بازدهي منفي بورس در‌آخر پاييز

مردودي بورس تهران پس از 5 سال

گروه بورس- اعظم شريفي: عملكرد 9ماهه امسال بورس تهران گوياي يك عقبگرد كامل 5ساله در آن است. امري كه مي‌توان آن را به تمامي در بخش‌هاي مختلف ديد.
ارزش معاملات، تعداد سهام، صف‌هاي خريد و فروش، بازده بورس و نيز تعداد خريداران همگي يك عقبگرد كامل را براي بورس تهران به تصوير كشيده‌اند. ارزش بورس تهران ديروز در حالي رقم 492هزار ميليارد ريال را تجربه كرد كه شايد تجربه رقم 670 هزار ميليارد ريالي اين بورس در چند ماه قبل نمي‌توانست اين سرنوشت را براي كاهش 178 هزار ميليارد ريالي ارزش بورس تهران متصور باشد. همچنين بازدهي بورس تهران نيز تجربه مشابهي را در 9 ماهه امسال شاهد بود به طوري كه رشد مداوم شاخص بورس تهران با ثبت بازدهي 36 درصدي تا اواسط مردادماه همراه بود.

اين در حالي است كه بازدهي بورس تهران با شتابي غيرقابل تصور نه تنها تك‌رقمي شد، بلكه پس از مدت‌ها بازدهي بورس تهران با ثبت زيان 4/1درصد، رقمي منفي را به خود ديد. از سوي ديگر شاخص ديروز نسبت به ركورد امسال خود كه در تير ماه به ثبت رسيده بود معادل 3/31درصد كاهش يافت. شاخص در ابتداي فروردين ماه فعاليت خود را از 10هزار و 82 واحد آغاز كرد. اين در حالي است كه روز گذشته با ثبت رقم 8هزار و 857 واحد شاهد افت 2/12درصدي در مقايسه با ابتداي سال بود. عملكردي كه به دنبال جو منفي و روند فرسايشي قيمت‌هاي بورس تهران رقم خورده است. همچنين شاخص بورس تهران پس از 5 سال دوباره به زير 9 هزار واحد سقوط كرد.

عملكرد بورس تهران در سال 87 در مقايسه با ساير بازارهاي رقيب از جمله سپرده بانكي، اوراق مشاركت، طلا و ارز، تنها از بازدهي بخش مسكن بيشتر بوده است. همچنين بازده بورس تهران در سال جاري تقريبا با بازار طلا و سكه برابر بوده اما نكته مهم اين است كه نقدشوندگي بازار سكه و طلا بسيار بالاتر از بورس است كه اين مساله جذابيتي را ايجاد كرده است كه با وجود ريسك بيشتر و تحليل‌پذيري كمتر، علاقه‌مندان بيشتري به اين بازار گرايش پيدا كنند.

خوب و بد شركت‌هاي بزرگ

نگاهي به ارزش معاملات بورس تهران حتي در همين آذر ماه باز به يك نتيجه ختم مي‌شود؛ اينكه هنوز هم پالايشگاه اصفهان، فولاد مباركه و كشتيراني بيشترين ارزش معاملات اين فصل كم رونق بازار را به خود اختصاص داده‌اند. شركت‌هايي كه از يك طرف صف‌هاي فروش سنگين و كاهش قيمت آنها ركود بازار و در طرف ديگر صف‌هاي خريدشان رونق بازار را موجب مي‌شدند.

با اين وجود افتادن شركت‌ها در گره معاملاتي بخش عمده‌اي از دلايل تغيير قيمت آنها را موجب شد، هر چند معاملاتي قابل توجه نداشتند.

دو مينوي سهام تهران

دوران ركود بورس تهران براي تمام سهام به گونه‌اي رقم خورده است كه حتي آنهايي كه با قيمت جهاني مرتبط نيستند، از اقبال سهامداران برخوردار نيستند. سهامداراني كه گويي تمايلي براي ورود دوباره به بازار ندارند. به طوري كه افت قيمت‌ها و تجربه كاهش 40درصدي «سنگ آهني‌هاي محبوب» هم هيچ جذابيتي را براي خريد سهامداران ايجاد نكرده است.

