هدف بعدی نرخ دلار مشخص شد/ آیا روز‌های سخت تری در راه است؟

به گزارش بورس نیوز، تحولات منفی اقتصادی کشور که ریشه در تحریم‌های بین‌المللی و ریسک‌های ژئوپلیتیکی دارد، به وضوح در نوسانات شدید دارایی‌های اساسی منعکس شده است. افزایش پیاپی نرخ ارز و طلا به عنوان دو معیار جهانی ثبات اقتصادی، خود گویای عمق این چالش‌هاست. نقطه عطف این روند صعودی، از حدود سال ۱۳۹۲ و با تشدید فشار‌های خارجی بر اقتصاد ایران آغاز شد. برای مثال، جهش نرخ دلار آزاد از حدود ۱۰۰۰ تومان در سال ۱۳۹۰ به رقم تکان دهنده ۱۱۶ هزار تومان در مهر ماه ۱۴۰۴، شاهدی بر رنج عمیق اقتصادی است که دلایل آن فراتر از محاسبات صرف بوده و داستانی پیچیده از پیامد‌های بین‌المللی را روایت می‌کند.

تحلیلگران و سرمایه‌گذاران با وجود تفاوت در دیدگاه‌هایشان، بر یک اصل مشترک اجماع دارند که آن هم حفظ روند صعودی نرخ دلار در افق بلندمدت است. این پایداری نرخ ارز، ناشی از ماهیت منحصر‌به‌فرد دلار به عنوان یک شاخص مستقیم از روابط اقتصادی ایران با جهان است. در حالی که قیمت طلا در بازار داخلی از دو متغیر اونس جهانی طلا و نرخ دلار تاثیر می‌پذیرد، نرخ دلار به تنهایی بازتاب‌دهنده یک بازار بدون اهرم و به شدت تحت فشار است. این بدان معناست که حتی در صورت تعدیل قیمت طلا، احتمال هرگونه ریزش عمیق و پایدار در نرخ دلار بسیار پایین ارزیابی می‌شود، زیرا این نرخ مستقیما با ساختار ریسک‌های خارجی گره خورده است.

دارایی‌های ریسک‌گریز، قهرمان میدان!

مسیر نرخ دلار در بازار آزاد ایران، از سال ۱۳۹۲ تاکنون، داستانی از تورم ساختاری و از دست رفتن ارزش پول ملی است. پس از یک دوره نسبتا باثبات (حدود ۳ هزار و ۵۰۰ تومان تا ۵ هزار تومان تا سال ۱۳۹۶)، اقتصاد شاهد انفجار قیمت بود؛ دلار در مهرماه ۱۳۹۹ با جهشی ۵۰۰ درصدی به سقف ۳۰ هزار تومان رسید. این شوک اولیه، راه را برای تکرار آن هموار کرد، به طوری که تا پایان سال ۱۴۰۱، نرخ به ۵۱ هزار تومان رسید و در فروردین ۱۴۰۴ با افزایشی دو برابری، مرز ۱۰۳ هزار تومان را رد کرد. در حال حاضر که نرخ به ۱۱۶ هزار تومان رسیده، این رقم یک رشد نجومی ۱۱۶ برابری نسبت به سال‌های اولیه دهه ۹۰ را به نمایش می‌گذارد؛ رشدی که هیچ کسب و کار مولد داخلی نتوانسته به طور پایدار با آن رقابت کند.

این سیر صعودی و مهارگسیخته نرخ ارز، معیار سنجش موفقیت در اقتصاد ایران را به وضوح تغییر داده است. مقایسه بازدهی دلار با سایر دارایی‌ها نشان می‌دهد که تنها سرمایه‌گذاری بر دارایی‌های امن و دلاری‌محور، استراتژی موفق بوده‌اند. طلا، نقره و کالا‌های دارای قیمت‌گذاری دلاری، به دلیل اهرمی شدن نرخشان، سودی بیشتر از خودِ دلار نصیب سرمایه‌گذاران کردند. این تجربه تاریخی ثابت می‌کند که در چنین محیطی، هر فردی که از ابتدا سرمایه خود را بر روی این دارایی‌های ریسک‌گریز متمرکز کرده، نه تنها توانسته است ارزش واقعی سرمایه‌اش را در برابر تورم حفظ کند، بلکه در واقعیت اقتصادی، از قافله عقب‌مانده‌ها فاصله گرفته و برنده این رقابت بوده است.

هدف ۱۵۶ هزار تومانی؛ حباب ریسک یا واقعیت اقتصادی؟

نرخ دلار دیجیتال (USDT) طی چهار ماه اخیر به میزان ۴۱ درصد، یک سال ۸۶ درصد، سه سال ۲۵۲ درصد و چهار و نیم سال ۴۳۰ درصد بازده مثبت را به ثبت رسانده که در مقایسه با نرخ تورم و بازار‌های موازی، عملکرد مطلوبی را از خود نشان داده است. چهار ماه گذشته، دلار دیجیتال در صرافی‌ها و بازار آزاد با نرخ ۸۱ هزار و ۲۰۰ تومان معامله می‌شد که با شدت تنش‌ها و افزایش ریسک‌ها شروع به پامپ کرد و به سطوح بالاتری رسید. طی ۴۰ روز اخیر، پس از اینکه قیمت دلار یک کاهش جزئی را تجربه کرد، با اخبار منفی، شکست مذاکرات و فعال شدن مکانیسم ماشه همراه شد و با رشد ۱۷ درصدی در این مدت به ۱۱۵ هزار تومان رسیده است.

ارزش ذاتی دلار آزاد براساس سه پارامتر تورم، نقدینگی و تمام سکه برای سال ۱۴۰۴ به صورت میانگین ۱۳۰ هزار تومان برآورد می‌شود که اگر ۲۰ درصد حباب قیمت را در صورت افزایش دوباره ریسک‌ها و اثرگذاری مکانیسم ماشه به ۱۳۰ هزار تومان ارزش نهایی به دست آمده اضافه کنیم، هدف ۱۵۶ هزار تومان برای نرخ دلار تا پایان سال ۱۴۰۴ و سه ماهه نخست ۱۴۰۵ در دسترس خواهد بود. باید خاطر نشان کرد که تعیین هدف برای نرخ یک دارایی به منظور لمس شدن حتمی آن نیست و صرفا به عنوان یک هدف احتمالی در نظر گرفته می‌شود.

اجازه دهید یک دیتای تاریخی جالب را بررسی کنیم: نرخ دلار در آذر ماه ۱۴۰۳ سقف تاریخی خود را شکست و ۴۵ درصد رشد را تجربه کرد؛ این رشد با رفتار مشابه در پایان سال ۱۴۰۲ به میزان ۲۲ درصد، آبان ماه ۱۴۰۱ به میزان ۷۰ درصد و اردیبهشت ماه ۱۳۹۹ به میزان ۸۹ درصد افزایش یافت. در ۳۰ شهریور ماه ۱۴۰۴، مقاومت سنگین ۱۰۵ هزار تومان شکسته شد و اکنون، ۱۰ درصد بالاتر از سطح شکسته شده قرار دارد. نرخ دلار همچنان پتانسیل رشد دارد، اما اگر تا سطح حمایتی گفته شده اصلاح کند، شاید یک فرصت خرید خوب ایجاد شود.

هادی بهرامی_ پژوهش‌گر بازار سرمایه