یک تصویر قابل تامل از یک اتفاق تازه در بورس تهران

نزدیک به هفت ماه از آغاز سال جاری می گذرد و تا به اینجا شاهد اتفاقات زیادی در بورس کشورمان بوده ایم که مهمترین آن رشد نزدیک به سه هزار واحدی (12% ) شاخص کل می باشد از همین رو اغلب سرمایه گذاران و فعالان بازار یکی از سوالاتی که همیشه از دوستان و دیگر سهامداران می پرسند میزان بازده سرمایه گذاری آنها طی مدت مذکور و مقایسه آن با رشد شاخص می باشد که البته پیش تر نظر سنجی در بورس نیوز با همین مضمون منتشر شد.

بر اساس گزارش بورس نیوز نکته جالبی که هم در نظر سنجی و هم تحقیقات میدانی بدست آمد آنست که اغلب فعالان و سرمایه گذاران ( حدود 85% ) بازار سرمایه طی این مدت یا ضرر شناسایی کرده اند و یا در بهترین حالت توانسته اند تنها سرمایه اولیه خود را حفظ کنند.

اما همانطور که می دانید اغلب سرمایه گذاران و سهامداران خرد یا بر اساس شایعات و اخبار موجود پیرامون بازار و شرکتهای مختلف اقدام به سرمایه گذاری می نمایند و یا بر اساس پدیده صف محوری هر کجا که صف خریدی باشد حضور دارند و اگر هم صف فروشی برای سهامشان ایجاد شود باز هم در ابتدای صف جای می گیرند .

تحلیلگران حقیقی بورس اندک هستند

در نتیجه و طبق تجربه تعداد افرادی که بر اساس مبانی تحلیلی قوی و اطلاعات علمی اقدام به سرمایه گذاری می کنند در بین حقیقی های بورس اندک می باشند.

از همین رو به جهت دریافت نتایج بهتر و کسب آگاهی بیشتر و ریشه یابی این موضوع به سراغ افرادی رفتیم که همگان در بورس از مدیران ذیربط تا آماتورها به حرفه ای بودن آنها اذعان دارند و این افراد کسانی نیستند جز مدیران و کارشناسان صندوق های سرمایه گذاری که همگی در آزمونهای حرفه ای بازار سرمایه شرکت کرده و دارای مدرک حرفه ای فعالیت در بازار بورس هستند یعنی بهترین و سازمان یافته ترین گروه مدیریت سرمایه گذاری در بازار سرمایه کشور.

اعتماد به حرفه ای ها تا کجا ؟

اعتماد به این گروه تا آن حد زیاد است که همواره توصیه مدیران و مسئولین بورس استفاده از توان کارشناسی این گروه برای مدیریت سرمایه های خرد و یا مشاوره بورسی بوده و تنها مرجع قابل اعتماد و اطمینان برای افراد آماتور و تازه وارد معرفی شده اند که می توانند با استفاده از دانش خود علاوه بر کسب بازدهی معقول و مطلوب سبب اعتماد و اطمینان سرمایه گذاران به بازار سرمایه شوند.

مقایسه بازدهی صندوق ها با شاخص

بر این اساس به سراغ میزان بازدهی 60 صندوق سرمایه گذاری فعال در بورس و مقایسه بازدهی آنها نسبت به بازده شاخص بورس از طریق سایت رسمی fipiran رفتیم .

اما نکته جالب توجه و قابل تأمل میزان بازدهی صندوق ها طی دوره 6 ماهه نخست سال جاری بود بطوریکه از بین 60 صندوق فعال 25 صندوق با بازدهی های منفی بعضاً دو رقمی مواجه بودند و 16 صندوق نیز بازدهی کمتر از 5 درصد را از آن خود کرده اند و جالب تر اینکه طی همین مدت بازدهی بازار 14 درصد گزارش شده و شاخص بورس نیز نزدیک به 3206 واحد رشد داشته است.

اما واقعاً چه موضوعی سبب این اختلاف فاحش میان بازدهی شاخص با بازدهی صندوق های سرمایه گذاری شده است. آیا صندوق ها از ابتدا نیز چنین وضعی داشتند؟

این در حالی است که 63% وزن صندوق ها در صندوق های درآمد ثابت است که بیشتر با سرمایه خود در بازار پول به خرید انواع اوراق مشارکت و ... مبادرت می ورزند و زیاد اهل سهام خریدن و ریسک در بورس نیستند .

