به گزارش بورس نیوز، اگر به بازار سرمایه وارد شده‌اید و یا قصد دارید در سال ۱۴۰۱ قدم در این راه بگذارید، احتمالا با واژه سبدگردان و سبدگردانی مواجه شده‌اید. اگر در این زمینه نیاز به اطلاعاتی دارید تا دانسته‌های خود در این مورد را کامل کنید، پیشنهاد می‌شود این مقاله از کارگذاری سرمایه و دانش را به‌خوبی مطالعه کنید تا بدانید سبدگردانی چیست؟ سبدگردان کیست؟ مزایا و معایب آن کدام است و سوالات دیگری که ممکن است برای شما پیش بیاید پاسخ داده شود.
سبدگردانی چیست؟
سبدگردانی یا مدیریت پرتفو همان اصطلاح آشنای همه‌ی تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد نگذار! است. در بازار سرمایه سبدگردانی به این معناست که تمام سرمایه را صرف خرید و سرمایه‌گذاری بر روی یک سهام خاص نکرده و درعوض سبدی از سهام‌های قابل اعتماد تشکیل دهیم تا ریسک سرمایه‌گذاری را به حداقل برسانیم.
به طور کلی و حرفه‌ای می‌توان گفت سبدگردانی فرآیندی است که طی آن افرادی حرفه‌ای و متخصص در این زمینه با توجه به میزان سرمایه و ریسک‌پذیری فرد سرمایه‌گذار، شروع به خرید و فروش گروهی از سهام‌ها می‌کند و به صورت مداوم بر آن نظارت و مدیریت دارد تا به حداکثر سود برسد.
طبق تعریف ارائه شده از طرف سازمان اوراق بهادار سبدگردانی عبارت است از تصمیم به خرید، فروش یا نگه‌داری اوراق بهادار به نام سرمایه‌گذار معین توسط سبدگردان در قالب قراردادی مشخص، به‌منظور کسب انتفاع برای سرمایه‌گذار.
سبد گردان به چه کسی می‌گویند؟
سبدگردان‌ها افرادی حقوقی هستند که مدیرت سرمایه اشخاص حقیقی و یا حقوقی را برای کسب بیشترین سود، برعهده می‌گیرند. این افراد باید به وضعیت بازار کاملا مشرف بوده و توان پیش‌بینی شرایط آینده را نیز داشته باشند که در این زمینه می‌توانند از مشاوران و متخصصانی که مدرک تحلیل‌گری بورس را دارند، بهره بگیرند.
سبدگردان‌ها، کار خود را در قالب یک قرارداد آغاز می‌کنند که در آن کارمزد سبدگردان، میزان توانایی و دسترسی او به سرمایه‌ی سرمایه‌گذار و محدودیت‌های معاملاتی کاملا مشخص می‌شود.
سبدگردانی را می‌توان یک بازی برد برد به حساب آورد، زیرا در صورتی که سبدگردان، سرمایه‌گذار را به سود برساند، خودش هم به سود می‌رسد و هرچه میزان این سود بیشتر باشد، برای خود او هم می‌تواند بهتر و رضایت‌بخش‌تر باشد.
شرایط و قوانین سبدگردانی
تمام شرکت‌هایی که قصد مبادرت به سبدگردانی را دارند باید از سازمان اوراق بهادار مجوز‌های لازم را اخذ کنند. این مجوز‌ها به صورت دوره‌ای با توجه به بازدهی مناسب و عدم خطا‌های قانونی سبدگردان، برخورداری از افراد متخصص، بهره‌مندی از امکانات نرم‌افزاری مناسب و سایر ملاک‌ها، توسط این سازمان تمدید می‌شود.
طبق قانون برای شرکت‌هایی که بدون مجوز اقدام به این عملیات کنند تنبیهاتی درنظر گرفته شده است. این شرکت‌ها سالانه مبلغی را به عنوان حق نظارت به سازمان اوراق بهادار می‌پردازند و بنابراین می‌توان گفت با توجه به نظارت سازمان و نیز لزوم ارائه بازدهی مناسب برای دریافت مجدد مجوز، این شرکت‌ها سعی خود را به حفظ و سودآور کردن سرمایه‌ی سرمایه‌گذار قرار می‌دهند.
شرایطی که بین سرمایه‌گذار و سبدگردان وجود دارد به صورت توافقی و طی یک قرارداد مشخص می‌شود تا میزان کارمزد، حداقل سودی که باید نصیب سرمایه‌گذار شود، اختیارات سبدگردان و سایر شرایط کاملا روشن و قابل استناد باشد.
