اعظم شريفي: بحث صدور مجوز جديد براي شركت‌هاي كارگزاري از آن موضوعاتي است كه طي دوره‌هاي مختلف به خصوص در زمان رونق بورس مورد توجه قرار مي‌گيرد.
عدم صدور مجوز جديد طي ساليان گذشته همواره موافقان و مخالفاني داشته است؛ موافقان با استدلال كافي بودن تعداد كارگزاران خواستار توسعه خدمات در اين صنعت بوده و به اعتقاد مخالفان، اين اقدام انحصار گسترده‌اي را از سوي دارندگان مجوز ايجاد كرده است.
قيمت‌هاي نجومي براي پيشنهاد نقل و انتقال مجوز اين كارگزاران نيز استدلال ديگري است كه مخالفان توقف صدور مجوز براي شكستن انحصار در كارگزاري‌ها مدعي هستند. در گزارش پيش‌رو رييس اداره امور كارگزاران سازمان بورس و اوراق بهادار به همراه يك كارگزار در كنار يك منتقد پاسخگوي سوالات ما در اين زمينه هستند.
سهام كارگزاران چگونه خريد و فروش مي‌شود؟
ريیس اداره امور کارگزاران سازمان بورس و اوراق بهادار درخصوص ساز‌وكار خريد و فروش سهام كارگزاري‌ها گفت: پس از مذاکره متقاضیان خرید سهام شرکت‌هاي کارگزاری با سهامداران فعلی و لزوم افزودن عبارت «اجرایی شدن توافقات منوط و معلق به تایید سازمان بورس و اوراق بهادار است» در توافقنامه اولیه؛ نیاز است که فرم‌های مربوط به فرآیند تغییر سهامداری شرکت‌های کارگزاری مندرج در سایت سازمان بورس و اوراق بهادار تکمیل شود و متقاضيان خريد سهام كارگزاري، این فرم‌ها را به همراه برنامه‌های مدون جهت رشد و توسعه فعالیت‌های شرکت کارگزاری در آینده، از طریق شرکت کارگزاری مربوطه و طی نامه رسمی به اداره امور کارگزاران سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال كنند. مهين فرهادي در گفت‌وگو با دنياي اقتصاد افزود: سهامداران فعلی فروشنده سهام نیز ضمن اعلام دلایل واگذاری سهام، لازم است که فرم درخواست بررسی انتقال سهام را تکمیل و به پیوست نامه مزبور ارسال کنند.
وي با بيان اينكه این اداره پس از بررسی مدارک دریافتی، سوابق معاملاتی سهامداران جدید را از سایر ادارات مربوطه استعلام مي‌كند تا فاقد هر گونه سابقه تخلفاتی از قبیل معاملات مبتنی بر اطلاعات محرمانه یا دستکاری در بازار باشند، خاطرنشان كرد: سپس سوابق حرفه‌ای و مدارک تحصیلی سهامداران جدید از لحاظ ارتباط با بازار سرمایه بررسی مي‌شود؛ همچنین مواردی از قبیل ذی‌نفع نبودن افراد متقاضی، نداشتن سهام سایر شرکت‌های کارگزاری نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. وي افزود: اطلاعات دریافتی پس از جمع‌بندی و بررسی، جهت تصمیم‌گیری به مقامات مافوق ارائه مي‌شود و در صورت حائز شرایط بودن متقاضیان سهامداری و اینکه این تغییرات منجر به رشد و توسعه فعالیت شرکت کارگزاری در بازار سرمایه شود، موافقت و تاییدیه لازم توسط سازمان صادر و به شرکت کارگزاری اعلام مي‌شود.
اين مقام مسوول در سازمان بورس و اوراق بهادار با تاكيد بر اينكه قیمت سهام شرکت‌های کارگزاری براساس توافق خریدار و فروشنده صورت می‌پذیرد و سازمان بورس در جریان قیمت معامله سهام شرکت‌های کارگزاری نيست، تصريح كرد: اعطاي مجوز تاسیس شرکت کارگزاری بر اساس دستورالعمل صدور مجوز تاسیس و فعالیت کارگزاری در بورس با اعلان فراخوان انجام می‌گیرد و در حال حاضر 108 شرکت کارگزاری ثبت شده نزد سازمان در حال فعالیت هستند كه با توسعه فعالیت و کسب رتبه لازم امکان اینکه در کلیه بورس‌ها و فرابورس فعالیت كنند، فراهم است. در حال حاضر حضور این تعداد کارگزاری در هر یک از بورس‌ها و فرابورس از جهت تعداد کارگزاری مناسب است. اما در صورتی که این تعداد در بازار سرمایه نتواند پاسخگوی سرمایه‌گذاران باشد، به طور قطع سازمان بورس و اوراق بهادار سیاست‌های لازم را در این خصوص در پیش خواهد گرفت.
