اوراق اختیار فروش تبعی بدون اعتماد نمی‌توانند بازار را نجات دهند
الناز افشار کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌و‌گو با بورس‌نیوز با اشاره به شرایط فعلی بازار سهام عنوان کرد: در فضای مبهم و پرریسکی که بازار سرمایه با بی‌اعتمادی عمیق و ضعف تقاضا مواجه است، انتشار اوراق اختیار فروش تبعی به‌عنوان بخشی از بسته‌های حمایتی، بار دیگر در مرکز توجه فعالان بازار قرار گرفته است.
وی با اشاره به اثرگذاری این ابزار در بستر اقتصادی پرچالش کشور افزود: در شرایطی که سایه جنگ، تهدید‌های تحریمی و انتظارات بی‌ثبات بر اقتصاد ایران سنگینی می‌کند، باید بررسی کرد که این اوراق تا چه اندازه می‌توانند به بازسازی اعتماد عمومی و بازگرداندن نقدینگی به بازار کمک کنند.
ماهیت ابزار تبعی؛ پوشش ریسک در برابر بی‌ثباتی
افشار با تشریح ماهیت این ابزار مالی خاطرنشان کرد: اوراق اختیار فروش تبعی در ادبیات بازار سرمایه، نوعی ابزار پوشش ریسک محسوب می‌شوند. این اوراق با هدف اطمینان‌بخشی به سرمایه‌گذاران حقیقی منتشر می‌شوند تا در صورت نگهداری سهم تا سررسید، زیان احتمالی آنان از طریق فروش سهم در قیمت تضمین‌شده جبران شود.
الناز افشار در ادامه گفت‌وگوی خود با بورس‌نیوز اظهار کرد: در تئوری، اوراق اختیار فروش تبعی می‌توانند با کاهش هیجانات فروش، نقش مؤثری در ایجاد کف روانی بازار ایفا کنند. اما در عمل، کارایی این ابزار وابسته به چند شرط کلیدی است؛ از جمله توان مالی و پاسخ‌گویی نهاد منتشرکننده، واقعی بودن قیمت پایه و انطباق آن با ارزش ذاتی سهم، و همچنین وجود چشم‌اندازی قابل اتکا در سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی و ثبات نسبی بازارها.
اقتصاد گرفتار در لایه‌های بحران؛ از تنش نظامی تا تحریم
وی با اشاره به شرایط کلی اقتصاد و تأثیر آن بر عملکرد این ابزار افزود: بازار سهام ایران در میانه بحران‌هایی تو در تو قرار گرفته است. از یک سو، سایه درگیری‌های نظامی با رژیم صهیونیستی و پیامد‌های ژئوپلیتیکی آن، همچنان بر سر بازار سنگینی می‌کند؛ و از سوی دیگر، زمزمه‌های فعال‌سازی مکانیسم ماشه و احتمال بازگشت تحریم‌های چندجانبه، فضای ذهنی سرمایه‌گذاران را با تردید و بیم آمیخته کرده است.
ابزار تبعی بدون اعتماد، کارایی ندارد
افشار با تأکید بر اهمیت اعتماد در عملکرد ابزارهای حمایتی بازار سرمایه تصریح کرد: در شرایط فعلی، حتی ابزارهایی مانند اوراق اختیار فروش تبعی نیز بدون اعتمادسازی نظام‌مند نمی‌توانند کارایی لازم را داشته باشند. واقعیت این است که بازار به کف‌های قیمتی رسیده، اما هنوز از سقف بی‌اعتمادی عبور نکرده است.
وی خاطرنشان کرد: تجربه سال‌های اخیر بار‌ها نشان داده که سیاست‌های مقطعی و به‌کارگیری ابزارهایی بدون ضمانت اجرایی، نه‌تنها موجب تقویت بازار نمی‌شوند بلکه در برخی موارد، خود به عاملی برای افزایش نااطمینانی در فضای سرمایه‌گذاری تبدیل شده‌اند.
بیشتر بخوانید: چالش‌های تصمیمات ناگهانی دولت در نرخ خوراک پتروشیمی‌ها
تبعی نباید ابزار تبلیغاتی باشد
در ادامه گفت‌و‌گو با بورس‌نیوز، الناز افشار کارشناس بازار سرمایه با اشاره به لزوم طراحی دقیق اوراق اختیار فروش تبعی تأکید کرد: اگر این ابزار به‌درستی طراحی نشود، ممکن است صرفاً به ابزاری تبلیغاتی برای خرید زمان بدل شود، نه عاملی واقعی برای بازسازی اعتماد عمومی در بازار.
شرط موفقیت اوراق تبعی، گنجاندن در نقشه راه روشن
افشار افزود: اوراق تبعی می‌توانند مؤثر باشند؛ مشروط بر اینکه در چارچوب یک «نقشه راه سیاست‌گذاری» روشن، پایدار و قابل پیش‌بینی گنجانده شوند. به‌ویژه در وضعیت فعلی اقتصاد، این ابزار‌ها باید همزمان با مجموعه‌ای از اقدامات تکمیلی به کار گرفته شوند.
وی اقدامات ضروری را چنین برشمرد:
• تقویت و فعال‌سازی صندوق تثبیت بازار سرمایه
• تنظیم سیاست‌های پولی و ارزی باثبات و هماهنگ با منافع بازار سرمایه
• پرهیز از تصمیمات خلق‌الساعه و غیرمنتظره
• ایجاد اطمینان از اجرای تعهدات ناشران اوراق
تبعی از طریق تضمین‌های حقوقی یا منابع مالی معتبر دولتی
این کارشناس بازار سرمایه در پایان تأکید کرد: ابزارهایی مانند اوراق اختیار فروش تبعی تنها زمانی می‌توانند مؤثر واقع شوند که در دل یک اکوسیستم سیاست‌گذاری مبتنی بر ثبات، شفافیت و پاسخ‌گویی قرار بگیرند. در غیر این صورت، تنها باعث اتلاف منابع و تعمیق بحران بی‌اعتمادی خواهند شد.
