دنياي اقتصاد: در شرايطي كه تحولات سياسي و اقتصادي در كنار ميزباني ايران از نشست كشورهاي عضو جنبش عدم تعهد تاثيرات قابل اعتنايي بر بازار سرمايه كشور گذاشته است، همچنان در ميان معامله‌گران بيم‌هايي از افت يكباره بازار و بازگشت ركود به تالار شيشه‌اي وجود دارد.
ديروز دماسنج بازار سهام با 63 واحد افزايش به مرز 24 هزار و 586 واحد رسيد تا به اين ترتيب يازدهمين روز مثبت پي در پي براي آن ثبت شود، اما همچنان كفه ترازوي روزهاي منفي بازار غلبه بيشتري در كارنامه كلي بازار دارد، به طوري كه ميانگين بازدهي اين متغير مهم به محدوده منفي 5 درصد رسيده است.
اما عبور دماسنج بازار از سطح 24 هزار و 400 واحدي كه در دو روز گذشته رخ داد يك اتفاق مثبت محسوب مي‌شود و به اعتقاد تحليلگران تكنيكال اگر شاخص بتواند از محدوده 24 هزار و 700 واحد هم عبور كند، مي‌توان به ادامه رشد آن اميدوار بود، اتفاقي كه براي تحقق آن بايد منتظر روزهاي آينده بود. اين شرايط سبب شد كه در گفت‌وگو با چند تن از تحليلگران تكنيكال بازار سهام به بررسي تحولات تكنيكي شاخص بورس تهران بپردازيم كه در ادامه از نظرتان مي‌گذرد:
چشم اميد به موج صعودي شاخص
حسن برادران هاشمي از تحليلگران تكنيكي بازار سرمايه در گفت‌وگو با خبرنگار ما ضمن اشاره به موقعيت كنوني شاخص بورس به لحاظ تكنيكي اظهار كرد: با توجه به اينكه نحوه محاسبه شاخص از آذرماه 87 به شاخص بازده نقدي تغيير يافته است و بر‌اساس آن سود تقسيمي مجامع نيز در شاخص لحاظ مي‌شود، بنابراين تحليل نمودار شاخص از اعتبار نسبي برخوردار خواهد بود و در صورتي تحليل تكنيكال شاخص از اعتبار بالايي برخوردار خواهد بود كه شاخص كل بدون لحاظ كردن سود مجامع، فقط دماسنج قيمت‌ها و بدون اعمال هيچ متغير ديگري باشد. وي افزود: نمودار شاخص از ابتداي سال جاري تا اواخر فروردين ماه روند صعودي داشته كه طي همين مدت تا سطح 27300 واحد نيز رشد داشته كه اين عدد ركورد جديدي براي بورس تهران محسوب مي‌شود و بلندترين قله تاريخي نمودار شاخص تا كنون است. ولي از ابتداي ارديبهشت‌ماه نمودار با پيوت سقف تغيير وضعيت داده و شروع موج نزولي جديدي را شاهد بوديم كه اين موج هر چند در ميانه راه چندين اصلاح و استراحت موقت داشته ولي تا كنون ادامه داشته است. اين تحليلگر تكنيكال با بيان اينكه به خوبي مشخص است كه همزمان از ابتداي ارديبهشت نمودار شاخص در كانال نزولي محصورشده است، گفت: اين كانال نيز تا كنون معتبر است البته شكل فوق شباهت زيادي به الگوي پرچم نيز دارد، ولي با توجه به بازه زماني چند ماهه، الگوي بالا را نمي‌توان پرچم فرض كرد و كانال نزولي بالا تا زماني كه شكسته نشده معتبر خواهد بود و اكنون نيز نمودار به مقاومت سقف كانال كه مقاومت خط روند نزولي نيز هست، برخورد كرده است. همچنين در محدوده 24400 مقاومت تاريخي نيز مشاهده مي‌شود بنابراين شاخص در محدوده كنوني با دو مقاومت مذكور درگير است و با عبور از موج فعلي از اين محدوده، مقاومت سقف كانال شكسته شده و نشانه‌اي براي پايان كانال نزولي است.
