درز اطلاعات سبدگردان‌ها در کارگزاری‌ها!

عباسعلی حقانی نسب رئیس هیئت مدیره شرکت سبدگردان هدف در گفت‌وگو با بورس نیوز در خصوص این نشست بیان کرد: از حدود ۱۰ سال قبل که مجوز فعالیت نخستین شرکت سبدگردان صادر شد تا به امروز، شرکت‌های سبدگردان با مشکلات عدیده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

در این سال‌ها مشکلات شرکت‌های سبدگردان به طرق مختلف به گوش مدیران سازمان بورس و اوراق بهادار رسیده و تا حدودی با این مشکلات آشنایی داشتند. با توجه به اینکه در سازمان بورس و اوراق بهادار، سامانه میز خدمت و صنعت طراحی‌شده و در فرآیندهای این میز خدمت، رئیس سازمان بورس با صنایع مختلف نشست‌هایی برای بررسی مشکلات برگزار می‌کنند، هماهنگی‌های لازم صورت گرفت تا نشستی هم با موضوع بررسی مشکلات شرکت‌های سبدگردان برگزار گردد.

وی افزود: سازمان بورس هم متولی توسعه بازار سرمایه است و هم به‌عنوان نهاد ناظر بر فعالیت نهادهای مختلف در این بازار نظارت دارد. صنعت سبد گردانی هم جزو صنایعی است که در این بازار به ارائه خدمات می‌پردازند و معتقدم باید توجه بیشتری به آن داشت. اما متأسفانه در این سال‌ها این صنعت مورد بی‌مهری قرارگرفته و آن‌طور که باید، به سرمایه‌گذاران معرفی نشده است. از سال ۱۳۸۴ که قانون بازار اوراق بهادار تصویب شد، سبد گردانی و شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری هم قانونا به رسمیت شناخته شدند. در نظر داشته باشید که این قانون، باهدف گسترش زمینه فعالیت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سرمایه تدوین شد، چراکه بازار سرمایه، بازاری حرفه‌ای و مدت‌دار است و باید نگاه بلندمدت به آن داشت.

وی ادامه داد: به همین دلیل هم‌نهادهایی همچون شرکت‌های سبدگردان و شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری به رسمیت شناخته شدند. اما آمارها نشان می‌دهد کمتر از ۳ درصد از کل معاملات بازار سرمایه به‌صورت غیرمستقیم انجام می‌شود! یعنی در طی ۱۶ سال گذشته ، فرهنگ‌سازی در خصوص سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سرمایه چندان موردتوجه قرار نگرفته است. از سوی دیگر قریب به ۹۷ درصد از معاملات این بازار از طریق کارگزاری‌ها انجام می‌شود و سرمایه‌گذاری مستقیم سهامداران در بازار سرمایه است. وقت آن رسیده که آسیب‌شناسی صورت بگیرد تا متوجه شویم دلیل کم‌توجهی به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در این بازار از طریق سبدگردان ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری چه بوده است.

• بیشتر بخوانید: رئیس جمهور بساط قیمت گذاری دستوری را برچیند

حقانی‌نسب تصریح کرد: سهم ۹۷ درصدی سرمایه‌گذاران مستقیم از معاملات بازار سرمایه، یعنی بازار سرمایه ما بازاری به‌شدت غیرحرفه‌ای، کوتاه‌مدت و هیجانی است. آسیب‌شناسی معضل عدم توسعه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سرمایه، نشان می‌دهد بیش از ۵۰ مشکل برطرف نشده در این زمینه وجود دارد که اگر قصد حرفه‌ای شدن بازار سرمایه را داریم، باید تدبیری برای رفع این مشکلات بیاندیشیم.

رئیس هیئت‌مدیره سبدگردان هدف در ادامه با اشاره به برخی از این مشکلات عنوان کرد: یکی از مشکلاتی که بر سر راه فعالیت سرمایه‌گذاران غیرمستقیم وجود دارد، زمان‌بر بودن و دشوار بودن فرایند سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از طریق سبدگردان ها در مقایسه با سرمایه‌گذاری مستقیم در این بازار است. فضای رقابتی که کارگزاری‌ها ایجاد کرده‌اند سبب شده، امتیازات خاصی برای سرمایه‌گذاران مستقیم در نظر گرفته شود و عمدتاً مردم سرمایه‌گذاری مستقیم در این بازار را به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم ترجیح دهند! سیطره نهاد کارگزاری و همچنین بانک و کارگزاری‌های بانکی، و تضاد منافعی که بین فعالیت کارگزاری‌ها و سرمایه‌گذاری غیرمستقیم مردم در بازار سرمایه وجود دارد، ازجمله مهم‌ترین مشکلات و موانع توسعه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است.