وي گفت: براساس آخرين آمار در حال حاضر 108 شرکت کارگزاری با کسب رتبه لازم می‌توانند همزمان در بورس‌های مختلف فعالیت كنند. به تفکیک بورس‌ها 93 شرکت کارگزاری در بورس اوراق بهادار تهران و 75 شرکت کارگزاری در بورس کالای ایران فعالیت دارند. همچنین تعداد 88 شرکت کارگزاری در فرابورس ایران فعال هستند.
نگاهي به وضعيت صنعت كارگزاري
فرهادي درخصوص وضعيت كنوني صنعت كارگزاري با اشاره به اينكه شرکت‌های کارگزاری موتور محرک بازار سرمایه بوده و پل ارتباطی بین سرمایه‌گذاران و بازار سرمایه هستند، گفت: از اين رو کارگزاران با ارائه خدمات کارآ و موثر و جلب رضایت سرمایه‌گذاران در چارچوب مقررات و رفتار حرفه‌ای می‌توانند نقش مهمی در افزایش فرهنگ سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، جذب سرمایه‌گذاران و توسعه بازار سرمایه ایفا كنند.
وي ادامه داد: در حال حاضر صنعت کارگزاری با توجه به اجرای برنامه‌های رتبه‌بندی سالانه آنها توسط سازمان، صدور گواهینامه‌های حرفه‌ای گوناگون در بازار سرمایه برای شاغلین این صنعت و به کارگیری نرم‌افزارهای جدید، روندی رو به رشد و گسترش متوازن را تجربه می‌کند. درحال حاضر این صنعت بسیار پویا بوده و با به کارگیری نیروهای تحصیل‌کرده و حرفه‌ای و فراهم كردن امکان توسعه فعالیت‌ها، آینده روشنی را پیش رو دارد، به طوري كه کارگزاران از شركت‌هاي کوچک با تعداد کم پرسنل که بیشتر از اعضای خانواده سهامداران بودند و فضای مناسبی نیز در اختیار نداشتند، تبدیل به شرکت‌هایی با پرسنل توانمند و سهامداران حقوقی و فضا و محیط مناسب کاری و همچنین نرم‌افزارهای جامع شده‌اند.
رييس اداره امور كارگزاران سازمان بورس و اوراق بهادار با بيان اينكه امکان تغییرات سهامداری بدون تایید سازمان بورس منتفی است، افزود: از آنجا که تغییرات سهامداری شرکت‌های کارگزاری بايد در اداره ثبت شرکت‌ها ثبت شود، طبق قانون بازار سرمایه و هماهنگی به عمل آمده بین سازمان بورس و اداره مزبور از سال 1385 ثبت کلیه تغییرات سهامداری شرکت‌های کارگزاری پس از اخذ تاییدیه از سازمان بورس انجام می‌شود. در ضمن کارگزاران موظفند از حسابرسان معتمد سازمان بورس به عنوان حسابرس مستقل و بازرس قانونی استفاده كنند و حسابرسان مزبور موظفند کلیه موارد مورد نظر سازمان از جمله تغییرات سهامداری را بررسی و درصورت عدم رعایت مقررات موضوع را گزارش كنند. در نهایت کلیه تخلف‌های احتمالی به کمیته رسیدگی به تخلفات ارجاع و مورد بررسی قرار خواهد گرفت و متناسب با نوع تخلف مجازات‌ها اعمال می‌شود که حتی ممکن است مجوز شرکت‌هاي کارگزاری لغو شود.
وي در پاسخ به اين سوال كه چرا مديران سابق سازمان كارگزاران بورس خريداران مجوزهاي كارگزاري هستند، تصريح كرد: کلیه افراد می‌توانند متقاضی سهامداری شرکت‌های کارگزاری باشند و تبعیضی بین افراد وجود ندارد و سازمان بی‌طرفانه درخواست کلیه داوطلبان را بررسی می‌کند. از آنجا که صنعت کارگزاری کاملا تخصصی است، بنابراين خود به خود سرمایه‌گذاران متخصص و آشنا به بازار سرمایه را جلب می‌کند. افرادی که دارای سابقه فعالیت در بازار سرمایه بوده و از دانش و اطلاعات کافی در این زمینه برخور دارند، می‌توانند با حضور موثر خود به رشد و توسعه بازار سرمایه کمک كنند. ضمن اینکه در سال‌های اخیر هیچ کدام از مدیران متقاضی خرید مجوز کارگزاری نبوده‌اند.