اين تكنيكاليست در ادامه افزود: مشكل ديگري كه روند شاخص طي چند ماه گذشته داشته اين است كه هرگاه شاخص شروع به حركت صعودي كرده نتوانسته از قله قبلي عبور كند وهمواره در برخورد با اولين مقاومت تاريخي شكست خورده و مجددا روند نزولي در پيش گرفته است و به اين ترتيب هر قله زير قله قبلي تشكيل شده است كه اين نشانه ضعف موج‌هاي صعودي است.
دماسنج بازار سردي را نشان مي‌دهد؟
اين تحليلگر در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبني بر اينكه آيا احتمال ريزش مجدد شاخص به زير 24 هزار واحد وجود دارد؟ گفت: محدوده حمايتي 24 هزار واحد در سال 90 دو مرتبه مانع از افت بيشتر شاخص شد؛ براي اولين مرتبه در تيرماه سال 90 كه موج نزولي در محدوده 24100 به پايان رسيد و همچنين در آذر ماه سال 90 كه شاخص در محدوده 24 هزار حمايت شد و اما در سال جاري موج نزولي در مردادماه براي اولين مرتبه از اين حمايت مهم عبور كرد كه تا 23800 واحد هم افت شاخص ادامه داشت. برادران ادامه داد: نكته حائز اهميت اين است كه در هر سه نوبت شاخص در برخورد با خط روند نزولي كه در تصوير مشخص است حمايت شده است. وي تصريح كرد: بنابراين با توجه به اينكه حمايت خط روند نزولي فوق اكنون در كمتر از 23700 قرار دارد، احتمال اينكه شاخص مجدد به كمتر از 24 هزار افت داشته باشد محتمل است؛ ولي به نظر مي‌رسد حمايت تعيين‌كننده همين خط روند نزولي است كه تاكنون شكسته نشده است. به عبارت ديگر نگراني اصلي بايد زماني باشد كه حمايت خط روند نزولي نيز در محدوده 23500 تا 23700 شكسته شود، ولي تا زماني كه اين خط شكسته نشده است همچنان مي‌توان به برگشت شاخص اميدوار بود. اين تحليلگر بازار سهام معتقد است: چنانچه حمايت مهم 24 هزار شكسته شود حمايت مهم بعدي حمايت خط روند نزولي است كه تاكنون طي 20 ماه گذشته سه مرتبه مانع از افت بيشتر شاخص شده است. البته با توجه به ماهيت نزولي بودن اين خطر با گذشت زمان اين حمايت حتي در صورتي كه شكسته نشود به سطوح پايين‌تر منتقل مي‌شود؛ در حال حاضر اين حمايت درمحدوده 23700 قرار دارد، بنابراين به اعتقاد من حتي در صورت افت شاخص به كمتر از 24 هزار واحد خط روند نزولي در محدوده 23500 تا 23700 حمايت پر قدرتي محسوب مي‌شود كه مي‌تواند باز هم مانع از افت بيشتر شود.
وي خاطرنشان كرد: در صورتي كه اين حمايت مهم نيز به طور كامل شكسته شود آنگاه نمودار شاخص وارد فاز جديدي خواهد شد، كه درصورت وقوع بايد در زمان فوق به تحليل مجدد نمودار پرداخت؛ البته حتي در آن صورت هم افت شاخص تا 21 هزار بسيار بعيد و بدبينانه به نظر مي‌رسد كه به هيچ عنوان به آن معتقد نيستم، چرا كه قبل از آن حمايت‌هاي مختلف و همچنين حمايت‌هاي رواني وجود خواهد داشت، ضمن اينكه در حال حاضر اكثر نمادهاي بازار در كف قيمتي قرار دارند و به محدوده‌هاي حمايتي مهم تاريخي رسيده‌اند. همچنين شاهد اشباع فروشندگي در بسياري از نمادها هستيم كه از اين منظر نيز احتمال افت شاخص تا محدوده 21 هزار دور از ذهن است.
