بررسي تحليلي لیزینگ رایان سایپا

واحد مشاوره سرمایه گذاری و مدیریت دارایی کارگزاری تدبیرگران فردا

سایت مشاوره سرمایه گذاری دیلی تحلیل

مرداد 1394

معرفی شرکت

شرکت لیزینگ رایان سایپا ابتدا با نام شرکت تولید قطعات برقی خودرو سایه روا(سهامی خاص) در تاریخ 1376.12.28 با سرمایه 1 میلیون ریال تاسیس گردید. این شرکت در سال 77 به تولید لوازم برقی سایپا و بعد در سال 87 به لیزینگ رایان سایپا تغییر نام داد . این شرکت از سال 80 فعالیت های خود را در زمینه لیزینگ خودرو، خدمات بیمه ای و کارت از اوایل سال 1380 آغاز فعالیت نمود و طی سالهای فعالیت خود به نحو چشمگیری توسعه یافت.

شرکت در مردادماه 83 به سهامی عام و در اسفند همان سال در بورس پذیرش گردید. شرکت در اواخر شهریور 84 با کسب مجوز از بانک مرکزی به عنوان اولین شرکت خدماتی در ایران 30 میلیارد تومان اوراق مشارکت با نرخ سود 17 درصد سه ساله منتشر نمود و در سالهای بعد 1387 مبلغ40 میلیارد تومان با نرخ 18 درصد سه ساله، اواخر 88 مبلغ 30 میلیارد تومان با نرخ 15 درصد سه ساله، اواخر سال 92 مبلغ 50 میلیارد تومان با نرخ 22درصد سه ساله و نیز اواخر سال 93 مبلغ 80 میلیارد تومان با نرخ 22 درصد 5 ساله منتشر و به فروش رساند.

شرکت در ابتدای سال 93 موفق شد مجوز فعالیت لیزینگ به مدت 5 سال را از بانک مرکزی دریافت کند.

طبق اساسنامه شرکت : موضوع اصلی فعالیت شرکت خرید اموال منقول و غیرمنقول از جمله خودروهای ساخت داخل و خارج کشور و انتقال و واگذاری انها به اشخاص حقیقی و حقوقی از طریق روشهای عقد اجاره ( لیزینگ) و یا فروش اقساطی و موضوع فرعی ( که تجهیز منابع جهت لیزینگ از طریق اخذ تسهیلات بانکی و غیربانکی داخل و خارج کشور و استفاده از ابزارهای مجاز در بازار پول و سرمایه کشور می باشد) و موضوع فرعی فعالیت شرکت ، سرمایه گذاری در سهام سایر شرکتها از جمله بیمه ، شرکتهای ارائه دهنده خدمات پرداخت و کارت پول و اوراق مشارکت به منظور مدیریت نقدینگی می باشد.

تغییرات سرمایه شرکت:

سهامداران شرکت :

وضعیت سرمایه گذاری شرکت در پایان سال 1393

روند سودآوری ، تغییرات پیش بینی سود هر سهم

نگاهی به تغییرات سودآوری شرکت نشان می دهد شرکت در سالهای اخیر در ابتدا با روش محافظه کارانه سود را پیش بینی و به مرور در عملکردهای سه ماهه تعدیل مثبت ارائه نمود. تنها در سال 1391 با افزایش نرخ ارز، افزایش قیمت خودرو و تبدیل آن از یک کالای مصرفی به کالای سرمایه ای ، و تقاضای هیجانی در بازار، شرکت های تولید کننده خودرو به فروش نقدی روی آوردند و اتکا به لیزینگ کمتر شد و شاهد کاهش سود آوری شرکت بودیم ، از اواسط سال 92 شاهد کاهش تقاضای خرید نقدی خودرو در بازار بودیم ، که باعث شد گروه سایپا توجه و سهم بیشتری به فروش لیزینگی خودرو داشته باشد. با توجه به افزایش قیمت خودرو و کاهش قدرت خرید مردم و و عدم پاسخگویی به تقاضای خرید لیزینگی ( غیرنقدی ) خودرو در سالهای 90 الی 92 و انباشته شدن این تقاضا، شاهد استقبال مردم از فروش لیزینگی خودروسازها بودیم که پیش بینی می شود این تقاضای لیزینگی به مرور پاسخ داده شود.

