پیش از این WFE نسبت به حذف نام بورس تهران اخطار داده بود

در گذشته و در زمانیکه بنده در بورس به کار اشتغال داشتم نسبت به حذف نام بورس تهران از فدراسیون جهانی بورس ها یک بار به ایران اخطار داده شده بود.

بورس تهران سال 1374 عضو فدراسیون جهانی بورسها شد

بورس اوراق بهادار تهران سالها پیش تقاضای خود را برای پذیرش به فدراسیون بورس های اوراق بهادار ارایه داده بود، ولی در سال 1374 درخواست پذیرش بورس تهران پس از بررسی های لازم در نشست مکزیک به تصویب رسید.

البته پس از آن فدراسیون به بورس تهران اخطار داده بود که در صورت کاهش ارزش بازار، نام ایران از لیست بورس های عضو فدراسیون بورس های جهان حذف می شود. این اتفاق در زمانی رخ داد که بانک مرکزی ایران نرخ برابری ريال در مقابل دلار را تغییر داد و از آنجایی که محافل بین المللی از صندوق بین المللی پول گرفته تا نهادهای دیگر مبنا را نرخ رسمی ارزش ريال به سایر ارزها می گذارند، با کاهش ارزش پول ایران نسبت به دلار در چند ماهه اخیر آن هم به میزان 40 درصد یکبار دیگر نیز تکرار شده، زیرا ارزش بازار ريال به دلار به همان اندازه کاهش یافته است.

دلایل حذف بورس تهران از فدراسیون جهانی بورسها

بهمن آرمان، رییس پیشین اداره مطالعات و بررسی های اقتصای بورس تهران با بیان این مطالب در گفتگو با خبرنگار بورس نیوز در خصوص موضوع حذف نام بورس تهران از بین اعضای فدراسیون جهانی بورس ها تصریح کرد: ارزش یک بازار سرمایه طبق قوانین مصوب نباید از یک رقمی کمتر شده و یا حجم معاملات آن اندک باشد. همچنین باید بخش خصوصی واقعی در یک بازار سرمایه حضوری فعال داشته باشد و تنوع عرضه اوراق بهادار در آن رعایت شود. اگر یک بازار سرمایه چنین مواردی را نداشته باشد، طبق شرایط موجود، نام چنین بورسی در لیست فدراسیون جهانی بورس ها درج نمی شود.

بورس تهران ، بورس نیست !

در شرایط فعلی نیز بورس تهران در این فدراسیون حضوری نمادین دارد، بطوریکه شبکه های خارجی جهانی حتی اخبار مربوط به روند شاخص های بورس دبی و ابوظبی را نیز پوشش می دهند. ولی هیچگاه خبری از شاخص های بورس تهران در آنها پخش نمی شود. چرا که بورس تهران با استانداردهای روز، بورس به حساب نمی آید.

وی دلایل این موضوع را اینگونه بیان داشت: علل اصلی اینکه بورس تهران مطابق با استاندارهای موجود نیست، از یک طرف تک محصولی بودن یعنی تنها داد و ستد سهام با نام در این بازار انجام می شود و از طرف دیگر اینکه محلی برای تأمین منابع مالی برای سرمایه گذاران به شمار نمی آید.

افزون بر این قوانین مالیاتی موجود حاکم بر بازار سرمایه کشور نیز با سایر کشورها متفاوت است. به طور مثال سودی که شرکت ها به سرمایه گذاری مجدد خود اختصاص می دهند، هیچگاه مشمول پرداخت مالیات نیست، به همین خاطر سود نقدی به سرمایه گذاران پرداخت نمی شود که در ایران عکس این موضوع وجود دارد.

علاوه بر آن بورس تهران حتی نتوانسته مانند زمان پیش از انقلاب، بازار دسته دوم اوراق قرضه یا اوراق مشارکت را به وجود آورد. در حالیکه در آن زمان حدود نیمی از معاملات بورس تهران را اوراق قرضه و اسناد خزانه و سایر ابزارها تشکیل میداد، تمامی این موارد از جمله اشکالات موجود است.

این کارشناس ارشد بازار سرمایه دیگر اشکال وارد بر بورس تهران را در مقایسه با بورس های جهانی انتشار تنها سهام با نام دانست و افزود: در دیگر بورس ها سهام بدون نام انتشار می یابد و اگر سهام با نام منتشر شود، بدون حق رأی (non voting shares) است. علاوه بر آن صدها ابزار دیگر نیز منتشر می شود که در ایران هیچگونه اثری از آنان یافت نمی شود.

بنا بر این بورس تهران بورس نیست و این مورد را باید پذیرفت که در تصویب قوانین و عملکرد فعلی آن نواقصی وجود دارد. چرا که در جهان تعداد انگشت شماری موسسه هستند که توانایی تدوین قوانین بازار سرمایه را دارند و تهیه قانون بازار سرمایه کار هر فردی و یا گروهی نیست و ما در ایران نهادهای متخصص در این کار را نداریم. قانون پیشین بورس تهران که کامل تر از قانون فعلی است را کارشناسان بورس بلژیک نوشتند.

کاهش وجهه ملی ایران در جهان پس از حذف نام بورس تهران از عضویت فدارسیون جهانی

وی در خصوص حذف نام بورس تهران از لیست فدراسیون جهانی بورس ها و آثار روانی آن بر بازار اذعان داشت: با قوانین موجود و در شرایط فعلی حضور یا حذف نام بورس تهران از لیست اعضای این فدراسیون هیچ تغییری در وضع بازار نمی گذارد، ولی این اتفاق جدید در حال حاضر تنها شوک بسیار بزرگی از نقطه نظر وجهه ملی ایران در محافل مالی جهان محسوب می شود. چرا که با وجود حضور اکثر کشورهای همسایه در این کنفدراسیون، نبود نام بورس تهران در بین اعضای آن جلوه چندان جالبی ندارد.

