معاملات قراردادهای آتی سکه هیچگونه مشکل شرعی ندارد
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا) و به نقل از مهر، سید عباس موسویان درباره اسلامی یا غیر اسلامی بودن قراردادهای فیوچرز یا معاملات آتی سکه گفت: یکی از قراردادهایی که اخیرا در بازارهای مالی مطرح شده است و به تدریج در بازار سرمایه ایران مورد بحث و گفتگو بود و چند سالی است که پس از تائید در کمیته فقهی اجرا شد، قرارداد فیوچرز یا معاملات آتی است.
دبیرکمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: در قرارداد آتی دو طرف معامله بر روی دارایی پایه تعهد به خرید و تعهد به فروش می دهند، یعنی یک طرف متعهد می شود که مقدار معینی از دارایی پایه را در سررسید معین به یک نفر بفروشد و طرف مقابل متعهد می شود که در سررسید معین، کالای معین را به قیمت تعیین شده خریداری کند.
شروط قراردادهای آتی
وی با بیان اینکه در فیوچرز طلا و سکه اگر پولی پرداخت نشود شبیه قمار است، تصریح کرد: معمولا مقداری از مبلغ حدود 10 درصد و در برخی موارد حدود 20 درصد به عنوان ودیعه یا مارجین پرداخت می شود و مابقی در زمان تسویه کالا در سررسید، یعنی زمانی که می خواهند قرارداد را تسویه کنند، پرداخت می شود.
موسویان با اشاره به اینکه فیوچرز مدت زمانی است که در بازارهای مالی دنیا انجام می شود، اظهارداشت: فیوچرز بر روی دارایی های مختلف کالایی مثل کالای کشاورزی همچون ذرت، گندم، پنبه، یا کالاهای فلزی مانند آهن، آلومینیوم، طلا، نقره، مس و یا دارایی های مالی نظیر اوراق سهام، قرضه و غیره انجام می شود.
به گفته وی از حدود 3 سال پیش بحث در این زمینه در کمیته فقهی بورس مطرح شد که آیا قرارداد فیوچرز از نظر شرعی صحیح است یا خیر؟ تصریح کرد: بحث هایی در کمیته فقهی بورس مطرح شد و حدود 5 یا 6 جلسه با استفاده از نظرات و حضور متخصصین مالی موضوع قرارداد آتی بررسی شد.
معاملات آتی سکه قمار نیست
وی خاطرنشان کرد: اگر دارایی واقعی نباشد همانند اوراق قرضه، شاخص سهام و سایر شاخص ها، نرخ بهره، این نوع فیوچرز بر روی دارایی های غیر واقعی باطل است و این اولین شرط بود.
موسویان در بیان دومین شرط عنوان کرد: دارایی باید قابلیت تحویل در سررسید را داشته باشد یعنی در سررسید دو طرف معامله باید قدرت تسویه فیزیکی قرارداد را داشته باشند. ممکن است که در سررسید 2 طرف معامله بخواهند تسویه نقدی کنند، اما چون قرارداد فیوچر براساس فقه اسلامی بر روی قرارداد واقعی می رود، باید احراز شود که 2 طرف معامله قابلیت تحویل فیزیکی در زمان مقرر را دارند، براین اساس کارگزار باید احراز کند که فروشنده قدرت تحویل در سررسید را دارد.
وی تاکید کرد: براساس سومین شرط باید کل بازار قدرت تحویل را داشته باشد، اگر حجم معاملات بازار از سطحی بالاتر برود و قدرت بر تحویل نبوده باشد، سازمان بورس باید جلوی چنین معامله ای را بگیرد. بنابراین فیوچر با این قیدها بر روی کالاها را باید پذیرفت.
حباب قیمت سکه
دبیرکمیته فقهی سازمان بورس خاطرنشان کرد: کمیته فقهی فیوچرز شاخص، بهره، اوراق قرضه و نظایر آن را رد کرد، اما فیوچرز سهام، اوراق مشارکت، صکوک، کالاهای کشاورزی، فلزی و سایر دارایی های واقعی که در سررسید قابل تحویل هستند را پذیرفت.
موسویان گفت: فیوچرز طلا از جمله سکه طلا توسط کمیته فقهی پذیرفته شده است و پس از بحث های صورت گرفته، کمیته فقهی پذیرفت که با شرایط فوق معامله از نظر شرعی اشکال ندارد و قمار محسوب نمی شود، زیرا در فیوچر سکه یک طرف متعهد می شود که مثلا 10 سکه بهار آزادی تحویل تیرماه را به قیمت معینی بفروشد و طرف مقابل متعهد می شود در ابتدای تیرماه 10 سکه را به قیمت تعیین شده خریداری کند و 10 درصد قیمت مارجین را می پردازد و در زمان سررسید و زمان تحویل فیزیکی مابقی را می پردازند و تسویه نقدی و فیزیکی می کنند.
وی عنوان کرد: بانک مرکزی نرخ سپرده ها و ابزارهای مالی واقعی مثل اوراق مشارکت را امسال کاهش داد، نتیجه این شد که بخشی از سرمایه ها و سرمایه گذاران بانکی و افرادی که بر روی اوراق مالی مثل اوراق مشارکت سرمایه گذاری می کردند دیگر چنین کاری نکنند زیرا این نوع سرمایه گذاری ها با توجه به نرخ تورم برای آنها صرفه اقتصادی ندارد.
موسویان با بیان اینکه با توجه به این شرایط پولها را از بانکها خارج کردند و روی بورس بازی طلا، سکه و ارز آوردند، افزود: بخشی از قیمت سکه و ارز تحت تاثیر سیاستهای نادرست شورای پول و اعتبار نسبت به نرخ سپرده ها بود.
به گفته وی این 3 عامل باعث می شود که در مردم انتظار برای افزایش قیمت در آینده برای سکه شکل بگیرد و قیمت سکه ها در معاملات فیوچر با توجه به این پارامترها شکل بگیرد.
دبیرکمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: اگر بانک مرکزی نسبت به نرخ ارز یا سیاست گذاری در سایر ابزارهای سرمایه گذاری مثل بانکداری، سیاست مناسبی را در پیش بگیرد و تغییرات نرخ ارز و حباب سکه فروکش کند، نرخ های بازار فیوچر، پایدار نخواهد بود و نرخ آن به سمت پائین می شکند.
موسویان خاطرنشان کرد: اگر بانک مرکزی سیاستهای مناسبی در مورد سود بانکی نداشته باشد و سیاست پایداری در رابطه با طلا و ارز اتخاذ نکند، نرخ ها التهاب آور خواهد بود و ممکن است از این هم بالاتر برود.
