هدیه لطفی: حدود یک ماه و نیم پیش در روز 12 مهرماه سال جاري، رقابت برای تصاحب بلوک یکی از شرکت های فرابورسی بین دو خریدار بالقوه در جریان بود که در اتفاقی عجیب ادامه رقابت به دلیل بررسی بیشتر خریداران و تغییر دستورالعمل معاملات عمده از سوی سازمان بورس متوقف شد.
این اتفاق با اعتراض بسیاری از فعالان تالار شیشه ای مواجه شد و بسیاری از معاملهگران اعتقاد به دستوری بودن توقف معاملات داشتند، اما مسوولان سازمان بورس و خصوصیسازی این موضوع را به شدت رد کرده و اعلام کردند که برای رعایت حقوق سهامداران این تصمیم گرفته شده است و شامل تمام عرضههای بلوکی می شود.
به این ترتیب در فردای آن روز ضوابط معاملات عمده در بورس و فرابورس مشتمل بر 6 ماده و 4 تبصره به تصویب شورای عالی بورس و اوراق بهادار رسید و حال پس از گذشت حدود دو ماه از این جریان باید منتظر ماند و دید که با تصویب این دستورالعمل چه زمانی عرضه های بلوکی از سر گرفته می شود.
این در حالی است که سازمان بورس و اوراق بهادار تهران علت تغییر دستورالعمل معاملات عمده را وضع مقرراتی برای تبدیل بازار سرمایه به مکانی امن برای سرمایهگذاران میداند و معتقد است متناسب با قوانین پولشویی، خریداران باید احراز هویت شوند.
در واقع از این پس احراز هویت خریداران در کارگزاری ها صورت خواهد گرفت؛ به طوری که شرکتهای کارگزاری مدارک و مستندات لازم را دریافت کرده و به بورس یا فرابورس تحویل داده و به سازمان نیز ارائه میدهد. سپس سازمان بورس در مهلتی که تا روز عرضه وجود دارد، مدارک را بررسی کرده و استعلام میکند؛ اگر منعی وجود داشته باشد از عرضه جلوگیری میشود ولی اگر منعی وجود نداشت عرضه طبق روال انجام خواهد شد.
همچنین به گفته ريیس سازمان بورس، این سازمان قصد ندارد با تصویب دستورالعمل جدید روند معاملات عمده را کُند كند و بر این اساس ساز و کاری طراحی شده که از یک طرف معاملات عمده کند نشود و در عین حال برنامهها سریع اعلام شود، به این ترتیب برنامه زمانبندی برای معاملات عمده مشخص شده است.
صالحآبادی معتقد است: سازمان بورس و اوراق بهادار به دنبال سختگیری و مچگیری نیست و در مقرراتی که وضع می کند به دنبال این است که بازار را به مکانی امن برای سرمایهگذاران تبدیل کند که این از وظایف ذاتی سازمان بورس است.
حال برای روشن تر شدن این موضوع به سراغ نهادهای اجرایی بازار سرمايه رفته و نظرات آنها را نیز درباره دستورالعمل جديد معاملات سهام بلوكي جویا شدیم که درگزارش زیر از نظرتان ميگذرد.
اطمينانبخشي در معاملات بلوكي
معاون نظارت بر عمليات بورس اوراق بهادار درخصوص دستورالعمل جديد معاملات بلوكي تاكيد كرد: كليت دستورالعمل جديد معاملات بلوكي اطمينانبخشي در انجام معاملات بلوكي است كه به صورت كنترلي و مديريتي انجام خواهد شد.
علي صحرايي در گفتوگو با «دنياي اقتصاد» افزود: طبق دستورالعمل جديد در معاملاتي كه قرار است مديريت و كنترل يك شركت واگذار شود، خريدار بايد برنامه خود را براي اداره شركت ارائه كند. همچنين خريدار بايد مستندات مربوط به توان مالي در پرداخت اقساط را نيز به طور كامل داشته باشد تا مشكلي براي پرداخت مبلغ پيش نيايد.
وي با اشاره به اهميت خريدار در معاملات بلوكي افزود: يكي از شرايط ديگري كه در اين دستورالعمل مورد توجه قرار گرفته است، برخورداري از تخصص كافي است تا خريدار بتواند پس از ورود به شركت همچنان زنجيره توليدي كه وجود داشت را ادامه دهد. از سوي ديگر عدم ايجاد انحصار، رعايت مقررات بازار سرمايه و بررسي موارد مربوط به قانون مبارزه با پولشويي از ديگر جزئياتي است كه در دستورالعمل جديد معاملات بلوكي بر آن تاكيد شده است.
