جهت یابی مسیر حرکت "خودرو" در تالار حافظ

1- معرفی شرکت ایران خودرو

شرکت ایران‌ خودرو (سهامی عام) در مرداد ماه سال 1341 با سرمایه 10 میلیون تومان تاسیس شده است. تولید اولیه شرکت، اتوبوس هاي معروف به «ال ‌پي» بوده است که شاسی آن از آلمان وارد می شد و با نصب اتاق بر روي آن در شرکت ایران‌ خودرو مونتاژ می گردید.

در سال 1345 قراردادی با شرکت روتس انگلیس به منظور تولید پیکان، منعقد گردید از سال 1346 تا 1357 پیکان در مدلهای مختلف کار، لوکس، جوانان، استیشن و وانت و اتوبوس در مدل‌هاي اتوبوس 302 شهري، بیابانی و سوپرلوکس و مینی بوس و آمبولانس تولید می گردید. در سال 1353 با افزایش قیمت نفت و درآمدهای ارزی، شرکت ایران ناسیونال به منظور حفظ بازار تصمیم به تولید پژو گرفت و سهام شرکت نیز در همین سال وارد بورس گردید و حدود 45 درصد از سهام شرکت به عموم واگذار گردید.

شرکت ایران خودرو تولید پیکان را تا سال 84 در دستور کار داشته و به مدت 40 سال انواع پیکان را در ایران تولید کرده است از سال 81 تغییرات ساختاری در نظام مدیریتی این شرکت ایجاد شده که حاصل آن تولید محصولاتی مانند سمند و رانا بوده است. با ارج نهادن و احترام برای پیشرفت در این زمینه باید یادآوری کرد که هیچگاه این دو خودرو توان رقابتی با خودرو های روز دنیا را نداشته است. و تولید پژوه 206 و پارس از چرخه تولیدات شرکت های جهان خارج شده است ولی هنوز در ایران تولید می شود.

باید در نظر داشت عواملی مانند انقلاب اسلامی و همچنین جنگ تحمیلی باعث شده است که روند حرکتی و تولیدی این غول بزرگ منطقه تحت تاثیر قرار گیرد ولی بعد از جنگ و در دوران شکوفایی اقتصادی ایران دلیل تاکید و اصرار بر خط تولید خودرو های از رده خارج چندان توجیه نداشته و جزء موارد سوء مدیریتی این شرکت میتواند باشد

2-وضعیت شرکت ایران خودرو در گروه خودرو

شرکت ایران خودرو جزء شرکت های فعال گروه خودرو است و این شرکت نه تنها در این گروه بلکه در کل بازار تاثیر مهم و قابل توجهی دارد. این شرکت با داشتن 15.2 میلیارد برگ سهم و 38 درصد سهام شناور و ارزشی معادل 500,2 میلیارد تومان 30درصد از ارزش کل گروه خودرو را در اختیار دارد. (رجوع شود به نمودار شماره 1)

در این گروه 30 شرکت مشغول فعالیت بوده که ایران خودرو به غیر از عضویت در این گروه سهامداری 4 شرکت دیگر در بورس تهران را به عهده دارد که 79% از این سبد مربوط به گروه خودرو و 21% آن در اختیار شرکت لیزینگ ایرانیان می باشد. پس به جرات میتوان گفت که این شرکت تاثیر مهم و شگرفي در مسیر حرکت این گروه ايفا مي كند. (رجوع شود به نمودار شماره 2)

3-سهم ایران خودرو از بازار اول و کل بازار

شرکت ایران خودرو با ارزشی در حدود 500,2 میلیارد تومان 1% از کل بازار و 2 % از بازار اول و 30 درصد از گروه خودرو را تشکیل می دهد. با اینکه ایران خودرو ارزش قابل توجهی نسبت به شرکت های تولیدی زیربنایی ندارد ولی با توجه به حجم معاملات در خور این سهام (متوسط روزانه 15 میلیون برگه سهم) تاثیر گذاری مهمی در معاملات گروه خودرو و کل بازار دارد. سهامداران به خاطر دارند که در آبان ماه سال جاری ریزش هیجانی سهام شرکت ایران خودرو باعث بروز یک ریسک سیستماتیک داخلی در کل بازار شد و کل بازار را تحت تاثیر قرار داد. (رجوع شود به نمودار شماره 3)