از سوي ديگر از آنجا که ورود سهامداران غیرمتخصص به این بازار ریسک‌های سرمایه‌گذاران بازار سرمایه را افزایش می‌دهد، سازمان بورس برای کاهش ریسک صنعت کارگزاری تلاش دارد امکان ورود سهامداران غیر متخصص را به این صنعت کاهش دهد.
سهام كارگزاري‌ها به فرابورس نمي‌آيد
وي درخصوص معامله سهام كارگزاري‌ها در بازار سرمايه نيز تاكيد كرد: به نظر می‌رسد درصورت فراهم شدن امکان معامله سهام شرکت‌های کارگزاری در فرابورس، ریسک این صنعت افزایش و قدرت پاسخگویی به سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه، کاهش یابد. شاید در آینده با گسترش و رشد شرکت‌های کارگزاری بتوان شخصیت حقوقی آنها را از شرکت سهامی خاص به عام تبدیل كرد مثل سهام بانکها با اعمال محدودیت‌های خاص نسبت به پذیرش و خرید و فروش سهام آنها در بورس یا فرابورس اقدام كرد.
در ادامه فرهادي در پاسخ به اينكه چرا در اين شرايط در حالي كه طي 7 سال گذشته مجوز چندين بانك توسط بانك مركزي داده شد، بورس مجوز كارگزاري نميدهد، گفت: صدور مجوز جدید شرکت کارگزاری طبق دستورالعمل صدور مجوز تاسیس و فعالیت شرکت‌های کارگزاری با اعلان فراخوان انجام می‌گیرد. مشتریان بانکها عموم مردم بوده و امکان گسترش آنها در اقصی‌نقاط کشور وجود دارد، زیرا برای هر بانک امکان جذب مشتری به تعداد کافی وجود دارد ولی تعداد سرمایه‌گذاران فعال در بازار سرمایه به نسبت محدود است؛ زیرا هرگونه ورود به این بازار نیاز به سطحی از اطلاعات و دانش مالی و اقتصادی دارد. در ضمن با به کارگیری سیستم‌های جدید معاملات برخط و مرکز تماس تلفنی توسط کارگزاران، امکان دسترسی تعداد بیشتری از افراد در اقصی نقاط کشور فراهم شده است.
وي خاطرنشان كرد: فعالیت در حوزه کارگزاری با توجه به بازارهای جدید و ابزارهای جدید بسیار متنوع شده است، بنابراین حضور در این صنعت به تخصص و دانش بالاتری نیاز دارد. بانکها ابزارهای مالی بدون ریسک یا کم ریسک با بازدهی ثابت را عرضه می‌کنند، ولی کارگزاران خدمات مربوط به ابزارهای مالی متنوع با درجات ریسک و نرخ‌های بازده متغیر را ارائه مي‌كنند. به این لحاظ حضور در این صنعت بايد با دقت بیشتری انجام پذیرد.
سهام كارگزاري‌ها بيشتر از اين ارزش دارد
مديرعامل كارگزاري بانك اقتصاد نوين نيز با اشاره به اينكه سازمان بورس بر نقل و انتقال سهام شركت‌هاي كارگزاري نظارت كامل دارد، گفت: فعاليت كارگزاري‌ها كاملا تخصصي است، بنابراين نقل و انتقال سهام يك شركت كارگزاري مثل ساير شركت‌ها آزادانه صورت نمي‌گيرد و به راحتي منتقل نمي‌شود، بلكه خريدار بايد واجد شرايط و خصوصياتي باشد تا بتواند سهامداري در شركت كارگزاري را داشته باشد و اين موضوع بايد به تاييد سازمان بورس و اوراق بهادار نيز برسد. نصرالله برزني خاطرنشان كرد: خريدار شركت كارگزاري علاوه بر دانش كافي درخصوص فعاليت در بازار سرمايه بايد از حسن شهرت و سابقه نيز برخوردار باشد، تا اجازه نقل و انتقال شركت كارگزاري داده شود.
وي با بيان اينكه سازمان بورس درخصوص مبالغ تعيين شده براي معاملات و انتقال سهام كارگزاري‌ها نظر نميدهد، افزود: سازمان درخصوص مبالغ تعيين‌شده براي نقل و انتقال سهام كارگزاري‌ها اظهارنظر نمي‌كند و حساسيتي نيز در اين خصوص ندارد، زيرا اين موضوع توافقي بين خريدار و فروشنده است. تنها موضوعي كه براي سازمان حائزاهميت است، شرايطي است كه خريدار بايد دارا باشد تا بتواند به عنوان سهامدار جديد شركت كارگزاري شناخته شود.