مهم‌ترين حمايت‌ها و مقاومت‌ها
وي با يادآوري اين نكته كه در حال حاضر و با تمام مسائل يادشده اولين حمايت قابل توجه شاخص در محدوده حمايتي 24 هزار قرار دارد كه محدوده فوق به دليل برخورداري از حمايت رواني و همچنين حمايت‌هاي مهم فيبوناچي و تاريخي حائز اهميت است، تاكيد كرد: در صورتي كه اين حمايت شكسته شود همانگونه كه گفته شد حمايت مهم بعدي حمايت خط روند نزولي خواهد بود كه مي‌توان آن را در محدوده 23500 تا 23700 در نظر گرفت؛ دو محدوده فوق مهم‌ترين حمايت‌هاي پيش روي شاخص هستند و در صورتي كه شكسته شوند شاخص وارد مرحله جديدي از روند نزولي خواهد شد. وي ادامه داد: شاخص در راه رشد با مقاومت‌هاي مهمي مواجه است و اولين مقاومت حائز اهميت در محدوده 24400 تا 24700 قرار دارد كه محدوده فوق به دليل برخورد با مقاومت مهم سقف كانال نزولي و همچنين برخورد با لايه‌هاي متراكم مقاومت تاريخي باند مقاومتي نسبتا محكمي را تشكيل داده است. افزون بر اين، مقاومت‌هاي مهم ديگري نيز در محدوده‌هاي 25200 تا 25450 و همچنين در محدوده 26400 تا 26600 ديده مي‌شود، اما بدون شك محكم‌ترين و مهم‌ترين مقاومت پيش رو در باند مقاومتي مهم 27 هزار تا 27300 قرار دارد كه سقف تاريخي شاخص و بلندترين قله در اين محدوده واقع شده است. با توجه به اينكه شاخص در حال حاضر با اين محدوده فاصله زيادي دارد؛ بررسي بيشتر اين محدوده بهتراست در صورت نزديك شدن شاخص به اين محدوده انجام شود.
موج شماري شاخص اعتباري هم دارد؟
اين تحليلگر تكنيكال در ادامه سخنانش به نظريه موج‌شماري شاخص بورس اشاره و اظهار كرد: نظريه موج شماري كه بر اساس نظريه اليوت تدوين شده و به همين نام نيزمشهور است در واقع بر پايه پيش‌بيني از رفتارهاي روانشناسي هر دو جبهه خريد و فروش استوار شده است وبيشتر در بازارهايي كارآيي خوبي خواهد داشت كه ازحجم و عمق بالايي برخوردار باشد و به همين دليل بيشتر در بازارهاي مالي بين‌المللي كه سرمايه در گردش سنگيني دارند و براي تغيير جهت نمودار سرمايه قابل توجهي لازم است، معتبر است. برادران در ادامه افزود: به عبارت ديگر دربازارهايي كه از عمق زيادي برخوردار است و موج‌هاي صعودي و نزولي بر اساس قواعد طبيعي عرضه و تقاضا شكل مي‌گيرد مي‌توان از نظريه موج شماري اليوت به عنوان يكي از ابزارهاي تحليلي مكمل استفاده كرد. ولي به اعتقاد من در بورس ايران كه گاه گروهي نوسان‌گير توانايي ايجاد امواج صعودي و نزولي را دارند، اين نظريه نمي‌تواند كارآيي مطلوبي داشته باشد، از همين روتحليل نمودار شاخص نيز با اين نظريه مناسب به نظر نمي‌رسد.
وي خاطرنشان كرد: به خصوص اينكه شاخص بورس تهران به دليل اينكه سود تقسيمي مجامع نيز در آن اعمال مي‌شود از نظم معمول برخوردار نيست و در فصل مجامع به دليل اعمال سودهاي تقسيمي شاهد متورم شدن نمودار هستيم؛ بنابراين با شرايط موجود استفاده از اين نظريه در تحليل نمودار شاخص به اعتقاد من اعتبار لازم را نخواهد داشت.
مسوولان بازار سرمايه همگام با سرمايه‌گذاران
اين تحليلگر در ادامه با اشاره به ريسك‌هاي موجود در بازار اظهار كرد: در حال حاضر به نظر مي‌رسد بورس تهران با ريسك‌هاي سيستماتيك و غيرسيستماتيك متعددي مواجه شده است، از طرف ديگر رونق نسبي بازارهاي موازي مانند بازار مسكن و ارز و طلا در كنار انتشار گسترده اوراق مشاركت با نرخ سود تضمين شده 20 درصد موجب خروج سرمايه قابل توجهي از بازار بورس شده است كه نشانه آن را مي‌توان در ضعف جبهه خريد مشاهده كرد و به همين دليل با اندك فشار جبهه فروش شاهد افت قيمت‌ها هستيم. همچنين در شرايط فعلي طول موج‌هاي صعودي بسيار كوتاه شده است كه دليل آن را مي‌توان در عدم اطمينان سرمايه‌گذاران جست‌وجو كرد، به صورتي كه به كسب حداقل سود قناعت مي‌شود و به ندرت شاهد امواج پر قدرت صعودي هستيم.