نمودار شماره 4 که یک نمودار مقایسه ای بین شاخص کل و نمودار شاخص گروه خودرو می باشد به خوبی گواه این موضوع خواهد بود که دو لیدر این گروه شرکت ایران خودرو و سایپا تاثیر عمیق و گسترده در کل بازار دارند جدا از این امر شرکت ایران خودرو به تنهایی توانایی اثر گذاری بر گروه خودرو، بازار اول و در نتیجه کل بازار را خواهد داشت و همیشه بین سهامداران روند حرکتی این شرکت بسیار مهم بوده است و سهامداران صعود یا نزول خیلی از گروه ها را تحت تاثیر رفتار این سهام می دانند در نمودار شماره 4 مشخص است که حرکت گروه همیشه قبل از حرکت شاخص کل بوده است و رشد قابل ملاحظه ای به نسبت شاخص گروه خودرو داشته است (رجوع شود به نمودار شماره 4)

4- معرفی سهامداران و هیئت مدیره ایران خودرو

بزرگترین سهامدار شرکت ایران خودرو شرکت تدبیر سرمایه آراد است که در سال 89 با سرمایه 1 میلیارد تومان به مدیر عاملی پرهام علیا تاسیس شده است. موضوع فعالیت شرکت هرگونه فعالیت مجاز بازرگانی و سرمایه گذاری و مشارکت در موسسات و شرکت های دیگر و انعقاد قراردادهای لازم خرید و فروش و واردات و صادرات ماشین آلات و تجهیزات و مواد اولیه و ... می باشد. بعد از این سهامدار عمده شرکت سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) قرار گرفته است که 19% از سهام این شرکت را در اختیار دارد و جزء شرکت های قدیمی و فعال ایران است ایدرو در صنایع دیگر خودرویی نیر حضور قدرتمندی دارد و در شرکت سایپا نیز سهامداری می کند سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) يک سازمان توسعه‌اي بوده كه به منظور گسترش و نوسازي صنايع كشور از راه بررسي هاي علمي و صنعتي و تهيه و تربيت كادر مديريت و تاسيس شركتهاي صنعتي، معدني و خدماتي و يا مشاركت در آنها و كمك و راهنمايي‌هاي فني به واحدهاي صنعتي و معدنيدر سال 1346 تشکیل شده است.

دو سهامدار اصلی شرکت ایران خودرو، شرکت سرمایه تدبیر آراد و سازمان گسترش و نوسازی ایران (ایدرو) در بازه سه ماه گذشته فعالیتی نداشته اند از سهامداران فعال ایران خودرو که در سه ماه گذشته فعالیت مسمتر داشته اند میتوان به شرکت های سرمايه گذاري سمند، صندوق بازنشستگي كشوري، سرمايه گذاري صندوق بازنشستگي كشوري، سرمايه گذاري ملي ايران، بازرگاني سپهر ايرانيان كيش و سرمايه گذاري صبا تامين اشاره کرد (رجوع شود به نمودار شماره 5)

5- بررسی میزان تولید شرکت ایران خودرو

نمودار شماره 6 وضعیت میزان تولید و فروش محصولات ایران خودرو را مشخص می کند همانگونه که مشخص است از سال 91 تا کنون وضعیت شرکت ایران خودرو در مورد میزان تولید افزایش پیدا کرده است و همین امر باعث شده است بتواند زیان انباشته قابل توجه خود را به سود تبدیل کند و از وضعیت بحرانی خود خارج شود بیشترین میزان تولید و فروش مربوط به سال گذشته بوده است و بیشترین میزان فروش مربوط به گروه محصولات پژو سمند و رانا بوده است میزان تولید شرکت ایران خودرو در دوره مشابه سال گذشته 27 هزار دستگاه بوده است که در این دوره به 26 هزار دستگاه تقلیل پیدا کرده است ولی در مورد میزان فروش این کاهش بیشتر به چشم می آید و از 5/26 هزار دستگاه در دوره 6 ماهه سال گذشته به 6/21 هزار دستگاه نزول داشته است و به نظر می رسد علت این امر کمپین نخریدن خودرو بوده است ولی به نظر می رسد این روند تولید و فروش به همین صورت ادامه پیدا کرده و در دوره 9 ماهه با توجه به تسهیلات داده شده و خرید مردم این روند بهتر پیش رود و میزان سود سازی شرکت نسبت به دو دوره گذشته بهبود بیابد نکته مهم در آخرین دوره صورت های مالی عدم تولید گروه پیکان است که در نوع خود جالبه توجه و مهم به نظر می رسد (رجوع شود به نمودار شماره 6)