در اين بين گروه بانك هم كه شايد به نوعي ارتباطي با افت قيمت‌هاي جهاني ندارد ، بي‌نصيب نمانده است و وسوسه‌اي را براي خريداران ايجاد نمي‌كند، به طوري كه در غيبت سهام بزرگ پيشرو هيچ گروهي نتوانسته جايگزيني مطمئن براي خريدهاي بدون ريسك سهامداران باشد. مي‌توان گفت در دو مينوي بورس تهران، هنوز چيزي نتوانسته است مانع سقوط مهره‌هاي بعدي بازار سرمايه باشد. اين در حالي است كه به تعادل رسيدن قيمت‌ها و ترغيب سهامداران به خريد اميدوارانه مي‌توانست ورود نقدينگي را به بازار در پي‌داشته باشد، تا فروشندگان ناراضي با فروش سهام به دنبال يك خريد بهتر باشند.

اين در حالي است كه كارشناسان معتقدند با توجه به افت قيمت اكثر شركت‌ها، شاخص قيمت به زير 8هزار واحد نخواهد رسيد. چرا كه احتمال شكست سطح حمايتي شاخص در سطح 8هزار واحد بسيار بعيد به نظر مي‌رسد. اين درحالي است كه تاثير مخابرات به دليل توقف نماد در كنار كاهش قيمت‌هاي سهام ديگر بر شاخص بسيار بيشتر شده است. چرا كه نماد مخابرات در روزهاي گذشته و بعد از برگزاري مجمع بسته بوده و از كاهش قيمتي مصون بوده است. به اين ترتيب مخابرات همچنان تاثير خود را بر شاخص حفظ خواهد كرد.

بازاري خالي از تحليل

شايد زماني مسوولان بازار سرمايه با قصد ايجاد راهكاري مناسب براي سهامداران قوانيني نظير حجم مبنا و محدوديت نوسان را ايجاد كردند، اما امروز هر دوي آنها مانعي جدي براي رفع مشكلات بازار سرمايه شده‌اند. چرا كه هر دوي اين موضوعات بازار را تا حدي صف محور كرده است كه قدرت تحليل از سهامداران گرفته شده است، به اين ترتيب اين صف‌هاي خريد و فروش هستند كه خريد و فروش سهامداران را براي معامله سهام تعيين مي‌كنند.

به طوري كه قيمت هر سهم بدون توجه به ارزش ذاتي و تحليل شركت تنها براساس صف خريد و فروش شاهد افزايش يا كاهش قيمت خواهد بود. اين مساله در ابتدا دو پيامد منفي را به جا مي‌گذارد: اول اينكه مانع از رسيدن سهم به قيمت‌ تعادلي‌ مي‌شود و بعد هم حبابي شدن قيمت‌ سهام ضرر و زيان سهامدار جزء را در پي دارد. اينگونه به نظر مي‌رسد بازار سرمايه كشور نه تنها كارآ نيست بلكه نمي‌تواند جوابگوي سهامداران هم باشد.

تجربه اين روزهاي بورس تهران شايد نيازمند طراحي مكانيزمي از سوي مسوولان است تا شركت‌ها بتوانند به دور از حواشي سفته بازان با قيمت‌هاي تعادلي معامله شوند.

ترويج تحليل در بازار سهام به انتخاب براساس ارزندگي سهم مي‌انجامد و مي‌تواند تصميمات احساسي را كه بيشترين آسيب را به بورس تهران مي‌زنند خنثي كند.

دولت وارد عمل مي‌شود؟!