مديرعامل كارگزاري بانك اقتصاد نوين درخصوص صنعت كارگزاري تاكيد كرد: به اعتقاد من بهتر است بازار سرمايه را به عنوان يك صنعت در نظر بگيريم كه يكي از اركان اصلي آن كارگزاران و واسطه‌هاي مالي هستند. در گذشته كارگزاران تنها در نقش اجراكننده سفارشات خريدار و فروشنده بودند كه نقش بنگاه معاملات ملكي را ايفا كردند. اما در حال حاضر كارگزاران نقش‌هاي وسيع‌تري را بر عهده دارند كه مي‌توانند نقش موسسه‌هاي تامين سرمايه را هم داشته باشند و صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري و سبدها را اداره مي‌كنند.
برزني ادامه داد: از سوي ديگر نقش كارگزاري‌ها با فعاليت در بورس‌هاي كالا، انرژي و اوراق بهادار تنوع زيادي يافته است كه نشان مي‌دهد كارگزاران توانايي انجام دادن هر فعاليتي که در اوراق بهادار صورت مي‌گيرد را دارند.
وي با تاكيد بر اينكه عملكرد كارگزاران در كشورهاي توسعه يافته اينگونه است، افزود: مجموع عملكرد شركت‌هاي كارگزاري وسيع‌تر از بانك‌ها است و ما نيز به عنوان كشورهاي نوظهور در اين مسير حركت مي‌كنيم تا تحول در اين صنعت را گسترش دهيم. برزني درباره قيمت‌هاي ميلياردي مجوز كارگزاري‌ها تاكيد كرد: بانك مريل لينج ابتدا به عنوان يك كارگزاري فعاليت داشت و توانست در اين حد رشد كند، بنابراين قابليت‌هاي صنعت كارگزاري با توجه به آينده‌اي كه مي‌‌توان براي اين صنعت متصور بود بسيار قابل توجه است. بر اين اساس ارقام 2 تا 3 ميليارد توماني كه براي مجوزهاي كارگزاري‌ها در نظر گرفته مي‌شود، بسيار ناچيز است. همان طور كه امتياز و كنترل يك بانك به مراتب بيشتر از سرمايه بانك مي‌تواند ارزش داشته باشد، امتياز كارگزاري‌ها نيز ارزندگي بالايي دارند. به گفته برزني، بررسي و مقايسه آماري عملكرد كارگزاران طي اين سال‌ها نشان مي‌دهد به طور نمونه در سال 68 حجم معاملات بورس اوراق بهادار يك ميليارد تومان بود و حدود 15 كارگزاري در مجموع تنها 8 ميليون تومان كارمزد گرفتند. در صورتي كه در حال حاضر برخي كارگزاران موفق در يك روز توانسته‌اند تا 2 ميليارد تومان كارمزد هم داشته باشند كه قابل مقايسه با قبل نيست.مديرعامل كارگزاري بانك اقتصاد نوين افزود: مرزي براي گسترش فعاليت كارگزاران وجود ندارد و اگر يك كارگزاري به هر دليلي نمي‌تواند به فعاليت خود ادامه دهد، فرصتي را براي افرادي كه مي‌خواهند در اين حوزه وارد شوند، ايجاد مي‌كند كه با گسترش فعاليت خود سودآوري شركت‌ها را افزايش دهند، زيرا مرزي براي رشد اين صنعت نيست.
برزني درخصوص افرادي كه توانسته‌اند مجوز كارگزاري دريافت كنند، گفت: هرچند بيشتر اين افراد از كاركنان خود سازمان بورس در گذشته بودند، اما در واقع اين افراد در آن مقطع قشر تحصيلكرده و مطلع بازار سرمايه بودند كه مي‌توانستند در گسترش بازار نقش داشته باشند. بنابراين بحث تبعيض يا پارتي‌بازي در اعطاي مجوز كارگزاري مطرح نبوده است.