بازگشت سرمایه‌گذار، وابسته به رفتار نهاد ناظر است
الناز افشار با تأکید بر اینکه بازسازی اعتماد سرمایه‌گذار صرفاً از مسیر داده و نمودار امکان‌پذیر نیست، اظهار داشت: اعتماد زمانی بازمی‌گردد که نهاد ناظر رفتار پیش‌بینی‌پذیر داشته باشد و دولت نیز به تعهدات خود در قبال بازار سرمایه به‌صورت عملی پایبند باشد.
تنها در چنین بستری است که می‌توان انتظار داشت ابزارهایی، چون اوراق اختیار فروش تبعی به بازگشت سرمایه‌گذار کمک کنند؛ در غیر این صورت، این ابزار نیز به تجربه‌ای تلخ در حافظه جمعی بازار بدل خواهد شد.
وی با اشاره به شرایط شکننده فعلی بازار سرمایه ایران تصریح کرد: بازار در یکی از حساس‌ترین و بی‌ثبات‌ترین مقاطع خود قرار دارد. از یک‌سو، اصلاح قیمتی عمیقی در بسیاری از صنایع و نماد‌ها اتفاق افتاده و بسیاری از سهام‌ها به محدوده‌هایی رسیده‌اند که از منظر تحلیل بنیادی ارزنده به شمار می‌روند؛ اما از سوی دیگر، ریسک‌های ژئوپلیتیکی سنگینی همچون تنش‌های منطقه‌ای و ابهام در روابط بین‌المللی، چشم‌انداز بازار را تیره کرده و مانع از شکل‌گیری تقاضای مؤثر شده است.
افشار در پایان تأکید کرد: در چنین شرایطی، استفاده از ابزارهای حمایتی همچون اوراق تبعی، بدون ایجاد بستر اعتماد و ثبات رفتاری از سوی نهاد‌های سیاست‌گذار، نمی‌تواند به تنهایی ناجی بازار باشد. راه نجات، در ایجاد محیطی شفاف، باثبات و پاسخ‌گو نهفته است.
حمایت موقت کافی نیست؛ هوشمندی و استمرار لازم است
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به ضرورت طراحی حمایت‌های اثربخش و هدفمند در شرایط فعلی بازار عنوان کرد: حمایت زمانی معنا و اثربخشی واقعی پیدا می‌کند که هوشمندانه و مداوم باشد. تزریق مقطعی منابع مالی، راه‌حل پایداری برای بحران اعتماد در بازار سرمایه نیست و صرفاً ممکن است برای مدت کوتاهی از شدت هیجانات بکاهد.
نقش کلیدی صندوق تثبیت در ایجاد کف روانی بازار
وی تأکید کرد: اگر صندوق تثبیت بازار با رویکردی مبتنی بر تحلیل، شناخت دقیق از رفتار بازار و ورود هدفمند به نماد‌های ارزنده عمل کند، می‌توان امیدوار بود که این مداخلات منجر به نتایج ملموسی از جمله جلوگیری از تشدید هیجان فروش، ممانعت از سقوط غیرمنطقی قیمت‌ها و در نهایت ایجاد یک کف روانی معتبر در بازار شود.
افشار همچنین خاطرنشان کرد: در شرایطی که بسیاری از سهم‌ها پیش‌تر اصلاح قیمتی سنگینی را تجربه کرده‌اند، چنین اقداماتی می‌تواند فضای بازسازی تدریجی اعتماد سرمایه‌گذاران را فراهم کرده و مسیر خروج از رکود فعلی را هموارتر سازد.
تثبیت بازار یا شاخص‌سازی؟ این دو را اشتباه نگیریم
الناز افشار با تأکید بر کارکرد اصلی صندوق تثبیت بازار عنوان کرد: نکته کلیدی این است که صندوق تثبیت نباید صرفاً به‌عنوان ابزاری برای شاخص‌سازی تلقی شود. وظیفه این نهاد، ایجاد فضای تنفس برای بازار در مواجهه با فشار‌های کوتاه‌مدت بیرونی است، نه بالا بردن مصنوعی شاخص کل.
افشار تصریح کرد: هدف اصلی صندوق تثبیت، حمایت از نماد‌های مستعد و ارزنده و ایفای نقش به‌عنوان بازوی ثبات‌بخش در بازار سرمایه است. به گفته وی، این حمایت زمانی می‌تواند مؤثر واقع شود که با استراتژی مشخص، به‌صورت شفاف و در هماهنگی با سایر ارکان بازار انجام گیرد.
وی با اشاره به نیاز دوگانه بازار امروز به منابع مالی و اعتمادسازی افزود: بازار سرمایه برای عبور از شرایط فعلی، به حمایت هدفمند و هوشمند نیاز دارد. اگر صندوق تثبیت با نگاهی تحلیلی، رویکردی حرفه‌ای و مداخلاتی مستمر وارد عمل شود، می‌تواند نقش یک تنظیم‌گر روانی مؤثر را ایفا کند.
افشار در پایان خاطرنشان کرد: در بازاری که قیمت‌ها به‌طور قابل توجهی اصلاح شده‌اند، اما همچنان فضای ریسک غالب است، ورود هدفمند و حرفه‌ای صندوق تثبیت نه‌تنها به ثبات بازار کمک خواهد کرد، بلکه می‌تواند زمینه را برای بازگشت تدریجی اعتماد و نقدینگی نیز فراهم سازد.
پایان مطلب