• بیشتر بخوانید: پیشنهادی برای افزایش جذابیت سهام عدالت

وی تاکید کرد: مشکل دیگری که بر سر راه توسعه سرمایه‌گذاری مستقیم در بازار سرمایه وجود دارد، نگاه حاکمیتی است. اگرچه در صحبت‌ها همیشه از سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سرمایه حمایت‌شده؛ اما در عمل، ابزارها و مقررات حاکم بر بازار سرمایه ازجمله دامنه نوسان و حجم‌مبنا به‌نوعی تزریق نگاه کوتاه‌مدت و غیرحرفه‌ای به بازار سرمایه بوده است.

حقانی نسب ادامه داد: اینکه صنعت سبد گردانی با بیش از ۵۰ مشکل دست‌به‌گریبان است و تاکنون فکری برای رفع کامل این مشکلات نشده، عمدتاً به دلیل فقدان انجمن صنفی یا کانونی مستقل و خود انتظام برای پردازش، طرح و پیگیری مشکلات صنعت سبد گردانی است. درخواست تشکیل انجمن صنفی مستقل هم جزو درخواست‌هایی بود که در این نشست مطرح شد. چراکه هرگاه برای رفع مشکلات سبدگردان ها اقدام شده، این مشکلات بین بخش‌های مختلف ازجمله کانون کارگزاران و یا کانون نهادهای سرمایه‌گذاری پاس‌کاری شده و ازآنجاکه همیشه بحث تضاد منافع در این زمینه وجود داشته و کانون نهادهای سرمایه‌گذاری معمولاً سمت نهادهای بزرگ و هلدینگ‌های بزرگ سرمایه‌گذاری این بازار بوده و کانون کارگزاران هم همواره منافع کارگزاران و کارمزدی که بابت معاملات نصیب این صنعت می‌شود را مدنظر قرار داده، هرگز به مشکلات صنعت سبد گردانی پرداخته نشده است. در شرایطی که تمامی اصناف، حتی "کله‌پزی" ها صنف دارند و انجمن صنفی پیگیر مشکل رفع مشکلات اعضاء است، چرا نباید شرکت‌های سبدگردان که نقطه اتصال مردم با بازار سرمایه هستند، یک انجمن صنفی مستقل داشته باشند؟ کانون شرکت‌های سبدگردان می‌تواند حتی به‌عنوان نماینده از طرف سهامداران خرد هم در بازار سرمایه مطالبه گری کند. چراکه به‌هرحال شرکت‌های سبدگردان نماینده سهامداران حقیقی و فردی هستند که سرمایه‌های خود را جهت مدیریت به این شرکت‌ها سپرده‌اند.

این فعال صنعت سبد گردانی اضافه کرد: یکی دیگر از درخواست‌هایی که توسط شرکت‌های سبدگردان در این نشست مطرح شد، درخواست دریافت درگاه معاملاتی مستقیم بدون نیاز به سیستم معاملاتی کارگزاری‌ها بود. کاهش هزینه معاملات از نکات مهمی است که باید موردتوجه متولیان بازار سرمایه قرار بگیرد. علاوه بر این، معامله شرکت‌های سبدگردان از طریق سیستم معاملاتی کارگزاری‌ها، مشکل بزرگ دیگری به نام درز اطلاعات هم به همراه دارد.

شرکت‌های سبدگردان بر اساس تحلیل‌های خود و قراردادی که با مشتریان منعقدشده، اقدام به سرمایه‌گذاری منابع مشتریان خود در بخش‌های مختلف می‌کنند و وقتی قرار باشد معاملات از طریق سیستم کارگزاری‌ها انجام شود، معامله گران کارگزاری با توجه به دسترسی به سیستم معاملاتی، از جزئیات سرمایه‌گذاری‌های سبدگردان ها اطلاع پیدا می‌کنند؛ حال‌آنکه اطلاعات معاملاتی باید محرمانه باشد و اصولاً منطقی نیست که تریدرهای کارگزاری‌ها از جزئیات معاملاتی شرکت‌های سبدگردان اطلاع داشته باشند. شرکت‌های سبدگردان مشکل دیگری هم در بخش نرم‌افزارهای خود دارند.