6- بررسی وضعیت مالی شرکت ایران خودرو

در بررسی مالی شرکت ایران خودرو آخرین دوره مالی سه ماهه و شش ماه مربوط به سال 94 ابتدای دوره ( 29/12/93) و دوره های شش ماه سال 93 و 92 با یکدیگر مقایسه شده اند در این بررسی به خوبی مشخص می شود که روند مالی شرکت که از نتیجه شیوه مدیریت شرکت حاصل شده چه روندی را پیموده است نسبت سود به دارایی این شرکت در آخرین صورت مالی گزارش شده 1.7% است که نسبت بسیار ضعیفی برای یک غول خودرو سازی در منطقه می باشد. اگر به نمودار شماره 7 نگاهی اجمالی انداخته شود مشخص مي گردد در اثر افزایش میزان تولید و فروش میزان سود سازی شرکت افزایش چشمگیری پیدا کرده است و از 400 میلیارد تومان زیان خالص به 600 میلیارد سود خالص افزایش پیدا كرده است. این روند حرکتی که از ابتدای سال 92 قابل مشاده می باشد به خوبی حاکی از یک روند مثبت در وضعیت مالی این شرکت است. میزان فروش محصولات نزدیک به دوره مشابه در سال قبل می باشد و از سال 92 در دوره مشابه بیشتر است نکته مهم در مورد گزارش های اخیر وضعیت سود خالص و ناخالص است اگر به نمودار شماره 7 و 8 نگاه کنید خواهید دید که میزان سود ناخالص به نسبت دوره قبل تغییر چشمگیری نداشته ولی سود خالص تغییر قابل توجهی کرده است. در صورت سود و زیان شرکت در آخرین دوره هزینه های اداری و فروش به میزان قابل توجهی به نسبت دوره های مشابه قبلی خود افزایش پیدا کرده است و همین امر باعث شده میزان سود خالص شرکت دچار تغییر مهم و اساسی شود.

از طرفی در دوره 3 ماهه قبلی شرکت به سهامداران خود به ازاء هر سهم 16 ریال سود پرداخت کرده که در کل 19 میلیارد تومان سود شرکت را در آخرین دوره مالی منفی کرده است. در دو سال گذشته شرکت ایران خودرو به سهامداران خود سود پرداخت نکرده است پرداخت سود در این دوره باعث کاهش میزان سود خالص و سود انباشته شده است اگر دقت فرمایید در نمودار شما 8 سود ابتدای دوره و انتهای دوره روی یکدیگر قرار گرفته است که نشان دهنده تامین سود پرداختی از میزان سود کسب شده در یک دوره سه ماه بوده است .

6-1- وضعیت پیش بینی درآمد هر سهم ایران خودرو(EPS)

نمودار شماره 9 یک نمودار ویژه برای شناسایی وضعیت روند حرکتی EPS شرکت ایران خودرو می باشد این نمودار که وضعیت پیش بینی و تحقق شرکت ایران خودرو را به سهامداران نشان می دهد از سال 89 تا کنون بررسی شده است. این نمودار به خوبی فراز و نشیب مالی شرکت را نشان می دهد در حدفاصل سالهای 89 تا 90 روند حرکتی شرکت به نسبت مناسب بوده و شرکت توانسته است پیش بینی های خود را پوشش دهد در سال 90 شرکت نتوانسته پیش بینی خود را محقق کند و مجبور به تعدیل منفی در دوره 6 ماهه شده است همانگونه که در رگرسیون از درجه چهارم در نمودار شماره 9 مشخص شده روند نزولی عملکردی شرکت که در وضعیت مالی شرکت نشان داده شده ،از انتهای سال 89 آغاز گرديده است و بعد از یک روند خنثی در سال 90 شرکت در صورت های مالی خود در سال 91 و 92 زیان شناسایی کرده است و این افت و ضعف در سود سازی در عملکرد شرکت و میزان تحقق EPS شرکت به خوبی مشخص می باشد در سال 91 و 92 نه تنها شرکت چند تعدیل منفی قابل توجه داشته است بلكه میزان تحقق و پوشش واقعی EPS نیز شیب منفی داشته که نشان از عملکرد ضعیف شرکت در آن بازه بوده است ولی این روند در سال 93 تغییر کرده و شرکت ایران خودرو موفق به سود سازی شده و و با چند تعدیل مثبت که در هر دوره مالی داده است توانسته است زیان 495- به ازاء هر سهم را به 481 ریال به ازاء هر سهم تغییر دهد ولی در سال 94 کمپین نخریدن خودرو و کاهش فشار خرید و امید به کاهش قیمت خودرو باعث شد تا وضعیت مالی این شرکت همراه با افتی قابل توجه گزارش شود و تعدیل منفی دیگر برای این شرکت در دوره گزار از بحران رخ دهد ایران خودرو در گزارش 6 ماهه خود پیش بینی خود را تعدیل کرده و از 211 ریال به ازاء هر سهم به 45 ریال کاهش داد و افتی 79% را گزارش کرد این روند به نظر می رسد بعد از پرداخت وام و تسهیلات به خریداران کمی از فشار وارده به این شرکت کاسته شده است ولی این امر باعث نخواهد شد تا ایران خودر از مشکل پیش روی خود به راحتی عبور کند و روال طبیعی را تجربه کند.

