توثیق سهام، پدیده ای برای افزایش کارکردهای سهام

بورس نیوز:

سامانه توثیق الکترونیک هوشمند ستاره از‌ روز چهارشنبه به طور رسمی در سیستم بانکی بهره برداری شد. ساز و کار سامانه هوشمند توثیق الکترونیک در اختیار قوه قضائیه قرار می گیرد تا افراد به راحتی امکان توثیق دارایی‌ها(سهام بازار سرمایه) را داشته باشند. از مزایای این طرح این است که افراد برای توثیق مجبور به فروش سهام خود نیستند.

محمد میرزایی تحلیلگر بازارهای مالی در گفتگو با بورس نیوز در خصوص تاثیر توثیق سهام بر بازار سهام بیان کرد: توثیق سهام در نگاه اول، پدیده‌ای است که منجر به افزایش کارکردهای سهام خواهد شد، یعنی وقتی سهام این قابلیت را پیدا می‌کند به‌عنوان وثیقه برای معاملات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد که این اتفاق خودبه‌خود منجر به افزایش کارکردهای سهام و افزایش جذابیت آن در مبادلات اقتصادی می‌شود.

وی ادامه داد: بنابراین از این جهت در بلندمدت می‌تواند زمینۀ ارزشمندتر شدن بازار سهام برای فعالان اقتصادی را فراهم آورد و نگاه‌های بیشتری را به سمت این بازار جلب کند. امروزه مردم و فعالان اقتصادی برای کارهای مختلف، نیاز به تضامینی دارند که این تضامین باید پشتوانه داشته باشد. در نتیجه اگر چنین قابلیتی به سهام داده شود؛ فعالان اقتصادی می‌توانند به‌طور بالقوه در زمرۀ متقاضیان سهام قرار بگیرند تا در مواقع مورد نیاز، از این دارایی برای وثیقه استفاده کنند.

میرزایی تاکید کرد: البته این اتفاق منوط به اجرای اقدامات و پیش شرط‌هایی است که باید درنظر گرفته شود و گرنه اینکار ممکن است حتی به اقدامی ضدبهبود بازار تبدیل شود.

این کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: سازمان بورس می‌تواند در این زمینه کنشگری فعال داشته باشد. در واقع عمدۀ فعالیت سازمان بورس نظارت و تنظیم‌گری است، اما در این زمینه می‌تواند به صورت کنشگری فعال ورود پیدا کرده و سایر نهادهای کشور را با روش‌های مناسبی که وجود دارد، مجاب کند تا سهام را به‌عنوان وثیقه قبول کرده و نهادها هم برای امور خودشان از سهام برای توثیق کارها استفاده کنند.

وی افزود: مورد دیگر این است که سازمان بورس باید نظارت جدی در این موضوع داشته باشد. به‌ هر حال وقتی قرار است سهام به‌عنوان وثیقه مورد استفاده قرار بگیرد، یکی از ابتدایی‌ترین و مهمترین مسائل، ارزشگذاری واقعی سهام است. باتوجه به اینکه توثیق سهام، زمینۀ پیوند سایر بازارها با فعل و انفعالات بازار سهام را ایجاد می‌کند، باید قیمت‌هایی که برای سهام بنگاه‌ها در بازار مورد معامله قرار می‌گیرد، متناسب با واقعیات آن بنگاه‌ها و واقعیات اقتصاد باشد، به‌نحوی که حباب و افزایش‌های غیرمنطقی در ارزش سهام بنگاه‌ها رخ ندهد.

میرزایی تصریح کرد: به همین دلیل نیاز است قبل از اجرای گستردۀ این کار، سازمان اقداماتی از جمله شفافیت عملکرد بنگاه‌های بورسی و ارزش‌گذاری دقیق سهام آنها را صورت بدهد. از طرفی باید ضوابط حاکمیت شرکتی برای بنگاه‌های بورسی ارتقاء پیدا کرده و سختگیرانه‌تر شود. در یک اقدام مهم، ضوابط مدیریت ریسک در مورد بنگاه‌ها با شدت بیشتری اعمال شود.