از طرف دیگر با انجام توافق و بهبود اوضاع اقتصادی کشور و افزایش سطح اشتغال در جامعه ، پیش بینی می شود محصولات نسبتا ارزان قیمت گروه خودرو سازی سایپا ، به مرور با تقاضای بیشتری از سوی افرادی که جدیدا وارد بازار کار شده اند و یا افرادی که مدتی از بازار کار دور شده بودند و به طور کلی افزایش سطح رفاه در قشر ضعیف جامعه ، مواجه شود و حجم لیزینگ در شرکت رایان سایپا تا 3-4 سال اینده همچنان صعودی ارزیابی می شود.

تغییرات قیمت و ارزش بازاری شرکت :

سهم در تاریخ 12 آذر 93 با قیمت 242 تومانی برای افزایش سرمایه 100 درصدی متوقف شد و در تاریخ 25 آذر ماه با قیمت 167 تومان بازگشایی شد.

تغییرات ارزش بازاری شرکت :

همانطور که در جدول بالا مشخص هست ارزش بازاری شرکت از ابتدای مرداد 93 تا 94 در حال افزایش می باشد و روندی صعودی دارد.

آمار تعدادی لیزینگ و تسهیلات اعطایی در چند سال اخیر

تعداد لیزینگ شرکت در 3 سال اخیر

برای سال 94 در عملکرد سه ماهه براساس آنچه در گزارش هیئت مدیره بیان شده حدود 15،800 دستگاه لیزینگ شده است . برای سال 94 هم براساس پیش بینی های شرکت حدود 120هزار لیزینگ همگن فرض شده است . چنانچه شرکت در تامین مالی دچار مشکل نشود با توجه به افزایش تقاضای بازار به راحتی تا 150 هزار دستگاه هم میتواند لیزینگ داشته باشد.

برای پیش بینی تعداد لیزینگ سال 94 ، فرض شده است تعداد 122 هزار لیزینگ داشته باشد که برای 3 ماه ابتدایی 17 هزار و برای سه فصل بعدی به صورت خطی توزیع شود. با نگاهی به عملکرد سالهای اخیر شرکت ، در فصل بهار کمترین لیزینگ را داشته و در فصل های بعدی میزان لیزینگ شرکت به تدریج افزایش می یابد و ماههای پایانی سال لیزینگ شرکت افزایش بیشتری می یابد.

نگاهی به صورت سود و زیان شرکت :

همانطور که در جدول بالا مشخص می باشد حاشیه سود شرکت افزایشی می باشد . با توجه به کاهش عملیات لیزینگ در سالهای 91 و 92 مقداری از حاشیه سود شرکت کاسته شد. و همین عامل روی هزینه مالی سال 93 موثر بوده چون منابع مالی شرکت از محل دریافت اقساط لیزینگ سالهای گذشته کمتر و کمتر شده بود و شرکت مجبور به دریافت تسهیلات از سیستم بانکی بوده است .

نحوه شناسایی درآمد در شرکت های لیزینگ

سود شرکت های لیزینگ عمدتا از شکاف بین درآمد حاصل از عملیات لیزینگ و هزینه تامین منابع مالی عملیات لیزینگ حاصل می شود. در واقع می توان گفت بخشی از درآمد شرکت از اعطای تسهیلات لیزینگ از منابع داخلی شرکت ( بدون بهره) می باشد و بخشی هم از محل کارمزد های دریافتی می باشد.