افت قيمت‌هاي جهاني و ركود اقتصادي امسال طوري دامن بورس تهران را گرفت كه با وجود معاملات بلوكي متعدد و نيز معامله يك‌هزار ميليارد توماني بلوك غدير باز هم مي‌توان گفت كاهش ارزش معاملات بورس تهران چشمگير است. بورسي كه مي‌توان گفت اصلا اوضاع خوبي ندارد! اما دولت در زماني كه تمامي نگاه‌ها متوجه آن بود و توقع تزريق نقدينگي براي رهايي از اين وضعيت را داشت، به يكباره با اعلام انتشار اوراق مشاركت همه را غافلگير كرد؛ حركتي برخلاف انتظار كه به مانند آب سردي بر مرداب راكد بورس اين روزهاي تهران فروريخت. سياست‌هاي بانك مركزي و دولت در انتشار اوراق مشاركت وزارت نيرو با 18درصد سود علي‌الحساب به صورت روزشمار و معاف از ماليات و نيز اعطاي مجوز انتشار گواهي سپرده با نرخ سود 19درصد از سوي بانك مركزي به مثابه تير خلاصي براي بازار سرمايه به حساب مي‌آيد. پرداخت سود ماهانه در اين اوراق و تضمين سود حتي در صورت انصراف خريدار در شرايط فعلي بازار سرمايه بدون شك جذابيت فوق تصوري را براي خود دارد.

 
اين در حالي است كه بورس تهران از يك سو به دليل ركود جهاني شرايط ناپايداري دارد و از سوي ديگر تك ابزاري بازار سرمايه كشور، ريسك زيادي را براي سهامداران ايجاد كرده است. چراكه عدم وجود ابزارهاي متنوع در بورس در زمان افت قيمت‌ها بيشتر بروز مي‌كند. به اين ترتيب به نظر مي‌رسد خروج نقدينگي از بورس سرعت بيشتري به خود گيرد.

اين در حالي است كه دولت هم بدون شك يك پاي زيان بورس تهران است، چراكه با به‌هم‌ريختن و ادامه روند منفي معاملات بورس تهران دولت نيز از برنامه خصوصي‌سازي خود عقب خواهد ماند. بنابراين نه‌تنها نمي‌تواند با برنامه‌هاي از پيش تعيين شده براي واگذاري بانك‌ها و بلوك‌هاي بعدي اصل 44 بپردازد، بلكه كارخانه خصوصي‌سازي نيز با رسيدن بسياري از اين سهام به زير قيمت روز عرضه، در واقع شكست خصوصي‌سازي را نشان مي‌دهد. در حال حاضر نماد مخابرات، فولاد خوزستان و فن‌آوران بسته است، اما در مقابل پالايشگاه اصفهان، فولاد و ملي مس زير قيمت عرضه اوليه در حال معامله هستند.

اين مساله نه تنها به لحاظ رواني خصوصي‌سازي‌هاي بعدي را تحت تاثير قرار خواهد داد، كه به طور قطع درآمد دولت را نيز تا حدود زيادي با كاهش مواجه خواهد كرد.

از ابتداي سال جاري تعداد 36 ميليارد و 151 ميليون و 375هزار و 996 سهم به ارزش 98 هزارو 665 ميلياردو 714ميليون ريال در بورس تهران دادوستد شده است.

اين در حالي است كه فصل پاييز 20هزار و 392 ميليارد و 644ميليون ريال از ارزش معاملات و آذرماه نيز 6هزارو 511 ميليارد و 686 ميليون ريال از كل معاملات بورس تهران را كسب كرده است.

به اين ترتيب معاملات بورس تهران در سومين فصل سال با كاهش 58درصدي ارزش معاملات در مقايسه با فصل تابستان روبه‌رو بود. معاملات بورس تهران در آذرماه تنها 6درصد معاملات كل امسال بود.

همچنين فصل پاييز با اختصاص 21 درصد معاملات بورس تهران همراه بود. اين در حالي بود كه معاملات 9ماهه سال گذشته 79 درصد معاملات بورس تهران را كسب كرده است.