وی در پاسخ به این سوال که "آیا مردم در سایر موارد غیر از وام می توانند از بحث توثیق سهام بهره بگیرند"، گفت: موضوع موارد استفاده از توثیق سهام، یک بحث دو طرفه است. یعنی علاوه بر بازار سرمایه؛ نهاد و سازمانی که قرار است این دارایی را به‌عنوان وثیقه قبول کند باید پذیرش داشته باشد. در واقع برای اینکه موارد استفاده از این دارایی استخراج شود نیاز است تا بررسی شود که دستگاه‌های مختلف اولا آیا مایل هستند که سهام را به عنوان وثیقه قبول کنند؟ ثانیا تا چه مقدار از کل یک وثیقه را به‌عنوان سهام می‌پذیرند؟

میرزایی اضافه کرد: از منظر بالقوه، چنین قابلیتی وجود دارد، چراکه به هرحال سهام بنگاه‌ها به شرط قیمت‌گذاری صحیح، یک دارایی ارزشمند محسوب می‌شود که نقدشوندگی مناسبی هم نسبت به بسیاری از دارایی‌ها دارد. از منظر بالفعل هم منوط به موافقت دستگاه‌های پذیرنده است.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: وقتی نقش وثیقه‌ای برای سهام درنظر گرفته شود، درواقع دایرۀ تاثیرگذاری بازار سهام صرفا به چارچوب درونی خودش محدود نخواهد شد، بلکه اثرات تغییرات بازار به سایر اجزای سیستم اداری کشور به‌طور خاص دستگاه‌هایی که سهام را به‌عنوان وثیقه قبول کردند؛ تسری پیدا می‌کند. در واقع در اینجا هستۀ اصلی کار، بحث ریسک است و ریسک سهام بنگاه‌ها در پیوند جدی با سایر دستگاه‌ها قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: طبیعتا در این حالت، بحث سجام بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند و باید به نحو لازم، احراز هویت سجام در اسرع وقت پیش برود و از فعالیت افراد غیرسجامی، بعد از یک مدت معین جلوگیری شود. لازم تا رفتارها در بازار سرمایه به طور دقیق رصد شود و آموزش‌های لازم برای ارتقاء کیفیت سهامداری، صورت پذیرد.

میرزایی درباره اینکه «توثیق سهام» می‌تواند جایگزین مناسبی برای «ضمانت‌های سنتی» باشد، تصریح کرد: به هرحال سهام یک مزیت خیلی بزرگ نسبت به بسیاری از گزینه‌های توثیق دارد و آن هم نقدشوندگی بالای سهام نسبت به سایر گزینه‌ها است. یکی از مسائل اصلی در بحث توثیق سنتی قابلیت نقدشوندگی پائین (مثل املاک و..) یا نداشتن پشتوانۀ محکم است (مثل برخی از چک ها و..). در نتیجه در مواقع عدم ایفای تعهد، به سختی امتیاز مثبتی نصیب شخص یا سازمانی می‌شود که وثیقه را قبول کرده است.

وی در پایان اظهار کرد: در هر صورت این اقدام برای افرادی که می‌خواهند وثیقه بدهند، مفید خواهد بود. چون اولا سهام در ابعاد مالی مختلف، وجود خواهد داشت، ثانیا فرآیند کسب این نوع دارایی، برای آحاد افراد به مراتب راحت‌تر از سایر دارایی‌ها است، ثالثا صحت سنجی اصالت این موضوع هم راحت‌تر از سایر گزینه‌ها خواهد بود. در نتیجه برای افرادی که می‌خواهند به صورت اصولی و شفاف از تسهیلات بانکی استفاده کنند وثایقی از نوع دارایی را به عنوان تضمین بدهند، این نوع وثیقه احتمالا بهتر از ابزارهای سنتی خواهد بود.