برادران افزود: در مقطع كنوني با شرايط فوق به نظر مي‌رسد با ديد كوتاه مدت نبايد انتظار تحول خاصي را داشت، ولي معتقدم با توجه به اينكه بسياري از نمادها اكنون در كف قيمتي قرار دارند و از نظر تكنيكالي نيز نمادهاي زيادي سيگنال‌هاي خريد صادر كرده‌اند، سرمايه‌گذاري با ديد بلند مدت يا حداقل ميان مدت شش ماهه در نمادهايي كه از وضعيت بنيادي مطلوبي برخوردار هستند و از نظر تكنيكال نيز در كف قيمتي قرار دارند مي‌تواند بازدهي مناسبي به دنبال داشته باشد.
اين تكنيكاليست تصريح كرد: از نظر تكنيكال سرمايه‌گذاري با شرايطي كه گفته شد مي‌تواند توجيه‌پذير باشد و بايد در نظر داشت كه هر بازار مالي ممكن است با دوران ركود مواجه شود و اتفاقا سرمايه‌گذاري در اين دوره با ديد بلند مدت كاملا منطقي است كه سرمايه‌گذاران حرفه اي از اين فرصت‌ها بيشترين استفاده را مي‌كنند. برادران در ادامه افزود: در پايان به مسوولان سازمان بورس نيز پيشنهاد مي‌كنم شرايطي را فراهم كنند تا سرمايه گذاران با اطمينان بيشتري وارد بازاربورس شوند؛ يكي از مواردي كه در يك سال گذشته موجب عدم اطمينان اهالي بازار شده است توقف طولاني مدت نمادهاي مطرح بازار بدون اعلام زمان بازگشايي است، به طوري كه طي اين مدت چندين نماد مطرح با توقف‌هاي ناگهاني و طولاني مواجه شده‌اند كه منجر به بلوكه شدن سرمايه سهامداران اين شركت‌ها شده است و به طور قطع اين توقف‌ها بر ساير نمادهاي بازار نيز اثر منفي خواهد داشت. بنابراين بازگشايي نمادهايي كه طي يك سال گذشته متوقف شده‌اند مي‌تواند به جلب اطمينان اهالي بازار كمك كند، ضمن اينكه نبايد فراموش كرد كه نمادهاي بورس مانند زنجيرهاي به هم پيوسته هستند كه بر يكديگر اثر‌گذار هستند و بارها اين اثر‌گذاري نمادها بر يكديگر به اثبات رسيده است.
ورود شاخص به امواج نزولي بلند‌مدت
اما سعيد درخشاني از ديگر تحليلگران بازار نيز معتقد است: شاخص بورس تهران یک سیکل صعودی را به اتمام رسانده و وارد امواج نزولی بلند مدت شده است، كه سیکل صعودی بازار از سال 70 شمسی شروع شده و در سال 90 به اتمام رسیده است. وي خاطرنشان كرد: البته نظریه‌ای هم وجود دارد که احتمال پایان سیکل صعودی بازار را در سال 84 مطرح می‌کند.
درخشاني در ادامه اظهار داشت: احتمال ريزش مجدد شاخص به زير 24 هزار واحد نيز وجود دارد، اما بازار انرژی کافی برای شکست این سطح را در شرایط فعلی ندارد و برای شکست اين سطح نیاز به انرژی بیشتری دارد.وي تصريح كرد: اخبار و تحولات پیرامونی فعلی بازار قبلا اثر خود را گذاشته‌اند و برای ریزش‌های بیشتر نیاز به اخبار به مراتب با تبعات سنگین‌تری است. درخشاني در ادامه با اشاره به سيگنال‌هاي آينده شاخص بورس اظهار داشت: مهمترین فاکتور فعلی شاخص نزولی بودن آن است؛ نزولی بودن به معنای عدم رشد بازار در طی امواج نزولی نیست.اما این نزول سرانجام به پایان خواهد رسید و روزهای مثبت پيش‌روي بازار خواهند آمد. درخشاني در ادامه افزود: در اين شرايط خرید آرام و درصد منفی با دید بلند‌مدت بهترين گزينه است. وي خاطرنشان كرد: در موج صعودی بزرگ بازار که شاید بین 2 الی 4 سال با آن فاصله داشته باشیم تقریبا اکثر شرکت‌ها رشد خوبی را خواهند کرد.