شرکت های لیزینگ با اعطای تسهیلات به مشتریان با نرخ های مشخص و وصول بهره و اصل تسهیات اعطایی در زمان معین به شناسایی درآمد می پردازند.در ایران روش شناسایی در آمد حاصل از عملیات لیزینگ، روش PMT می باشد که در آن عمده ی بهره ی تسهیلات اعطایی در ماه های اولیه شناسایی می شود و رفته رفته بهره ی قابل شناسایی کمتر می شود.در کل اقساط پرداختی هر دوره ،تا پایان قرارداد لیزینگ مبلغ ثابتی خواهد بود ،اما بهره و اصل وام یک دوره خاص،نسبت به دور ه ی قبل یا بعد آن متفاوت خواهد بود.

درآمد های لیزینگ برای سه سال و 36 ماه هست و به این صورت می باشد که برای 12 ماهه ابتدایی بعد از لیزینگ 50 درصد ، 12 ماهه دوم حدود 35 درصد و 12ماه پایانی سوم نیز حدود 15 درصد درآمد شناسایی می باشد.

علاوه بر شکاف درآمدی بین تسهیلات اعطایی و دریافتی، شرکت های لیزینگ می توانند ار محل کارمزد خدمات،کارمزد نمایندگی ها و ارایه خدمات کسب درآمد بکنند.

فرمول PMT برای محاسبه ی اقساط ماهانه ی وام مورد استفاده قرار می گیرد. بر اساس ماهیت PMT شناسایی هزینه ی بهره ی وام در طول زمان به صورت کاهشی می باشد.

فروش های لیزینگ در روزهای متفاوتی از سال انجام می گیرید و به محض محقق شدن فروش، شناسایی لیزینگ مربوط صورت می گیرد.

در داخل شرکت به دلیل مشخص بودن تاریخ دقیق لیزینگ،شناسایی درآمد به راحتی صورت می گیرد ولی از دید تحلیلی به دلیل عدم دسترسی به تاریخ دقیق هر یک از لیزینگ ها و زمان بر بودن محاسبه ی درآمد هر یک از لیزینگ ها از فرض تاریخ نرمال استفاده شده است. یعنی فرض شده است لیزینگ هر فصل در ماه میانی انجام شده و شناسایی درآمد از ماه سوم فصل باشد.

در این حالت تمامی لیزینگ های انجام شده در یک بازه ی زمانی مشخص به تاریخ خاصی مابین همان بازه ی زمانی نرمال می شود و شناسایی درآمد از همان تاریخ شناسایی می شود.

مفروضات اصلی تحلیل :

1- روش شناسایی درآمد: از مدل pmt استفاده می کنیم . از ویژگیهای این روش محاسبه سهم اصلی درآمد لیزینگ (فرع تسهیلات اعطایی به مشتریان) در سالهای ابتدایی و دریافت (اصل وام ) در سالهای ابتدایی کمتر و در ادامه افزایش می یابد .

2- نرخ تسهیلات اعطایی برای سال 93 تقریبا 31.5 درصد بوده است . برای سال 94 همان 31.5 درصد و برای سال 95 نرخ 30 درصد لحاظ شده است .

3- نرخ بهره تسهیلات برای سال 94 نرخ 28 درصد و برای سال 95 با احتمال کاهش نرخ سود سپرده و تسهیلات بانکی نرخ 26 درصد در نظر گرفته شده است.

4- پیش بینی 122 هزار دستگاه لیزینگ در سال 94 و لیزینگ 144 هزار دستگاه در سال 95

5- با توجه به محاسبات انجام شده و مقایسه عملکرد سالهای گذشته ، منابع مورد نیاز برای لیزینگ از محل اخذ وام حدود 50 درصد بوده است . هر چند ترکیب تسهیلات دریافتی طی سالهای اخیر از وامهای بلندمدت به وام های کوتاه مدت و مشارکتی تغییر یافته است . بر همین اساس برای پیش بینی سال 94 با توجه به بهبود شرایط لیزینگ در سال گذشته و وصول بخش مهمی از اصل و فرع لیزینگ در این سال ، ورود آورده نقدی از محل افزایش سرمایه، نقدینگی مناسب شرکت ، و احتمال انتشار اوراق مشارکت برای پیش بینی سال 94 این نسبت رو برای احتیاط 60 درصد در نظر گرفتیم با نرخ 28 درصد.

