بورس تهران در شرایطی امروز آخرین روز از یازدهمین ماه سال را سپری می کند که در گذر از تحولات سیاسی و اقتصادی باز هم نتوانست در کنار بازارهای رقیب عرض اندام کند.
این بازار در بهمن ماه سال جاری، صرف نظر از آخرین روز معاملاتی آن که فردا رقم خواهد خورد، بازدهی منفی 3.7 درصدی را برای سرمایه گذاران رقم زد تا بدین ترتیب بازدهی بورس از ابتدای سال جاری تاکنون به تنها 6.7 درصد برسد که در مقایسه با دیگر بازارهای رقیب بسیار ناچیز است،چرا که با در نظر گرفتن سکه تمام بهار 391 هزار تومانی در ابتدای سال، بازار خرید تنها این نوع از سکه، سود 108 درصدی را تا به امروز به ثبت رسانده و تمام بهار آزادی در بازار تهران 812 هزار تومان خریدار دارد.
از سوی دیگر، صرف نظر از رشد قیمت قابل توجه ارزهای دیگر در بازار تهران، تنها دلار هزار و 125 تومانی ابتدای سال هم اکنون قیمت هزار و 900 تومانی را در بازار غیر رسمی تجربه می کند، یعنی 62درصد رشد قیمت و بازدهی ..... حتی نرخ مرجع و رسمی دلار هم از ابتدای سال جاری تاکنون 18 درصد رشد قیمت را تجربه نموده و به هزار و 226 تومان رسیده است.
در این میان آمار رسمی از بازار مسکن تا پایان آذرماه حاکی از رشد قیمت 12 درصدی است که البته اگر دو ماه پایانی سال 91 را هم به آن اضافه کنیم، بازدهی بازار مسکن از ابتدای سال 90 تاکنون، بیش از این ارقام خواهد بود.
در همین حال، نگاه آماری به وضعیت بورس نشان می دهد که میانگین موزون P/E بازار به 8.9 مرتبه رسیده است، درحالی که این P/E اصلاً متناسب شرایط کنونی بازار نیست. دلیل آن هم مشخص است و آن این که مثلاً شرکتی مثل مخابرات که قطعاً تعدیل مثبت دارد، به طور طبیعی با پیش بینی سود فعلی 38 تومانی و قیمت 315 تومانی پی برای 9مرتبه نباید داشته باشد و با تعدیل عایدی به طور قطع پی برای آن هم اصلاح خواهد شد و پائین می آید. در مورد شرکت های دیگری مثل گل گهر، ملی مس و ... نیز همین موضوع صدق می کند،بنابراین P/E واقعی کنونی بازار حدود 6مرتبه ارزیابی می شود.
از سوی دیگر، بررسی ها نشان می دهد شاخص بورس از20 شهریور ماه سال جاری که ارتفاع 27 هزار و 99واحدی را تجربه کرده بود، نتوانست اوج دیگری بیش از این ارتفاع داشته باشد. در پی این تغییرات بورس از 220 روز کاری سال 90، در 110 روز منفی بود و 110 روز مثبت را هم تجربه کرده است.در این حال، متغیر مهم ارزش معاملات هم میانگین روزانه 80 تا 90 میلیارد تومان معامله در بورس را نشان می دهد.
