این رکود در شرایطی است که جریان پول در میان بازارهای موازی تمایل کمی به حضور در بورس دارد و از سوی دیگر، شرکت‌های با نسبت قیمت به سود پایین، با ریسک کاهش قیمت‌های جهانی مواجه هستند؛ روند کاهشی قیمت نفت که خود بر گروه پالایشی و پتروشیمی اثرگذار بوده است، اکنون بر کاهش قیمت فلزات در بازارهای جهانی اثر گذاشته است که سبب نگرانی سهامداران در گروه‌های فولادی و معدنی شده است.شرکت‌های پالایشی بعد از راه‌اندازی پالایش ستاره خلیج فارس و تامین بنزین داخلی، با شایعاتی در خصوص صادرات محصولات روبه‌رو شده‌اند.
از سوی دیگر، انعقاد قراردادهای صادرات محصولات پتروشیمی به ژاپن و اروپا بر گروه پتروشیمی موثر بوده است؛ در این گروه، کاهش قیمت نفت تاثیر بیشتری بر کاهش قیمت خوراک و ماده اولیه در مقایسه با محصولات دارد و حتی شرکت‌های این گروه می‌توانند از این محل با رشد سودآوری مواجه شوند.
کاهش قیمت‌های جهانی به رشد سودآوری گروه‌های واردکننده مواد اولیه از جمله لاستیکی و روغن خوراکی می‌انجامد و شاهد اقبال سهامداران به این گروه بوده‌ایم.
اقبال در شرکت‌های کوچک
دومین مسیر در بازار سرمایه نشان می‌دهد، شرکت‌های کوچک و متوسط مورد اقبال معامله‌گران هستند؛ شرکت‌های با ارزش بازار کمتر از 2000 میلیارد ریال و سهام شناور پایین مورد توجه قرار گرفته و شاهد نوسانات شدیدی هستند و در بسیاری موارد بازده‌های عجیب چند 10 درصدی در چند هفته گذشته داشته‌اند.
البته با توجه به شرایط اقتصاد کشور و همچنین شفاف‌سازی شرکت‌ها، تغییر خاصی در وضعیت عملکردی این شرکت‌ها رخ نداده است.
روند متناقض در بازار، چالش اصلی سرمایه‌گذاران در ماه‌های اخیر است و ذهن بسیاری از فعالان بازار را به خود درگیر کرده است.
از یک سو، شرکت‌های کوچک به دلیل دسترسی به فرصت‌های رشد بیشتر می‌توانند مورد اقبال قرار گیرند و تاثیر‌پذیری بیشتری از رویدادها دارند.
از سوی دیگر، شرکت‌های کوچک سهام شناور و قابل معامله کمتری دارند و جریان پول می‌تواند به‌راحتی بر این گروه تاثیر‌گذار باشد و سبب تغییر روند معاملات سهام شرکت شود.
در این میان، نقش شبکه‌های اجتماعی بر تئوری‌های علمی غلبه کرده است. گسترش کانال‌های تلگرامی در قالب‌های سیگنال فروشی، مشاوره سرمایه‌گذاری و سبدگردانی سبب ایجاد رفتار توده وار در بازار سرمایه شده است.
بررسی روند اعضای کانال‌های تلگرامی حاکی از رشد چند برابری اعضای این کانال‌ها در چند ماه گذشته است در شرایطی که این کانال‌ها مدعی دسترسی به اطلاعات ویژه هستند و براساس آن پیشنهاد خرید و فروش ارائه می‌کنند.
فریب سهامداران تازه‌کار و ناآشنا در فضای مجازی، به بهانه افزایش چند برابری سود در زمانی کوتاه، مدت‌هاست در فضای مجازی و اینترنت جریان دارد؛ اما بتازگی سازمان بورس و اوراق بهادار برای ساماندهی فعالیت کانال‌های تلگرامی و سایت‌های اینترنتی، برخورد با متخلفان فضای مجازی را آغاز کرده است. سال‌هاست گروهی از افراد سودجو، با راه اندازی سایت‌های اینترنتی و فعالیت در فضای شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام، به فریب افراد تازه کار و ناآشنا با سهامداری مشغولند.
افراد سودجو با ادعاهایی نظیر دسترسی به اطلاعات محرمانه شرکت‌ها یا توانایی در پیش‌بینی مسیر حرکت سهام، سهامدار تازه‌کار یا آنهایی که تمایل دارند «یک شبه ره صد ساله را بروند» را در دام خود انداخته و با دریافت مبالغ کلان، فضای بازار سرمایه را آلوده کرده‌اند.
این افراد معمولا با فعالیت در سهام شرکت‌های کوچک، قیمت‌ها را تغییر داده و افراد را ترغیب به خرید سهام مورد نظر خود می‌کردند.
در برخی موارد این نوسان گیری‌ها، سودهایی را عاید سهامداران فریب خورده می‌کرد، اما در اغلب موارد، این سهامداران ناآشنا با ضررهای زیاد مواجه می‌شدند که در مواردی کار به شکایت نیز می‌کشید.
در نهایت، پس از جدی شدن موضوع سیگنال فروشی در بازار سهام، سازمان بورس و اوراق بهادار وارد این ماجرا شده و سعی در سروسامان دادن به این موضوع کرده است.
چالش دیگر در خصوص شرکت‌های کوچک در بازار، نبود شفافیت اطلاعات و دسترسی نداشتن به اطلاعات است. این موضوع در خصوص شرکت‌های بازار پایه بیش از پیش احساس می‌شود.