مراقب حد ضرر خود باشيد
اين تحليلگر تكنيكال مهمترین مقاومت‌هاي پيش‌روي شاخص را در محدوده 24400 و نیز 24700 دانست و گفت: احتمال دستیابی به سطح 24700 و حتي 25300 در این رشد وجود دارد. وي در ادامه افزود: همچنين مهمترین حمایت شاخص هم سطح 23600 تا 23700 محسوب مي‌شود که شکست آن به معنای افت بیشتر بازار خواهد بود.
درخشاني در ادامه اظهاراتش با توصيه به سهامداران گفت: توصیه من به فعالان در این بازار رعایت حد ضرر به عنوان اولین اصل برای جلوگیری از ضرر بیشتر است؛ در بازارهای منفی بعضي مواقع فاکتورهای بنیادی نادیده گرفته می‌شوند و شاید مدت‌ها باز هم نادیده گرفته شوند، اما هدف در بازار کسب سود و بازدهی است و بنابراین حداقل باید از ضرر جلوگیری کرد. همچنین توجه به خطوط روند بلند‌مدت و نسبت‌های فیبو و موج شماری سهام می‌تواند راهگشای سهامداران در شکار برخی از فرصت‌ها برای بازدهی باشد، در واقع زمانی که سهمی را می‌خرید قیمت فروش خود را بدانید.
وي تاكيد كرد: بهترین کار در روزهای فعلی بازار در کنار نوسان‌گیری جزئی از بازار، شناسایی و خرید سهام شرکت‌های خوب بازار با دید بلند‌مدت (5 سال به بالا) به خصوص برای شرکت‌های حقوقی است. درخشاني در ادامه افزود: در مورد شاخص کل همانطور که شکل زیر نشان می‌دهد؛ به نظر می‌رسد یک 5 موجی صعودی به اتمام رسیده باشد و بازار وارد امواج نزولی (کارکشن) شده باشد. شکست سطح 23600 هم می‌تواند به عنوان سیگنال فروش قطعی باشد و همچنین نزدیک شدن به سطح 25000 واحد باعث افزایش عرضه‌ها در بازار خواهد شد.
به اين رشد شاخص خوش‌بين باشيم يا ...؟
در همين حال، يكي ديگر از تحليلگران تكنيكي بازار سرمايه نيز معتقد است: روند غالب بازار نزولی است و رشد اخیر شاخص صرفا یک تصحیح قیمتی محسوب می‌شود. فريد هلالات در گفت‌وگو با خبرنگار ما افزود: با این همه وجود یک واگرایی مثبت در اسیلاتور شاخص قدرت نسبی احتمال تغییر جهت روند از نزولی به صعودی را تقویت می‌کند. البته اين نكته را نيز بايد مدنظر قرار داد كه احتمال افت مجدد شاخص به زير 24 هزار واحد نيز وجود دارد.
هلالات در ادامه اظهار داشت: حفره اخیر در 23760 واحد قرار دارد و چنانچه ريزش مزبور صورت گيرد که شکسته شدن آن اتفاق نزولی مهمی است، چراکه قیمت در این محدوده به خط روند بلند مدتی برخورد کرده و شکسته شدن سطح مذکور به معنی شکسته شدن خط روند حمایتی خواهد بود. به خصوص اينكه با افت به زیر 23000 واحد احتمال تشکیل یک بازار نزولی قدرتمند بالاتر خواهد رفت.
وي ادامه داد: در اين صورت مهمترین حمایت 23760 و مهمترین مقاومت 24600 واحد است.
اين تحليلگر در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبني بر توصيه‌‌هاي شما به عنوان يك تكنيكاليست به فعالان بازار سهام چيست؟ گفت: باتوجه به یک جهته بودن بازار نقدی سهام و کم حجم بودن بازار آتی سهام نمی توانم توصیه‌ای مبنی بر ماندن در بازار نقدی سهام داشته باشم.