صحرايي درخصوص تفاوت دستورالعمل جديد معاملات بلوكي با گذشته تصريح كرد: در گذشته در آييننامه پذيرش بورس، آييننامه انتقال مالكيت بيش از 50 درصد مورد تاكيد بود كه طبق اين دستورالعمل هنگامي كه مالكيت 50 درصدي منتقل ميشد سهامداران جديد تعهد خريد سهامداران خرد را بايد به سازمان ميدادند كه در انتقال بلوك كاشي حافظ و نساجي بروجرد، خريداران اين تعهد را براي حمايت از سهامداران خرد دادند.
معاون نظارت بر عمليات بورس اوراق بهادار افزود: در همين حال سازمان خصوصيسازي ليستي از بدهكاران و خريداراني كه به تعهدات خود در انجام معاملات بلوكي عمل نكردهاند را در اختيار شركت بورس و سازمان بورس قرار ميدهد تا اين افراد حق شركت در رقابتها را نداشته باشند. به اين ترتيب در دستورالعمل جديد تلاش شده تا افراد ذيصلاح بتوانند با حضور در رقابتهاي بلوكي به عنوان سهامداران جديد، مديريت شركتهاي در حال واگذاري را بر عهده بگيرند.
صحرايي در پايان تصريح كرد: بر اين اساس خريداران حداكثر تا 6 روز كاري قبل از زمان انجام معامله بلوكي بايد تقاضاي خود را به سازمان بورس و شركت بورس ارائه كنند تا شرايط حضور آنها در رقابت بررسي شود. اين در حالي است كه در گذشته خريداران در هر لحظه از رقابت ميتوانستند وارد شوند.
حفظ حقوق سرمايهگذاران
رييس اداره نظارت بر بورسها و بازارهاي سازمان بورس و اوراق بهادار نيز در گفتوگو با خبرنگار ما درخصوص تغيير دستورالعمل معاملات عمده گفت: اين دستورالعمل در مورد ضوابط مربوط به نحوه مشاركت خريداران در معاملات عمده بوده و كنترلهايي است كه قبل از انجام معاملات عمده صورت ميگيرد.
محمودرضا خواجهنصيري مهمترين مزيت اين دستورالعمل را حفظ حقوق سرمايه گذاران دانست وعنوان كرد: مهمترين مزيت اين دستورالعمل حفظ حقوق سرمايهگذاران براي هميشه است، فارغ از اينكه معامله عمده در يك مقطع انجام ميشود.
وي در ادامه افزود: بحث مربوط به معاملات عمده از جمله مباحثي است كه از نظر تغيير مالكيت بالقوه و بالفعل سهامداران حائز اهميت است.
خواجهنصيري ادامه داد: بحث تغيير مديريت، مالكيت يا هر تغيير و تحولي در حوزه نظارت شركتهاي عضو بازار سرمايه، ممكن است تنها يك بار در طول تاريخ فعاليت آن شركت رخ دهد و چون اتفاق نادري است از جنبه اهميت بالاتري برخوردار است.
وي خاطرنشان كرد: از سوي ديگر بايد حقوق سهامداران خرد نيز در اين شركتها رعايت شود؛ بخش عمدهاي از سهام شركتها در دست سهامداران خرد است كه اين سهامداران با تغيير مديريت و مالكيت شركت نگران از دست دادن سهام خود هستند؛ بنابراين بايد مقدماتي انجام شود تا مالكان جديد اين شركتها به طور كامل بررسي شوند، تا حقوق اين نوع سهامداران نيز رعايت شود.
وي در ادامه گفت: ايجاد فضاي امن و در راستاي آن اطمينان سرمايه گذاران از تغييرات عمده مديريتي در شركتها به نفع شركت و بازار سرمايه و در نهايت رعايت حقوق سرمايه گذاران خرد است و اين اصلي است كه در هر جاي دنيا به آن توجه ميشود.
اين مقام مسوول در سازمان بورس در ادامه اضافه كرد: در اين شرايط، اگر قرار است سهام مديريتي شركتي توسط سهامداران عمده خريداري شود بايد با لحاظ كردن حقوق سهامداران جزء باشد و فرآيند تغييرات آن به گونهاي باشد كه در جهت حفظ منافع شركت و سرمايهگذاران باشد.