مشکل اساسی بورس

آرمان عدم مدیریت صحیح و کارآمد در نهادهای ناظر و مسئول بازار سرمایه را یک مشکل اساسی برشمرد که نمونه بارز آن دادن اطلاعات اشتباه توسط شرکت فولاد مبارکه یا فساد مالی در شرکت سرمایه گذاری تأمین اجتماعی و صدرا مورد دیگری است که مدیریت بورس نسبت به آنان بی تفاوت بوده است، در حالیکه در زمان مدیریت رجایی سلماسی با اینگونه موارد برخورد می شد. جالب اینجا است که زمانی که اینگونه موارد را کتباً به مدیر عامل بورس بازتاب دادیم، ایشان هیچگونه واکنشی نشان ندادند.

وی در خصوص تدوین قانون جدید بازار سرمایه گفت: تدوین قانون جدید باید به یکی از موسسات مالی بین المللی که در این زمینه تخصص دارند، سپرده شود و در عین حال مقامات بورس نسبت به اصلاحیه جدید قانون مالیات ها از خود واکنش نشان داده و پیشنهاداتی ارایه کنند.

عدم پرداخت وجه عضویت بهانه است

وی در خصوص عدم پرداخت حق عضویت سالانه بورس تهران به فدراسیون جهانی بورس ها و عدم امکان برداشت این مبالغ از حساب های موجود در بانک های کشور فرانسه به دلیل دخالت این کشور در اعمال تحریم های اخیر بر ضد ایران را بهانه ای بیش ندانست و خاطر نشان کرد: کشوری که سالانه بالغ بر 60 میلیارد دلار واردات کالا و همین مبلغ صادرات کالاهای نفتی دارد و مبادلات بین المللی آن در حال انجام است، پرداخت سهمیه عضویت در این فدراسیون کار پیچیده ای نبوده و این موضوع بهانه ای بیش به نظر نمی رسد.

مشاور سابق وزیر صنعت، معدن و تجارت در خصوص مسئله دولتی بودن بازار سرمایه به عنوان نهادی خود انتظام و حضور وزیر اقتصاد و دارایی در این بازار و اشکالی که از این سو می تواند متوجه بورس تهران باشد، تأکید کرد: بورس تهران در ابعادی نیست که توجه زیادی را به خود جلب کند، اما نه تنها مدیران بورس دولتی هستند و بایستی از فیلترهای نظارتی دولت عبور کنند، بلکه مدیران عامل اکثر شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران نیز پیش از این سمتی دولتی داشتند. به همین خاطر بورس تهران تا کنون نتوانسته موفق به جذب شرکت های بخش خصوصی شود. زیرا ورود به بورس برای انان سودی ندارد.

این موارد در کنار پایین بودن حجم معاملات و عدم امکان تأمین منابع مالی سرمایه گذاری های جدید از طریق بورس اشکالات پایه ای بورس تهران است. چنانچه کماکان این نهاد به این شکل ضعیف و توسط مدیران ناکارآمد و منتخب دولت اداره شود، چنین نتایجی مشاهده می شود.

شاخص بورس تهران کنترل می شود

وی معتقد است: در مقاطعی شاخص بورس تهران از سوی دولت و مقامات دولتی با تغییراتی همراه می شود و این در حالی است که افزایش شاخص های بازار بورس ایران با وجود تحریم های شدید اقتصادی امکان پذیر نیست. چرا که زمانی که رکود تورمی و رشد واقعی منفی اقتصادی وجود دارد، نمی تواند با مثبت بودن شاخص بورس همزمان باشد.

حذف نام بورس تهران از فدراسیون جهانی بر روند معاملات بی تاثیر است

آرمان حذف نام بورس تهران از بین اعضای فدراسیون جهانی بورس ها را بی تأثیر بر روند معاملات دانست و در خاتمه خاطر نشان کرد: برای حضور یک بورس در این فدراسیون باید یک سری از استانداردها رعایت شود. برای مثال وقتی یک بانک سرمایه گذاری آمریکایی تنها در شعبه لندن خود دارای حجم داد و ستد اوراق بهاداری به میزان 35 تا 40 میلیارد دلار در روز است، چگونه بورسی که میانگین معاملات واقعی روزانه آن به 20 میلیون دلار نمی رسد، در کنار این شرکت های بزرگ می تواند فعالیت کند.

بورس پاکستان بالاتر از بورس تهران

 بورس تهران حتی از نظر قوانین و عملکرد به مراتب پایین تر از بورس کشور پاکستان است و حضور و یا عدم حضور نام چنین بازاری در این لیست چندان تفاوتی ندارد و وضعیت فعلی را متحول نمی سازد، بلکه باید تدابیری اساسی در این خصوص اتخاذ شود و دولت دست از سر بورس بردارد و مدیران نا توان مورد قبول خود را در رأس این نهاد بسیار مهم بر سر کار نگذارد. به نظر من کسانی که بورس تهران را اداره می کنند، گاهی معنا و مکانیزم بورس را نیز درک نمی کنند. ضمن اینکه نمی خواهند از مشاوران برجسته خارجی و یا حتی مشاوران ایرانی خارج از کشور استفاده کنند.

خوشبختانه مدیریت بورس در یک شرایط استثنایی قرار گرفته که می تواند از آن حداکثر استفاده را داشته باشد. اول اینکه قانون بازار سرمایه در حال تغییر است و دوم اینکه لایحه اصلاح قانون مالیات ها تا پایان سال جاری به مجلس ارایه خواهد شد که در این مورد مدیریت بورس می تواند نقطه نظرهای لازم را تهیه و در نهایت به دولت ارایه دهد.