6- یکی از مفروضات پیش بینی شرکت این است با توجه به ترکیب وام های دریافتی شرکت که کوتاه مدت بوده و با توجه به استمرار عملیات لیزینگ ، این وام ها تمدید خواهند شد ، حصه جاری و بلندمدت تسهیلات دریافتی دستخوش تغییر چندانی نخواهد شد و می توان برای محاسبه هزینه تامین مالی هزینه تامین مالی تسهیلات جدید را با هزینه تامین مالی مانده تسهیلات ترازنامه ای جمع زد .

7- همچنین با توجه به سوابق سالهای گذشته، سایر درآمدهای لیزینگ از میانگین وزنی و ارتباط آن با تسهیلات اعطایی بابت لیزینگ استفاده شده است .

درآمدحاصل از لیزینگ :

درآمد حاصل از لیزینگ سال 1393 :

درآمد حاصل از لیزینگ سال 1394 :

شناسایی درآمد برای سال 94 با این فرض انجام شده که اولا تعداد لیزینگ به جر سه ماهه اول که اطلاعات آن ارائه شده برای بقیه فصل ها به صورت مساوی تقسیم شود و از طرفی فرض می شود لیزنگ هر فصل در ماه دوم انجام شود و درآمد آن از ماه سوم شناسایی شود و هر نوع تغییر در زمان و تعداد لیزینگ در ماههای مختلف می تواند سود حاصل از عملیات لیزینگ را متحول کند .برای سال 95 نیز با فرض لیزینگ 140 هزار دستگاه و به صورت مساوی در فصل های سال ، و با فرض نرخ تسهیلات 30 درصد ، و متوسط تسهلات هر خودرو 85 میلیون ریال درآمد عملیاتی حاصل از اعمال قراردادهای لیزینگ را محاسبه نمودیم که در جدول زیر به همراه درآمد لیزینگ سالهای قبل ارائه شده است.

نحوه شناسایی و تعیین هزینه مالی :

همانطور که در بالا اشاره شده است ، در سالهای اخیر ترکیب وامهای شرکت از تسهیلات بلندمدت به کوتاه مدت تغییر یافت و این موجب خواهد شد شرکت وامهایی رو با نرخ های بالاتر اخذ کند . البته این وامها عموما سه یا شش ماهه هستند و اصل مبلغ در پایان زمان به طور یکجا پرداخت می شود و ممکن است تمدید شود.

مانده وام های سال قبل ( حصه جاری و بلندت مدت ) مر بوط به وامهای دریافتی سالهای قبل می باشد که به سال 94 انتقال یافته است . با توجه به استمرار فعالیت لیزینگ و تمدید تسهیلات کوتاه مدت و جایگزین کردن آنها با وام های بلندمدت قبلی مانده تسهیلات وام دستخوش تغییر زیادی نخواهد بود و می توان هزینه وام های جدید و مانده وام های سال قبل را با نرخ 28 درصد محاسبه نمود.

از طرفی با کاهش احتمالی نرخ بهره ، نرخ وام های کوتاه مدت و مشارکتی نیز کاهش خواهد یافت که در کاهش میانگین نرخ تسهیلات دریافتی موثر خواهد بود .