6-2- بررسی وضعیت DPS ایران خودرو

شرکت ایران خودرو در زمان پرداخت سود تعداد 12 میلیارد برگ سهم در بازار دارد و باید در نظر داشت که پرداخت سود نقدی در مجمع به این سهامداران نیازمند توان مالی و نقدینگی قابل توجه می باشد در نظر داشته باشید که شرکت ایران خودرو در آخرین سال مالی خود به هر سهم 16 ریال سود نقدی پرداخت کرده است که معادل 200/19 میلیارد تومان خواهد بود و این مبلغ به نسبت قابل توجه خواهد بود از این رو عموما شرکت هایی که تعداد سهام بالا در بازار دارند سود نقدی ناچیزی بین سهامداران خود تقسیم میکنند از این دست میتوان به بانک صادرات نیز اشاره کرد درست است که بخشی از پرداخت سود نقدی در گرو میزان سود ساخته شده در سال مالی می باشد ولی میزان نقدینگی برای پرداخت نیز مسئله قابل توجه در تصمیمات هیئت مدیره می باشد همانگونه که در جدول شماره 5 مشخص است از سال 89 تا کنون شرکت ایران خودرو در بیشترین پرداخت سود 200 ریال به ازاء هر سهم پرداخت داشته است شرکت ایران خودرو همانگونه که گفته شده است در آخرین دوره خود به هر سهامدار 16 ریال سود پرداخت کرده است

7- بررسی وضعیت ارزش و حجم معاملات

شرکت ایران خودرو در بین شرکت های فعال در بازار حجم معاملاتی خوبی دارد و بین 14 تا 15 میلیون برگ سهم در روز به طور متوسط معامله می شود حجم ورود و خروج حقوقی در بازه سه ماهه اخیر برای این شرکت 11 میلیون بوده است که نشان از فعالیت قابل توجه سهامداران این گروه دارد این حجم معاملات در بر دارند ارزشی قابل توجه در حدود 3.5 میلیارد تومان در روز است که در حدود 4 درصد بازار بی رونق روزهای اخیر است.

8- بررسی تکنیکالی ایران خودرو و مقایسه آن با شاخص گروه خودرو

در بررسی لیدر های گروه هر دو نمودار تعدیل شده و نشده لیدر های بازار بررسی می شوند در نمودار تعدیل نشده در اصل یک روند نزولی قیمتی را شاهد هستیم که نشان می دهد سهام شرکت ایران خودرو یک بازه بیست ساله از قیمت 900,29 تا 840 ریال را تجربه کرده است. نمودار تعدیل نشده در مورد شرکت ایران خودرو به سهامدار این دیده را خواهد داد که سهم تا کجا امکان ریزش دارد و می تواند اصلاح کند همچنین مقاومت های اسمی را که بازار به آن حساس است از روی این نمودار قابل تشخیص خواهد بود. ولی در نمودار تعدیل شده شرکت ایران خودرو یک بازده بسیار مناسب دیده می شود و به سهامدارانی که صبوری کرده اند و در بازه بلند مدت سهم را نگهداری کرده اند در یک بازه 20 ساله سودی بسیار قابل توجه رسانده است گذشته از بررسی نمودار تعدیل شده و نشده سهم بعد از یک روند صعودی که به صورت یک موج افزایشی ظهور کرده است یک دوران اصلاحی را سپری میکند و در حال اصلاح روند صعودی خود می باشد سهم بعد از توقف برای تصمیم گیری در مورد افزایش سرمایه در محدوده کف کانال صعودی بلند مدت خود قرار دارد و امکان دارد سهم در این محدوده حمایت شود باید در نظر داشت که وضعیت سهام این شرکت تحت تاثیر عوامل مختلف از جمله تحریم ها و کاهش میزان خرید مصرف کنندگان بحرانی شده و ریزش قابل توجهی داشته است ولی با توجه به طرح تسهيلاتي ایران خودرو نگرانی سهامداران تا حدودی بر طرف شده است و میتواند در گزارش 9 ماهه خود وضعیت مناسب تری را پیش بینی و محقق کند ولی این موضوع دوایی زود گذر است و باعث کاهش سطح توقعات مصرف کنندگان نخواهد شد به همین دلیل می شود توقعات نوسانات مثبت کوتاه مدت را از این سهم داشت ولی برای ورود به این سهام در بازه بلند مدت با توجه به مشکلات پیش روی ایران خودرو کمی صبوری بیشتر لازم است