مزایای سبدگردانی
می‌توان گفت سبدگردانی مزایای زیادی دارد چرا که روشی مطمئن و با حداقل ریسک بوده و نیاز به صرف وقت زیادی ندارد و همچنین در این روش لازم نیست دانش خاصی در زمینه بازار سرمایه داشت. چرا که روشی غیرمستقیم برای سرمایه‌گذاری است. از میان مزایای بسیار سبد گردانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
در این روش خرید و فروش سهام و سرمایه‌گذاری به صورت اختصاصی برای هر سرمایه‌گذار و به میزان سرمایه و سطح ریسک‌پذیری او انجام می‌گیرد.
این روش از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار است به این گونه که شخص سرمایه‌گذار توانایی رصد روزانه و دسترسی کامل به سرمایه خود را دارد و نوع سرمایه‌گذاری طبق استراتژی او انجام می‌پذیرد.
سبد سرمایه‌گذار محدود به سهام نیست و می‌تواند ترکیبی از سایر اوراق بهادار، صندوق‌های طلا و گواهی کالا نیز باشد و به این طریق ریسک سرمایه‌گذاری به حداقل می‌رسد.
در این روش نیازی به داشتن وقت و نیز دانش خاصی نیست و هر فرد با هر مقدار دانشی که از بازار سرمایه دارد می‌تواند در این بازار وارد شود.
سبدگردانی بر پایه علم و دانش و نیز مهارت افرادی متخصص در این زمینه است که مدام در حال تحلیل بازار هستند، بنابراین درصد اطمینان در این روش بسیار بالاتر از روش سرمایه‌گذاری مستقیم است.
از دیگر مزایای روش سبدگردانی، معاف از مالیات بودن سود سرمایه‌گذار است که یک روش انگیزشی برای سوق دادن سرمایه به سمت بازار سرمایه از سوی دولت است.
در این روش سبدگردان و نیز سرمایه‌گذار، هردو به دنبال کسب سود هستند و همین دلیل نیز قابل اعتماد بودن این روش را بیشتر می‌کند.
معایب سبدگردانی
هر امری ممکن است در کنار مزایایی که دارد، معایبی نیز به‌همراه داشته باشد. در مورد سبدگردانی نیز این موضوع صادق است و سبدگردانی نیز معایبی دارد که بیان خواهد شد، اما لازم است این نکته بیان شود که مزایای آن خصوصا با انتخاب سبدگردانانی مجرب و حرفه‌ای بسیار بیشتر از معایب آن است.
یکی از عیب‌هایی که در این روش وجود دارد آن است که ممکن است با انتخاب نادرست سبدگردان، ضرر زیادی شامل حال سرمایه‌گذار شود؛ بنابراین انتخاب درست و آگاهانه از شرایط موفقیت در این نوع از سرمایه‌گذاری است.
در روش سرمایه‌گذاری به روش سبدگردانی یک حداقل سرمایه مشخص می‌شود که معمولا رقم بالایی است و شاید دسترسی به این حد از سرمایه برای هرکسی مقدور نباشد.
حداقل سرمایه برای سبدگردانی
حداقل سرمایه برای سرمایه‌گذاری در سبدگردانی، توسط خود شرکت مشخص می‌شود و می‌تواند میزان مختلفی از ۱۰۰ میلیون و حتی ۱ میلیارد تومان باشد. با این حال برخی شرکت‌ها برای جذب مشتریان بیشتر دراین زمینه گا‌ها تخفیف‌هایی در حداقل سرمایه قائل می‌شوند و این عدد را حتی تا حدود ۵۰ میلیون و یا بیشتر کاهش می‌دهند؛ بنابراین حداقل سرمایه یک عدد مشخص و ثابت نیست و بنا به سیاست‌گذاری‌های شرکت معین می‌شود.
معیار‌های انتخاب بهترین شرکت سبدگردان
با توجه به این که عیب عمده سبدگردانی زمانی است که سبدگردان به درستی انتخاب نشود، اهمیت این موضوع روشن می‌شود؛ بنابراین لازم است تا در زمان انتخاب سبدگردان معیار‌هایی را در نظر داشته باشید که مهم‌ترین آن‌ها می‌تواند به شرح ذیل باشد.
اولین قدم در انتخاب سبدگردان اطمینان حاصل کردن از دریافت تمام مجوز‌های لازم از سازمان اوراق بهادار توسط شرکت است.
نگاهی به سابقه و خوش‌نامی شرکت در طول ادوار مختلف می‌تواند بسیار راه‌گشا باشد. طول سابقه شرکت حاکی از تجارب بالای آن است و همچنین اگر دراین دوران نام خوشی از خود به گوش‌ها رسانده باشد نیز نشانگر تخصص و بازدهی بالای شرکت سبدگردان خواهد بود.