وی اضافه کرد: امیدواریم سامانه‌های مربوط به فعالیت سبدگردان ها هرچه زودتر توسعه یابد. همان‌طور که مردم ممکن است در بانک‌های مختلف حساب بانکی داشته باشند و تعداد کارت‌های بانکی صادرشده از جمعیت کل کشور بیشتر است، در حوزه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم نیز امکانات باید آن‌قدر گسترش یابد که ظرفیت کافی برای جذب سرمایه‌های تمام مردم کشورمان وجود داشته باشد.

رئیس هیات مدیره شرکت سبدگردان هدف خاطرنشان کرد: معتقدم اگر سامانه‌های معاملاتی سبدگردان ها توسعه پیدا می‌کرد، امکان معامله سهام عدالت از طریق سبد وجود داشت و مشکلات عظیمی را که بعد از آزادسازی معاملات سهام عدالت در بازار سرمایه ایجاد شد، مشاهده نمی‌کردیم.

• بیشتر بخوانید:‌ بانک سامان برای شما یادآور چیست

حقانی نسب افزود: در این سال‌ها مشکلات شرکت‌های سبدگردان برای نهادهای مختلف ازجمله سازمان بورس اوراق بهادار، وزارت اقتصاد و مجلس شورای اسلامی ارسال‌شده که البته نتایج مثبتی هم در برداشته و تسهیلاتی ازجمله کاهش مدت‌زمان صدور کد معاملاتی برای شرکت‌های سبدگردان در نظر گرفته‌شده است؛ اما مشکلات اساسی همچنان پابرجاست.

وی اضافه کرد: برای مثال شرکت‌های سبدگردان امکان دریافت اعتبار مستقیم از بانک برای صندوق‌های اهرمی را ندارند و برای دریافت اعتبار، ناچار به دریافت اعتبار از طریق کارگزاری‌ها هستند‌. همچنین صندوق‌های سرمایه‌گذاری، مهم‌ترین ابزارهای فعالیت شرکت‌های سبدگردان محسوب می‌شوند. حال‌آنکه بعد از دریافت مجوز فعالیت سبدگردان ها برای تأسیس یک صندوق باید فرآیندی بس طولانی و دشوار پشت سر گذاشته شود. این در حالی است که در بازارهای سرمایه بزرگ دنیا، برخی شرکت‌های مدیریت دارایی بیش از ۲ هزار صندوق را مدیریت می‌کنند. علاوه بر این شرکت‌های سبدگردان برای سبدها و صندوق‌های خود امکان اعلام پیش‌بینی حداقل سود ممکن را ندارند. جمیع این مشکلات، سبب استضعاف گری ، استحمارگری و کوتاه‌مدت نگری در بازار سرمایه ما شده است.

حقانی نسب تصریح کرد: باید دید چه کسانی از شرایط موجود نفع می‌برند و قطعاً همان‌ها، مانع اصلی توسعه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سرمایه کشورمان هستند. خوشبختانه درزمینهٔ فعالیت شرکت‌های سبدگردان، اتفاقات مثبتی افتاده و شرکت‌های بیشتری در این زمینه مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند که این اتفاق را به فال نیک می‌گیریم. همچنین امیدواریم سازمان بورس و اوراق بهادار با تسهیل شرایط صدور مجوز شرکت‌های سبد گردانی، کارگزاری‌ها، شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری و... شرایطی را فراهم کند که نخبگان این بازار در همین بازار بمانند. مجوز شرکت‌های تأمین سرمایه اکثراً به بانک‌ها داده‌شده ، درحالی‌که بهتر بود بانک‌ها به فعالیت اعتباری خود بپردازند و اجازه دهیم کارشناسان و نخبگان این بازار در این حوزه فعالیت کنند.

وی در خاتمه ضمن تقدیر از تعامل رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با فعالان بازار سرمایه و تلاش برای کاهش مشکلات این بازار؛ گفت: اگرچه عمر مدیریت آقای دهقان دهنوی در سازمان بورس و اوراق بهادار کمتر از یک سال بوده، اما در دوران حضور ایشان به‌عنوان رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار توجه بیشتری به نهادهای فعال در این بازار شده است. به‌هرحال هر فردی در هر جایگاه و سمتی در طول دوران فعالیت خود باید حداکثر تلاش خود برای بهبود وضعیت مجموعه را داشته باشد و به نظر می‌رسد آقای دهقان دهنوی در این زمینه تلاش زیادی کردند. اما نباید فراموش کرد که توسعه بازار سرمایه در گروه توسعه نهادهای فعال در این بازار است. بخش عمده مشکلات نهادهای فعال در بازار سرمایه در بخش صدور مجوزهای سازمان بورس و اوراق بهادار است و امیدواریم در راستای تسهیل صدور مجوزها گام جدی برداشته شود.