کوینی در ایالت‌هایی نظیر تگزاس و آریزونا و همچنین پذیرش گسترده بیتکوین به‌عنوان دارایی ذخیره‌ای از سوی شرکت‌های عمومی.
همه اینها باعث شده‌اند برخی تحلیل‌گران، از جمله مدیران صندوق‌هایی مانند Bitwise، معتقد باشند چرخه سنتی بیتکوین شکسته شده یا در حال دگردیسی است. با این حال، نشانه‌های فعلی همچنان با الگوی چرخه‌ای هماهنگ‌اند و به‌نظر می‌رسد بازار، در آستانه ورود به مرحله حبابی است، نه پایان رشد در ۲ ماهه اخیر که انتظار آن را داشته باشیم؛ بنابراین اگر قرار باشد الگوی سنتی تکرار شود، باید انتظار داشت که بازار طی پاییز و زمستان ۲۰۲۵ وارد هیجانی‌ترین فاز خود شود؛ فازی که در آن موجی از FOMO (ترس از جاماندن) سرمایه‌های خُرد و نهادی را وارد میدان میکند و سقف قیمتی نهایی را شکل می‌دهد.
هرچه بازار رشد کرد، با احتیاط‌تر رفتار کنید!
با این حال، نباید فراموش کرد که اگرچه شرایط این چرخه در برخی جوانب با گذشته متفاوت است، اما تجربه چرخه‌های پیشین نشان می‌دهد که رشد شارپ بیتکوین در سال دوم پس از هاوینگ، معمولاً به‌دنبال خود یک سقوط سنگین در سال سوم می‌آورد. در چرخه‌های قبلی نیز پس از ثبت سقف‌های تاریخی در دسامبر ۲۰۱۷ و نوامبر ۲۰۲۱، بازار به‌طور متوسط دچار ریزشی ۷۰ تا ۸۰ درصدی در سال بعد شد؛ بنابراین اگر این الگو تکرار شود، سال ۲۰۲۶ می‌تواند نقطه آغاز اصلاحی شدید یا ورود به زمستان رمزارزی دیگری باشد؛ به‌ویژه اگر موج خرید و هیجان عمومی در ماه‌های پایانی ۲۰۲۵ تشدید شود. در چنین شرایطی، آنچه معامله‌گران حرفه‌ای را از تازه‌وارد‌ها جدا میکند، نه صرفاً دانش تحلیل تکنیکال یا فاندامنتال، بلکه قدرت کنترل هیجان، مدیریت ریسک و تصمیم‌گیری خلاف جهت بازار است.
به‌همین دلیل، اگر در ماه‌های پیش رو یعنی در بازه باقی‌مانده تا پایان ۲۰۲۵ شاهد رشد‌های افسارگسیخته در بیتکوین یا برخی آلت‌کوین‌ها بودیم، نباید این جو روانی ما را درگیر رفتار‌های پرریسک و ورود‌های هیجانی کند؛ بلکه این فضا، آخرین فرصت برای سیو سود و خروج مرحله‌ای از بازار پیش از اصلاح محتمل سال ۲۰۲۶ خواهد بود. معامله‌گر هوشمند، در اوج شوق بازار، سود خود را نقد میکند و در سکوت، منتظر چرخه بعدی می‌ماند.