با توجه به استمرار فعالیت لیزینگ شرکت ، فرض بر این است شرکت برای تامین منابع لازم برای تسهیلات اعطایی به مشتریان بابت لیزینگ ، وام های کوتاه مدت و مشارکتی قبلی خود را تمدید و به سال جدید نیز منتقل می کند . با نگاهی به رابطه بین مانده کل تسهیلات دریافتی شرکت (حصه جاری - بلندمدت ) و تسهیلات اعطایی به مشتریان، با توجه به رابطه تسهیلات افزایش یافته هر دوره نسبت به دوره قبل و تسهیلات اعطایی به مشتریان بابت لیزینگ در دوره مورد نظر می توان به نسبت تامین مالی خارجی یا همان تسهیلات دریافتی از بانک ها دست یافت . همینطور که در جدول بالا مشاهده می شود مثلا در سال 93 با وجود اینکه تسهیلات اعطایی به مشتریان 990 میلیارد تومان بوده اما مانده تسهیلات دریافتی 280 میلیارد تومان افزایش یافته یعنی 28 درصد ، یا برای سال های دیگر مثلا 89 تا 90 این نرخ به طور میانگین 38 درصد بوده است . البته برای سال 91 با توجه به کاهش شدید تعداد لیزینگ همان سال، افزایش تسهیلات با تعداد لیزینگ همخوانی نداشته بنابراین به یک سال عقب تر 1390 انتقال داده شد . در مجموع با توجه به محدودیت هایی که در این روش وجود دارد برای پیش بینی هزینه تامین مالی با اصل احتیاط و محافظه کاری این نسبت را 60 درصد در نظر گرفته ایم.

سایر درآمدهای حاصل از عملیات لیزینگ :

در بخش درآمد حاصل از لیزینگ ، علاوه بر درآمد مربوط به دریافت اقساط لیزینگ می باشد . درامدهایی وجود دارد که به عنوان سایر درآمدها طبقه بندی می شوند نظیر درامد حاصل از تاخیر مشتریان، خدمات لیزینگ، درآمد کارمزد، درآمد نمایندگی سایپا و . ..

منظور از درامد کارمزد و نمایندگی ، کارمزد 1.7 درصد بهای خودروی سبک (بر مبنای قیمت خودرو) از سایپا، کارمزد 5 درصدی زامیاد و پارس خودرو (برمبنای تسهیلات اعطایی) ، کارمزد 6 درصد تسهیلات اعطایی خودروهای سنگین سایپا دیزل می باشد.

برای محاسبه این بخش سعی شده است از میانگین موزون و رابطه این مبلغ با تسهیلات اعطایی به مشتریان استفاده شود. که برای پیش بینی سایر درآمدهای لیزینگ سالهای 94 و 95 از نرخ متوسط حدود 7 درصد مبلغ تسهیلات اعطایی در همان سال استفاده شده است .

همچنین درآمد حاصل از تاخیر واریز اقساط مشتریان بر اساس تعرفه بانک های دولتی در همین خصوص و به صورت پلکانی محاسبه و در زمان تسویه حساب از مشتری اخذ و به حساب درآمد منظور می گردد. با توجه به تعداد لیزینگ بالا در سال 93 و وصول بخش مهمی از اصل و فرع در سالهای 94 و 95 احتمال افزایش بیشتر فروش لیزینگی در سالهای بعد قطعا تعداد پرونده های تاخیر واریز اقساط نیز افزایش خواهد داشت و درآمد جرایم ان نیز بیشتر خواهد بود.

نتیجه گیری :

شرکت لیزینگ رایان سایپا با سرمایه 240 میلیارد تومان یکی از شرکتهای فعال و پیشرو در صنعت لیزینگ خودرو می باشد. این شرکت سال گذشته با لیزینگ حدود 115 هزار دستگاه به رکورد جدیدی دست یافت و در سال 93 به ازای هر سهم 317 ریال سود محقق نمود .

شرکت در سال 93 با لیزینگ 115 هزار دستگاه حدود 550 میلیارد تومان درآمد حاصل از عملیات لیزینگ داشته که 92 میلیارد تومان در سال 93 شناسایی شده است و به ترتیب 250 ، 161 و 43 میلیارد تومان در سالهای 94 تا 96 محقق خواهند شد . برای سال 94 نیز لیزیگ 122 هزار دستگاه پیش بینی میشود که می تواند رقم 580 میلیارد تومان می تواند درآمد ایجاد کند که حدود 125 میلیارد تومان در همان سال 94 شناسایی خواهد شد.

نگاهی به هزینه تامین منابع مالی شرکت نشان می دهد . شرکت در سال 93 برخلاف سالهای گذشته از وام های مبادله ای و بلندمدت به وام های کوتاه مدت و مشارکتی روی آورده است . در سال 93 از حدود 890 میلیارد تومان تسهیلات دریافتی داشته است.