همین موضوع مارا بر آن داشت تا به بررسی بازدهی و مقایسه صندوق های سرمایه گذاری با شاخص بورس طی دو سال گذشته بپردازیم که نتایج بدست آمده اگر حیرت آور نباشد بسیار  قابل تامل و کنکاش است.

بر طبق نمودار زیر شاخص بورس در آبان ماه سال 88 در رقمهایی حدود 12086 تا 12100 واحد در نوسان بوده که طی یک دوره تقریباً 15 ماهه تا بهمن ماه سال 89 توانسته رشدی حدوداً 80 درصدی را به ثبت برساند و نکته مهم آنکه بر طبق نمودار طی بازه زمانی مذکور شاخص صندوق های سرمایه گذاری همواره بالاتر از شاخص بورس قرار داشته است .

دقیقاً از بهمن ماه سال گذشته که نمودار دو شاخص همدیگر را قطع نمودند شاخص صندوق های سرمایه گذاری و شاخص بورس جای خود را با یکدیگر عوض کردند و این در حالی است که اگر چه از نقطه تلاقی این دو شاخص یعنی محدوده 21473 واحدی شاخص بورس تا تاریخ 90.6.31 رشد 26 درصدی شاخص کل را شاهد بودیم اما صندوق های سرمایه گذاری عاجز از کسب بازدهی هم تراز بازدهی شاخص بورس بوده اند زیرا بازدهی شاخص بورس در شش ماه ابتدای سال جاری 14% بوده و شاخص صندوقهای سرمایه گذاری همواره پایین تر از آن بوده است .

ناتوانی حرفه ای ها از کسب بازده بیش از شاخص

حال پرسش این است که چه اتفاقی سبب شده تا حرفه ای های بازار ما از بهمن ماه سال گذشته تا به امروز علی رغم وجود بازار صعودی و رشد شاخص ها از کسب بازدهی متناسب با رشد شاخص بورس نا توان بمانند؟

بر همین اساس باید قبول کنیم که بازار ما دچار یک مشکل مبهم شده که ادامه آن بر طبق روال پیش آمده می تواند برای صندوق های سرمایه گذاری خصوصاً ضامن های آنان چالش برانگیز باشد.

اگرچه اکثر مدیران صندوق های سرمایه گذاری این اختلاف را ناشی از نحوه محاسبه شاخص دانسته و تأثیر سود نقدی را بر عدد شاخص بزرگترین علت نا توانی خود در کسب بازدهی همسان با بازار می دانند اما باید قبول کنیم که این نحوه محاسبه در سال گذشته هم وجود داشته و طبق همین روش مدیران مورد نظر توانسته اند در آن سال بازدهی فزونتر از بازده شاخص بورس بسازند و شاخص صندوق ها را همواره بالاتر از شاخص بورس نگه دارند.

شاید پس از مطالعه مطالب فوق این پرسشها به ذهن خوانندگان متبادر شود که :

آیا بازار ما از فقر تحلیل مدیران صندوق های سرمایه گذاری رنج می برد؟

آیا نهادهای آموزشی ما در نحوه آموزش خود به کارشناسان دچار نقصان بوده اند؟

آیا تحلیل بازار و به عبارت ساده تر سنت های بازار تغییر کرده و نیاز به علم جدید دارد؟

آیا عوامل بیرونی تاثیراتی بیش از گذشته بر بورس تهران دارند که غیر قابل تحلیل است ؟

آیا واقعا مشکل در نحوه محاسبه شاخص است ؟

شاید هم خرید و فروش های متعدد صندوق ها در بازارهای نا مناسب به جهت کسب کار مزد کارگزاری در این مجال خود را نمایان کرده که در اینصورت آیاهای بیشماری در اذهان نقش می بندد که پاسخ منطقی نمی توان برای آنها بدست اورد و قابل کنکاش است .

به هر حال اتفاق پیش آمده اتفاق کمی نیست و یک زنگ خطر  می باشد که چطور می شود در بازاری که تمام تبلیغات ما حول سودآوری و اعتماد به صندوق های سرمایه گذاری می باشد و حرفه ای های بورس که از امتیازات زیادی همچون رانت کارگزاری، سرمایه زیاد، اعتبار و تجربه برخوردارند از کسب بازدهی نزدیک به بازدهی بازار نا توان هستند؟ واقعاً در چنین شرایطی چه انتظاری می توان از حقیقی ها و سهامداران خرد این بازار داشت.

بورس نیوز آمادگی دارد تا نظرات کارشناسان مخالف و موافق این مقاله را منتشر نماید و یا میز گرد تخصصی با حضور آنها تشکیل دهد و به بررسی دلایل این رخداد بپردازد .