9- در نتیجه

9-1- پیش بینی روند مالی و سود رسانی شرکت ایران خودرو

با توجه به وضعیت افزایش مقدار تولید محصولات این شرکت که در حدود میزان تولید در دوره مشابه ماقبل خود می باشد و حل شدن مشکل فروش از جهت اعطای تسهیلات باتکی به مصرف کنندکان خود که باعث جبران مشکل فروش محصولات در دوره 6 ماهه بوده است و همچنین سپری کردن روند افزایش سود ناخالص مشابه دوره قبل خود پیش بیتی می شود وضعیت سود سازی به ازاء در آمد هر سهم در دوره 9 ماهه و سالانه بهبود یافته و ایران خودرو گزارش خود را در تحقق پیش بینی در دوره 9 ماهه و همچنین مقدار پیش بینی برای انتهای سال افزایش دهد ایران خودرو در دوره ابتدایی خود 12 ریال و در دوره دوم 18 ریال سود ساخته است و پیش بینی خود را در انتهای دوره 45 ریال ارائه کرده است که برای هر دوره سه ماهه پیش رو حدود 13.5 ریال سود در نظر گرفته است که مشخصا میتوان انتظار یک سود 30 ریالی را برای دوره بعد در نظر گرفت این امر با افزایش محصولات جدید که در گزارش 6 ماهه تولید، دیده می شود می تواند افزایش پیدا کند.

9-2- پیش بینی وضعیت قیمت سهام شرکت ایران خودرو

در آخر باید گفت که روند حرکتی قیمتی شرکت ایران خودرو با توجه به‌ آنکه از لیدرهای بازار می باشد. از عوامل مختلفی به غیر از شرایط مالی و استراتژیک شرکت موثر است که می تواند در صعود و سقوط قیمت تاثیر گذار باشند باید در نظر داشت که ایران خودرو تابلو خودرو سازی ایران است و حمایت های متعددی از این شرکت در بازه های زمانی مختلف صورت گرفته است و میگیرد در بررسی تکنیکالی نمودار تعدیل شده سهام شرکت ایران خودرو دیده می شود که قیمت در منطقه ای مناسب برای ورود قرار بگیرد و امکان یک روند اصلاحی صعودی نسبت به ریزش انجام شده محتمل می باشد از طرفی وضعیت تولیدی این شرکت و رفع تحریم ها و اضافه کردن خودرو های متنوع باعث خواهد شد تا امید به روند مثبت در این سهم افزایش پیدا کند ولی تاریخچه قیمتی در نمودار تعدیل نشده بیان گر یک موج اصلاحی نزولی بسیار بلند بعد از حرکت های افزایشی قبلی خود است که در بازه های A,B,C در نمودار شماره 10 مشخص شده است و این احتمال وجود دارد که تاریخ مجدد تکرار شود.

از این رو و با توجه به مشکلات پیش رو شرکت در فروش محصولات قدیمی و از رده خارج و اصرار به تولید خودرو های قدیمی و بی کیفیت و از طرفی واردات خودرو های شرکت چینی با امکانات بهتر و قیمت مناسب تر موجب می شود تا نگرش سهامداران نسبت به سهامدارای این شرکت در آینده تغییر کند باید در نظر داشت که 3 غول خودرو سازی دنیا شرکت های تویوتا، هیوندای موتور و کیا موتورز به ترتیب در سال های 1305، 1326 و 1346 تاسیس شده اند و امروز جز برترین خودرو سازان دنیا قرار دارند حال سوال اینجاست چرا شرکت ایران خودرو که قبل از شرکت کیا موتورز تاسیس شده است در چنین جایگاهی در ایران قرار دارد که حتی مصرف کنندگان داخلی از خرید محصولات این شرکت خود داری می نمایند ؟

آیا وقت آن نرسیده است که نگرشی متفاوت در مورد خط تولید محصولات صورت پذیرد و از تجربه تلخ 40 ساله تولید پیکان درس گرفته و عقب ماندگی ایجاد شده از بزرگان خودرو سازی جهان با تغییر در شیوه مدیریت،‌ افزایش تنوع و کیفیت محصولات و تولید مطابق سلیقه مصرف کننده جبران شود و وضعیتی مناسب برای خود و صنعت خودرو سازی ایران ایجاد نماید

کارشناس تحلیل-امیررضا اعطاسی