سنجش میزان بازدهی شرکت در دوره‌های پیش، یک روش بسیار مطمئن برای انتخابی آگاهانه است، چراکه می‌تواند نشان‌دهنده خط مشی شرکت باشد. برای این منظور بهتر است عملکرد حداقل ۵ سال شرکت مورد بررسی قرار بگیرد.
برخورداری شرکت از یک تیم متخصص و حرفه‌ای در امر سبدگردانی نشان‌دهنده درصد بالای موفقیت در آینده خواهد بود.
میزان شفافیت و در اختیار قراردادن اطلاعات نیز نشان‌دهنده حسن سابقه شرکت است.
نحوه سرمایه‌گذاری در شرکت‌های سبدگردانی
اولین قدم سرمایه‌گذاری در شرکت‌های سبدگردان، انتخاب یک شرکت سبدگردان توسط سرمایه‌گذار با توجه به حداقل سرمایه لازم برای شروع و تحقیق‌های او در این زمینه است. این انتخاب در میزان موفقیت سرمایه‌گذار بسیار تاثیرگذار خواهد بود بنابراین مهم‌ترین قدم، انتخابی آگاهانه است.
پس از انتخاب شرکت سبدگردان باید به شعبه‌ی آن در شهر خود با در دست داشتن مدارک شناسایی مانند شناسنامه و کارت ملی هوشمند، مراجعه کرده و پرونده سبدگردانی تشکیل داد. در این مرحله فرم‌های لازم توسط سرمایه‌گذار تکمیل می‌شود و پیشنهاد ما این است که تمام بند‌ها به دقت مطالعه شود تا با تمام مراحل و قوانین آشنایی کامل صورت پذیرد.
پس از ثبت نام سرمایه‌گذار، سبدگردان میزان سرمایه و نیز سطح ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار را طی یک جلسه می‌سنجد. تمام فرآیند سرمایه‌گذاری با توجه به سطح ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار صورت می‌گیرد.
در مرحله بعد سرمایه لازم به حساب شرکت سبدگردان واریز می‌شود.
بعد از واریز سرمایه توسط سرمایه‌گذار، شرکت با ارسال مدارک به سازمان بورس و اوراق بهادار یک کد سبد برای سرمایه‌گذار دریافت کرده و شروع به تشکیل سبد اختصاصی او می‌کند و باید تمام تخصص خود را به کار بگیرد تا بهترین نتیجه را حاصل کند.
در مرحله آخر باید اقدام به تنظیم قرارداد متمم کنید. قرارداد متمم قراردادی است که تمامی شرایط فسخ، برداشت، واریز و نیز تمام آنچه که در قرارداد اصلی ذکر نشده و شما لازم می‌دانید که آن‌ها را نیز به قرارداد اضافه کنید، در آن قابل بیان است.
درصد سود سبدگردانی
سود سبدگردانی نمی‌تواند میزان معین و مشخصی باشد و این مبلغ از قبل پیش‌بینی شده نیست، چراکه بازار سرمایه بازاری قابل پیش‌بینی نبوده و امکان تعیین سود مشخص وجود ندارد. اما با این حال برای اطمینان سرمایه‌گذار، سبدگردان حداقل سودی را تعیین می‌کند و تا پیش از کسب آن برای خود حق سودی تعیین نمی‌کند و فقط کارمزد مدیریتش را کسر می‌کند.
به عنوان نمونه قرار بر این می‌شود که اگر سود سرمایه‌گذار به ۳۰ درصد نرسد، سبدگردان فقط کارمزد مدیریت را کسر کند که معمولا درصد اندکی مثل یک تا دو درصد است، و اگر سود سرمایه‌گذار به ۳۰ درصد و بیشتر برسد، حق سود شرکت ۲۰ درصد آن ۳۰ درصد، یعنی سود حاصله، باشد.
کارمزد سبدگردانی
میزان کارمزد سبدگردانی نیز طبق مصوبات شرکت تعیین می‌شود و معمولا از دو بخش کارمزد مدیریت که درصدی ثابت است و با هرمیزان سود کسر می‌شود و نیز کارمزد عملیات که طبق میزان سودی مشخص کسر خواهد شد، تشکیل می‌شود. برای روشن شدن این قضیه به مثال زیر توجه کنید:
به عنوان مثال شما یک میلیارد سرمایه در اختیار سبدگردان قرار داده‌اید. برای این عملیات سودی ثابت و به عنوان مثال ۲ درصد تعیین می‌شود که همان کارمزد مدیریت است و مقرر می‌شود که اگر و تنها درصورتی که سودی بالغ بر ۴۰ درصد و بیشتر کسب شود، ۳۰ درصد آن علاوه بر کارمزد مدیریت به عنوان کارمزد عملیات کسر شود. به این صورت سبدگردان و نیز سرمایه‌گذار در یک راستا و هم‌هدف هستند و شرکت سبدگردان برای کسب سود بیشتر، بیشترین تلاش خود را می‌کند.