اين كارگزار بازار سرمايه درخصوص معاملات سهام كارگزاري‌ها در فرابورس افزود: اين سهم از نوع خاص است كه بدون مجوز بي‌ارزش است، بنابراين وقتي كه در فرابورس عرضه شود نفعي براي خريدار ندارد؛ زيرا خريدار اول بايد تاييد صلاحيت شود، بنابراين در واقع در اين بازار نقل و انتقال صورت نمي‌گيرد. در همه جاي دنيا هم اين طور است يك كرسي كارگزاري با مجوز قابل انتقال است.اين در حالي است كه تعداد كارگزاري‌ها در كشورهاي ديگر نيز همين حدود است، زيرا اگر 90 كارگزاري تا 900 كارگزاري افزايش يابند فرصت رشد پيدا نمي‌كنند و برخي از آنها ممكن است ورشكست شوند. علت اينكه برخي فروشنده مي‌شوند هم اين است كه نمي‌توانند توسعه پيدا كنند. در حال حاضر بيش از 60 درصد شركت‌هاي كارگزاري مشكل تامين هزينه‌ها را دارند. در اين شرايط صدور مجوز جديد كمكي نمي‌تواند بكند و بهتر است افرادي كه مي‌خواهند در اين صنعت فعاليت كنند بيايند امتياز را از كارگزاران ناموفق بگيرند و فعاليت كنند.
چرا مجوز كارگزاري نمي‌دهند؟
از سوي ديگر يك فعال بازار سرمايه با انتقاد از اينكه در انتقال مجوز كارگزاري‌ها ساز و کار مشخصی وجود ندارد، گفت: اصولا قانون در مورد قابل خرید و فروش بودن مجوز کارگزاری هم روشن نیست. رضا معظمي افزود: در واقع منطقی نیست که یک مجوز کارگزاری به فرد یا افرادی داده شود و این افراد در سایه انحصاری که دلیل آن مشخص نیست بتوانند این مجوز را تا یک میلیون دلار بفروشند در واقع مشخص نیست این افراد برای چه مجوز کارگزاری را دریافت کرده و برای چه دیگر افراد از این مساله محروم هستند. از سوی دیگر لیست این افراد هم نامشخص است یعنی هیچ جايي به صورت شفاف وجود ندارد که کسی بتواند سهامداران شرکت‌های کارگزاری را مشخص کند.
وي با بيان اينكه همه تحولات بازار سرمایه تحت نظارت سازمان بورس است، تاكيد كرد: ولی عجیب است در مورد قیمت سهام کارگزاری هیچ کس نظارتی نمی کند یعنی به صورت رسمی چیزی از وجود نظارت گفته نمی‌شود. کارگزاری‌های یک نهاد مالی مثل بانکها، صندوق‌های قرض‌الحسنه، موسسات مالی، شرکت‌های بیمه، صرافی‌ها و لیزینگ‌ها هستند که مجوز آنها صادر می‌شود، سهامدارانشان مشخص است و خرید و فروش سهامشان هم شفاف است، اما در این میان در شرایطی که ده‌ها بانک و بیمه و لیزینگ در هشت سال اخیر مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند، مجوز جديدي براي شركت‌هاي كارگزاري صادر نشده است.
معظمي تاكيد كرد: در همین حال چون سهامداران از بازار انحصاری موجود خاطر جمع هستند، اگر بخواهند سهام خود را بفروشند ممکن است در هر لحظه پشیمان شوند و دیده شده یک فروشنده گاهی همزمان با ده نفر در حال مذاکره است و تا زمان واگذاری سهام بارها پول بیشتری را می‌طلبد.
از نظر اين فعال بازار سرمايه وضعیت صنعت کارگزاری درست مثل دیگر صنایع انحصاری است. یعنی شرایطش مثل صنعت خودرو ما است. شرایط انحصاری موجب می‌شود تا شرکت‌های کارگزاری برای ارائه خدمات جدید یا کاهش هزینه سرمایه گذاران اقدامی صورت ندهند. و عملا شرایط ساکن و بدون تحرکی در این فضا حاکم باشد. مردم هم ناچار به تحمل خدمات گران و محدود این شبکه هستند.
رضا معظمي با انتقاد از عدم صدور مجوزهاي جديد براي شركت‌هاي كارگزاري تاكيد كرد: در حال حاضر در كشور 600صرافی داریم که مجموع سرمایه و گردش مالی آنها چند ده برابر صنعت کارگزاری با کمتر از صد شرکت فعال است و گردش مالی بنگاه‌های املاک شمال تهران از کارگزارهای بورس به مراتب بالا تر است. به خاطر همین است که معتقدیم اگر شفافیت بر معاملات کارگزاری‌ها حاکم شود ارزش این شرکت‌ها کمتر از رقم‌های کنونی است و انحصار کنونی تنها در خدمت این حباب ارزشی است. از سویي ديگر، ایجاد رقابت در صنعت کارگزاری می‌تواند به رشد این صنعت کمک کند.
ارسال نظر
اخبار روز
خبرنامه
نظرسنجی
نظر شما درباره نحوه واگذاری سهام دو تیم استقلال و پرسپولیس چیست؟