پس از ایجاد دامنه نوسان 10 درصد و دسترسی معامله‌گران برخط به بازار پایه فرابورس، تقاضای بالایی در این بازار ایجاد شد که سبب جهش قیمتی در این شرکت‌ها شد، اما شرکت‌های این بازار، اکنون روند متعادل‌تری را سپری می‌کنند و انتظار ایجاد ثبات و فروکش شدن هیجان در این گروه وجود دارد.
انتظار برای عرضه اولیه و بازگشایی نمادها
با وجود گذشت 50 روز از سال 1396، بازار سرمایه همچنان در انتظار عرضه اولیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس است. در شرایطی که فصل زمستان 1395، بدون عرضه اولیه سپری شد، اکنون بازار سرمایه منتظر ورود شرکت‌های تازه نفس است؛ از سوی دیگر، سهامداران با نگرانی به استقبال بازگشایی بانک صادرات رفته‌اند.
کاهش نرخ بهره اوراق بدهی
در شرایطی که بازار بورس در رکود نسبی است، نرخ بهره اوراق با درآمد ثابت در بازار اوراق بدهی که در یک ماهه گذشته روند نزولی داشته، اکنون با سرعت بیشتری در حال کاهش است.
نرخ اسناد خزانه اسلامی که با تضمین دولت منتشر می‌شود و سررسید تا شش ماه دارد از 25 درصد در اواخر اسفند به محدوده 21 درصد تا 22 درصد کاهش یافته است؛ با این حال، بانک‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری همچنان به عنوان خریدار اوراق با درآمد ثابت رخ‌نمایی می‌کنند که انتظار کاهش بیشتر نرخ بهره را در چند هفته آینده به بازار مخابره می‌کند.
سراب سود
پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه وابسته به سازمان بورس و اوراق بهادار گزارش داده است: مدیران 37 کانال تلگرامی و چهار سایت اینترنتی در پی گزارش‌های رسیده مبنی بر وقوع اقدامات مجرمانه در جهت کسب منافع و سودهای نامشروع تحت بازجویی قرار دارند.
به گفته مدیر امور حقوقی و انتظامی سازمان بورس و اوراق بهادار، این کانال‌ها و سایت‌ها تحت پوشش‌هایی همچون مشاوره سرمایه‌گذاری و سبدگردانی اقدام به سیگنال فروشی و فعالیت‌های مجرمانه می‌کردند.
مدیر امور حقوقی و انتظامی سازمان بورس و اوراق بهادار، از شکایت این سازمان علیه گردانندگان 37 کانال تلگرامی و چهار سایت اینترنتی خبر داده است.
محمدعلی شیری‌زاده گفت: متخلفان افرادی را به عضویت کانال‌های خود در آورده و مدعی بودند با اطلاعات ویژه‌ای که در اختیار دارند، ظرف مدت یک سال سرمایه اعضا را چند برابر بالا خواهند برد.
شیری‌زاده گفت: سازمان بورس، از این فعالیت‌ها تحت عنوان «مجرمانه» شکایت و از طرف پلیس فتا اینها را شناسایی کرده است. در مراحل بعدی تلفن‌های همراه، نشانی، شماره حساب و سایر اطلاعات هویتی اینها استخراج شده است. قاضی نیز به پلیس فتا دستور قضایی داد تا اینها را بازجویی کنند که انتظار می‌رود مرجع کیفری بزودی در این خصوص تصمیم‌گیری کند.
مدیر امور حقوقی و انتظامی سازمان بورس و اوراق بهادار با افشای پشت پرده این فعالیت‌های مجرمانه گفت: گردانندگان سایت‌های اینترنتی و کانال‌های تلگرامی، ابتدا سهمی را می‌خریدند و اعضا را به خرید انبوه این سهم معین تشویق می‌کردند تا تقاضا برای آن ایجاد شود.
وی ادامه داد: متخلفان بعد از آن که تقاضای کاذب برای سهم ایجاد می‌کردند، قیمت سهم بالا می‌رفت و به نقطه هدف که می‌رسید بلافاصله آن را به دیگرانی که پشت سر گروه نخست راه افتاده بودند می‌فروختند و همین‌طور این چرخه معیوب تکرار می‌شد.
مدیر امور حقوقی و انتظامی سازمان بورس و اوراق بهادار با طرح این سوال که اگر کلاهبرداران چنین اخبار ویژه‌ای را در اختیار دارند چرا خود از آن استفاده نمی‌کنند و سود نمی‌برند، به سهامداران و فعالان بازار سرمایه توصیه کرد: اخباری که در گروه‌های بدون مجوز در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود را مبنای تصمیم‌گیری خود در معاملات قرار ندهید.
وی در پایان از فعالان بازار سرمایه و هموطنان درخواست کرد چنانچه شکایتی از هرگونه فعالیت مجرمانه یا هر نوع ناهنجاری مرتبط با بازار سرمایه دارند، از طریق سامانه سمتا شکایت خود را ثبت کنند تا موضوع به مراجع قانونی منعکس شود .
شیری‌زاده گفت: با توجه به عزم جدی و قاطعیت مقامات قضایی و پلیس فتا در جهت رفع هرنوع ناهنجاری سایبری در فضای بازار سرمایه و حمایت از منافع سهامداران و سرمایه‌گذاران، امیدواریم در آینده شاهد چنین رفتارهایی نباشیم. بدیهی است در صورت صلاحدید مقامات قضایی، نام این متخلفان و مجرمان اقتصادی افشا خواهد شد.