البته با توجه به انتقال وام های بلند مدت به سالهای بعد و از طرفی کاهش اقساط وام های بلندمدت در سال های گذشته ( به دلیل تغییر رویه شرکت از وامهای مبادله ای به مشارکت) این نسبت کاهش هم خواهد یافت . البته شرکت در سال 94 به لحاظ نقدینگی نسبت به سالهای گذشته شرایط بهتری دارد ، موجودی نقدی مناسب ، ورود آورده نقدی افزایش سرمایه، وصول اصل و فرع اقساط لیزینگ ماههای پایانی سال 93 و احتمال افزایش سرمایه مجدد و انتشار اوراق مشارکت همه از مزیت های تامین منابع مالی شرکت محسوب می شود .

در تحلیل حاضر حتی هزینه تامین مالی با دید بدبینانه تری در نظر گرفته شده به این ترتیب که همه مانده تسهیلات جاری و بلندمدت سالهای گذشته با نرخ بهره سال جاری به سالهای بعد منتقل شده و این درحالیست که بخش زیادی از این تسهیلات تسویه و ممکن است با وام جدیدی جایگزین نشود چون شرایط نقدینگی شرکت نسبت به سالهای قبل در وضعیت مناسب تر به سر می برد .

در مجموع با توجه به مفروضات اصلی شرکت که در بالا اشاره شده برای سال مالی 94 با فرض لیزینگ 122 هزار دستگاه و با نسبت وام 60 درصد به تسهیلات اعطایی پیش بینی می شود شرکت بتواند به سودی معادل 68 تومان به ازای هر سهم دست یابد . همچنین برای سال 95 نیز با لیزینگ بیش از 140 هزار خودرو انتظار سود 70 تومانی وجود دارد.

در جدول پایین یک تحلیل حساسیت از سود کارشناسی سال 94 با تغییر در مفروضات پایه تحلیل نظیر تعداد لیزینگ و نسبت تسهیلات دریافتی به تسهیلات اعطایی بابت لیزینگ انجام شده است .

الف : تحلیل حساسیت سود هر سهم سال 94 و 95 با دوحالت میانه و خوشبینانه ای که احتمال رخ دادن آن بالا هست.

ب: تحلیل حساسیت روی سود هر سهم سال 1394 با تغییر در تعداد لیزینگ و نسبت تسهیلات دریافتی به تسهیلات اعطایی به مشتریان

هماهنطور که در جدول بالا مشخص می باشد در بدبینانه ترین حالت هم شرکت حداق سود 55 تومانی را خواهد داشت . هر چند پیش بینی میشود با احتمال قوی لیزینگ بالای 120 هزار دستگاه و وضعیت نقدینگی مناسب شرکت و احتمال افزایش سرمایه ،انتشار اوراق مشارکت و دریافت بخش مهمی از اقسط (اصل و فرع) لیزینگ سال گذشته به خصوص سه ماه پایانی و در ادامه کاهش وابستگی به تسهیلات دریافتی برای تامین منابع مالی، سود هر سهم شرکت به رقم های بالاتر از 70 تومان دست یابد.

سلب مسئوليت : با عنايت به اينكه مطالب فوق بر پايه اطلاعات ارائه شده توسط شركت لیزینگ رایان سایپا و كار تحليلي كارشناسان اين شركت بوده است، مسئوليت خريد و فروش بر عهده سرمايه‌گذار بوده و اين شركت در ارتباط با خريد و فروش اشخاص هيچگونه مسئوليتي نمي‌پذيرد.

کارشناس تحلیل: حمزه آدینه پور باقری

تحت مدیریت و نظارت : علیرضا مستقل

واحد مشاوره سرمایه گذاری و مدیریت دارایی کارگزاری تدبیرگران فردا

سایت مشاوره سرمایه گذاری دیلی تحلیل: www.dailytahlil.com