تفاوت سبدگردانی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری
در روش سرمایه‌گذاری در صندوق، سرمایه‌گذار میزان مشخصی از سرمایه را دراختیار صندوق قرار می‌دهد و آن‌ها با جمع این سرمایه‌ها به فعالیت در بازار‌های مالی می‌پردازند. روش سرمایه‌گذاری در صندوق و سبدگردانی با وجود شباهت‌هایی که دارد، تفاوت‌هایی نیز با هم دارند که به ذکر آن‌ها می‌پردازیم:
اولین تفاوت موجود، تفاوت در مالکیت است. در روش سبدگردانی، سرمایه‌گذار مالکیت مستقیم سهام را دارد و سبدگردان از طرف او مبادرت به فعالیت می‌کند و تمام دارایی‌ها به نام شخص سرمایه‌گذار است. در روش صندوق سرمایه‌گذاری کاملا برعکس است و صندوق مالک مستقیم بوده و سرمایه‌گذار مالک غیرمستقیم.
تفاوت بعدی در میزان کارمزد و هزینه‌های دریافتی توسط شرکت‌هاست، که در مورد سبدگردانی به علت تخصصی بودن سبد این هزینه بیشتر بوده و با افزایش سود باز هم بیشتر می‌شود.
حجم سرمایه‌گذاری نیز در این دو مدل سرمایه‌گذاری متفاوت است. به این صورت که در سبدگردانی معمولا حداقل سرمایه‌ی بالایی درنظر گرفته می‌شود، اما در صندوق‌ها با توجه به جمع شدن سرمایه‌های مختلف این عدد بسیار پایین‌تر بوده و شاید با یک میلیون تومان و کمتر هم بتوان وارد صندوق سرمایه‌گذاری شد.
در روش سبدگردانی، سرمایه‌گذار نظارت مستقیم بر دارایی خود دارد و دقیقا می‌داند چه چیزی خرید و فروش می‌شود، اما در روش صندوق با اجماع سرمایه، مبادرت به خرید و فروش می‌شود و عملا این امکان وجود ندارد.
تفاوت دیگر و مهم این دو، میزان تنوع در سرمایه‌گذاری و کاهش ریسک سرمایه‌گذار است که این موضوع با اختصاصی بودن سبد و توانایی بالا در ایجاد تنوع، در مورد سبد بیشتر وجود دارد. علاوه بر این که در صندوق‌های سرمایه‌گذاری میزان زیادی از سرمایه صرف یک نوع از سرمایه‌گذاری می‌شود و همین موضوع احتمال ضرردهی را بالاتر می‌برد.
تفاوت دیگری که وجود دارد برخورداری سبدگردان‌ها از افراد متخصص و ماهر در این زمینه است که به صورت اختصاصی بر روی یک سرمایه کار می‌کنند و در شرایط پیچیده بازار سرمایه، این نوع سرمایه‌گذاری قابل اطمینان‌تر است.
نکات مهم در سبدگردانی
تا به این جا سعی شد تمام نکات مهم و کاربردی در مورد سبدگردانی ذکر شود که اگر بخواهیم به طور خلاصه به آن‌ها اشاره کنیم، موارد زیر از مهم‌ترین نکات است:
سبدگردانی به منطور سپردن سرمایه به شخصی متخصص برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف است.
روش سبدگردانی ریسک و ضرر را به حداقل خود می‌رساند.
این روش به دانش و علم خاصی نیاز ندارد و با صرف کم‌ترین وقت، بهترین سرمایه‌گذاری را ممکن می‌سازد.
در این روش انتخاب سبدگردان بسیار حائز اهمیت و سرنوشت‌ساز است.
سود، کارمزد و حداقل سرمایه مقدار معینی نیست و از مصوبات خاص هر شرکت به حساب می‌آید.
این روش شباهت‌های زیادی به روش سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارد، اما با این حال تفاوت‌هایی نیز دارد.
در حالت رو به رشد و قابلاطمینان بودن بازار صندوق‌های سرمایه‌گذاری با کارمزدی کمتر، سودآورتر است.
در شرایط پیچیده و نوسانی بازار، سبدگردانی بهترین روش سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود.
منبع:کارگزاری سرمایه و دانش
۳۵ درصد کاهش تنها در یک ماه
