صادرات شوینده ایران در مسیر سقوط؛ هشدار جدی به سیاست‌گذاران تهران مرداد ۱۴۰۴
به گزارش بورس نیوز، صنعت شوینده و بهداشتی ایران، یکی از معدود حوزه‌های صادرات غیرنفتی که در دهه‌های گذشته نقش کلیدی در اقتصاد کشور ایفا کرده، اکنون با تهدید فروپاشی در عرصه صادرات مواجه شده است. فعالان این صنعت هشدار می‌دهند که اگر اصلاحات فوری در سیاست‌گذاری‌های ارزی، مالی و لجستیکی صورت نگیرد، بخش قابل‌توجهی از برندهای ایرانی تا پایان سال ۱۴۰۴ از بازار منطقه حذف خواهند شد.
مروری بر بحران‌ها: از ارز تا انحصار مواد اولیه
براساس گزارش‌ها، مهم‌ترین چالش‌های صنعت شوینده در حوزه صادرات عبارت‌اند از:
تمرکز بیش‌ازحد صادرات: در سال ۱۴۰۲، بیش از ۸۰٪ صادرات شوینده ایران تنها به هفت کشور همسایه محدود بود. چنین تمرکزی، ریسک سیاسی و اقتصادی را به‌شدت افزایش داده است.
نوسانات ارزی و سیاست‌های کوتاه‌مدت: الزام صادرکنندگان به بازگرداندن بخش اعظم ارز حاصل از صادرات در بازه زمانی ۲ تا ۴ ماه، عملاً توان برنامه‌ریزی میان‌مدت را از میان برده است.
افزایش هزینه‌های لجستیک و مشکلات مرزی: ضعف در زیرساخت‌های حمل‌ونقل و رویه‌های پیچیده گمرکی، صادرات را پرهزینه و غیررقابتی کرده است.
افزایش بی‌ضابطه قیمت مواد اولیه: قیمت مواد استراتژیکی نظیر اسید سولفونیک و تگزاپون در سال ۱۴۰۴ جهش چشمگیری داشته‌اند، درحالی‌که تولیدکنندگان خارجی از یارانه‌های انرژی و تسهیلات صادراتی برخوردارند.
بی‌ثباتی قوانین صادراتی: تغییر مکرر مقررات گمرکی، مالیاتی و ارزی باعث سردرگمی کامل صادرکنندگان شده است.
پیشنهاد‌هایی که سال‌هاست بی‌پاسخ مانده‌اند
صادرکنندگان و کارشناسان اقتصادی بار‌ها پیشنهاداتی مشخص و عملی برای نجات صادرات مواد شوینده ارائه کرده‌اند که همچنان بلاتکلیف مانده‌اند. مهم‌ترین این پیشنهاد‌ها عبارت‌اند از:
افزایش مهلت بازگشت ارز صادراتی به ۱۲ ماه
کاهش الزام بازگشت ارز از ۹۰٪ به ۵۰٪ برای مدت محدود
معافیت موقت برخی اقلام کلیدی (پودر ماشینی، دستی، تگزاپون، اسید سولفونیک) از قواعد سخت‌گیرانه ارزی
اصلاح فوری در قیمت‌گذاری مواد اولیه با منشأ پتروشیمی
حمایت زیرساختی در حوزه لجستیک از طریق مناطق آزاد و مسیر‌های پایدارتر صادراتی
سیاست‌گذار بخواند: تهدید از درون است، نه از بیرون
در شرایطی که بازار جهانی به‌شدت رقابتی است و برندهای ترکیه‌ای، هندی و چینی با حمایت کامل دولت‌های خود در حال گسترش نفوذ هستند، صنعت شوینده ایران با موانعی روبه‌روست که عمدتاً داخلی و ناشی از ضعف سیاست‌گذاری‌اند، نه تحریم.
کارشناسان معتقدند اگر سیاست‌های فعلی بدون بازنگری ادامه یابد، نه‌تنها صادرات این صنعت به صفر میل خواهد کرد، بلکه خطوط تولید داخلی نیز یکی‌یکی تعطیل خواهند شد. در چنین شرایطی، ادامه بی‌تفاوتی نهاد‌های تصمیم‌گیر (بانک مرکزی، وزارت صمت، گمرک و...) جای تأمل جدی دارد.
فرصت محدود، تهدید بزرگ
فرصت برای نجات صادرات شوینده ایران محدود است. اگر تا پایان سال ۱۴۰۴ اصلاحات پیشنهادشده به اجرا درنیاید، حذف تدریجی برندهای ایرانی از بازار‌های منطقه‌ای (نظیر عراق، سوریه، افغانستان و آسیای میانه) محتمل خواهد بود.
آیا سیاست‌گذاران صدای صنعت را خواهند شنید؟ یا باید منتظر نقطه پایان یکی از آخرین بازمانده‌های افتخار صادرات غیرنفتی باشیم؟
کامبیز قشمی_کارشناس و مدیر صادرات صنعت شوینده کشور