مع الوصف، فعالان بازار سرمایه همچنان به بازار خود چشم امید دوخته اند و هرچند بسیاری از سرمایه گذاران گزینه خروج از بازار را انتخاب کرده اند، اما همچنان هستند کسانی که به آینده بازار سرمایه امیدوارند،اما چرا بازار سرمایه ایران که سال گذشته 85 درصد سود به سرمایه گذاران خود رسانده بود، هم اکنون چنین شرایطی را تجربه می کند و آیا اساساً به لحاظ بنیادی می توان امیدی به آینده بازار داشت؟
اوضاع سیاسی در کنار اتفاقاتی همچون اختلاس بزرگ، بسته سیاستی - نظارتی بانک مرکزی، انتخابات پیش رو، عدم کنترل به موقع نقدینگی و ... به عنوان دلایل اصلی کم فروغی بورس یاد می شود، اما چرا حتی حل و فصل شدن یکی از این اتفاقات نتوانست کمک قابل توجهی به بازار سرمایه کند؟
چندی پیش بود که با موافقت رئیس جمهور با مصوبه اخیر شورای پول و اعتبار، نرخ سود بانکی به 20درصد افزایش پیدا کرد، اما این اتفاق هر چند در مقطعی سهام بانکی ها را پر رونق کرد و بازار افسار گسیخته طلا و ارز را کمی به تحت کنترل دولت در آورد، ولی در پی این تصمیم اولاً نرخ ریسک بازار سرمایه افت کرده و ثانیاً نقدینگی زیادی روانه بانک ها شد،ضمن اینکه اوراق حاضر در بازار سرمایه هم که هنوز برخی از آن ها 17درصدی هستند، به موقع از فرصت جذب نقدینگی نتوانستند، استفاده کنند.
اما در کنار همه این اتفاقات، بورس پس از عرضه تعیین کننده و سرنوشت ساز چهارشنبه یعنی عرضه 10درصدی نفت و گاز پارسیان در قیمت 480 تومان روند صعودی به خود گرفته است، تا جایی که شاخص 19 واحد مثبت امروز، شاهد تأثیرگذاری مثبت 26 واحدی نفت و گاز پارسیان، این تازه وارد بازار سرمایه بود.بر این اساس، شرکت چند رشته ای غدیر این بار سکان دار عرضه اولیه ای شد تا بازار را کمی مثبت نماید تا بدین ترتیب تلاش های قابل تقدیر این حقوقی سرشناس به ویژه مدیران آن در کنار تلاش های مدیران سازمان بورس برای عرضه منطقی، شرایط خوبی را برای اهالی اقتصاد رقم بزند.
شاید طرف اصلی این پیام مدیران سازمان خصوصی سازی باشند که از این پس با الهام از عرضه موفق پارسیان، سهام مجموعه بنگاه های دولتی را با قیمت مناسب عرضه کنند نه گران، از یادتان نرود که عرضه ذوب آهن پس از یک بار شکست چه شرایطی را در بازار تجربه می کند.با این حال، عرضه نفت و گاز پارسیان توانست موتور محرکی برای بازار باشد و هر چند این شرکت بخش زیادی از نقدینگی بازار را به خود جذب کرده بود، اما عرضه آن توانست رنگ قرمز را فعلاً از تابلوی بورس دور کند.
دلیل مثبت شدن بازار پس از عرضه پارسان را هم می توان در چند سناریو بررسی کرد.این که عرضه سهام آن قدر ارزان بود که بخشی از نقدینگی تجهیز شده از قبل برای خرید سهام را روانه بازار کرد یا این که این عرضه برای کوتاه مدت توانست جو روانی منفی حاکم بر بورس را اصلاح نماید و در نهایت این که عرضه نفت و گاز پارسیان نه به لحاظ روانی بلکه اعتماد به بازار را برگرداند.
حال اگر هر یک از این گزینه ها و سناریو ها درست باشد، برای بازار سرمایه مفید است و اگر این سهم تازه وارد به تعادل هم برسد، به نظر می رسد متغیرهایی همچون گزارش های پیش بینی سال 91 شرکت ها که مثبت آغاز شده و جا به جایی نقدینگی در بازار سرمایه سبب شود تا در آخرین ماه سال کمی از تلخی بورس کاسته شده و نه تنها در اسفند بلکه تا فروردین ماه، بازار سرمایه روی خوش تری به سرمایه گذاران نشان بدهد.
بر این اساس دور از انتظار نیست که اگر توقع دو برابر شدن بازدهی بورس در همین یک ماه را داشته باشیم. هر چند اوضاع سیاسی و انتخابات در سرنوشت بازار طی آخرین ماه سال تعیین کننده است.
علیرضا باغانی/مدیر پایگاه اطلاع رسانی و تحلیلی بورس 24