وي خاطرنشان كرد: چنانچه جابهجايي مالكيت سهام به درستي صورت نگيرد نه تنها به زيان آن شركت تمام خواهد شد، بلكه مجموع بازار سرمايه هم زير سوال خواهد رفت.
كنترل توسط ديگر ارگانها
وي در ادامه اظهاراتش انجام اين دستورالعمل جديد را نيازمند همكاري تمام دستگاههاي مربوطه دانست و گفت: اقداماتي كه در اين راستا توسط سازمان بورس انجام ميشود به عنوان تاييد صلاحيت نيست، بلكه اقدامات كنترلي در راستاي مديريت و اداره شركتها بوده و بخشي از آن به نوعي پيشبينيهاي قبل از معاملات است كه حتما بايد با دقت و نظر بيشتري در ضوابط مشخص شود.
وي افزود: سازمان بورس و اوراق بهادار دستورالعمل جديد عرضه بلوكي سهام را به تصويب رسانده، اما ساير ارگانهاي عرضهكننده و متصديان عرضههاي بلوكي و همچنين تامين اجتماعي، بانكها و شركتهاي بيمه بايد كنترل شديدي در اين رابطه داشته باشند.
شفافیت بالا و وضوح رقابت
مدير بازار فرابورس نیز در گفتوگو با خبرنگار ما با اشاره به تفاوتهای موجود در دستورالعمل جدید معاملات بلوکی سهام نسبت به قبل، اظهار کرد: با توجه به این موضوع که تا قبل از تصویب دستورالعمل جدید معاملات عمده، صلاحیت خریداران نهایی چه از نظر اهلیت و توانايي در اداره شركت خريداري شده و چه از نظر مقررات پولشویی و عدم سوء سابقه و عدم قرار داشتن در لیست بدهکاران عمده بانکی، پس از رقابت و تعیین خریدار صورت میپذیرفت، این امر موجبات ایجاد خلل در فرآیند رقابت و عرضه سهام شرکتها را فراهم میکرد.
بهنام محسنی در گفتوگو با «دنياي اقتصاد» افزود: با تصویب مقررات جدید در عرضههای عمده، کنترل موارد مذکور به زمانی قبل از آغاز رقابت خرید سهام منتقل شده است، تا به این صورت علاوه بر شفافیت و وضوح رقابت، افراد واجد شرایط خرید سهام در رقابت وارد شده و خللی هم به روند رقابت و عرضه سهام شرکتها وارد نشود.
وی خاطر نشان کرد: ما این را به فال نیک گرفته و انتظار داریم که این موضوع روند رقابت و عرضه شرکتها را در بستری شفاف، عادلانه و به دور از هرگونه ابهام و ترديد قرار دهد.
محسنی در ادامه تصریح کرد: آنچه مسلم است مجموعه سازمان بورس و فرابورس نسبت به اجرای ضوابط جدید خوش بین هستند.
اصلاح، تغییر و تکمیل
ناظر بازار فرابورس در ادامه اظهاراتش با اشاره به جزئیات بیشتر این دستور العمل، گفت: بیشترین تمرکز مقررات جدید معاملات عمده، بر رعایت مقررات پولشویی، مقابله با بدهکاران عمده بانکی و حضور اشخاص با انگیزههای موثر و سالم جهت سازماندهی شرکتها است.
محسنی ادامه داد: درخصوص شفافیت فعالیتهای اقتصادی و پولشویی، در ابتدای راه هستیم، البته کارهای بسیار خوبی انجام شده است.
وی افزود: به هر حال در تدوین این مقررات، تمامی تلاشها جهت جلوگیری از حضور افراد فاقد صلاحیت در شرکتهای عرضه شده صورت پذیرفته است، اما این به معنای صفر شدن احتمال این موضوع نخواهد بود و مقررات و رویهها همیشه نیازمند اصلاح، تغییر و تکمیل شدن هستند.
محسنی در ادامه افزود: اصلاح، تغییر و تکمیل قوانین و دستورالعملها، فرآیندی است که همواره باید به صورت مستمر توسط نهادهای ناظر و قانونگذار پیگیری شود.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه ما در اجرای قوانین و مقررات پولشویی در ابتدای راه هستیم، میتوان عمده دلیل این تغییرات را در اعمال مقررات پولشویی بر مقررات معاملات عمده سهام در بازار سرمایه جستوجو كرد. به هر حال سازمان بورس و شرکت فرابورس ایران، به عنوان نهادهای ناظر بر اجرای مقررات در بازار سرمایه، بايد دغدغهها و نگرانیهای قانونگذار در همه زمینههای قوانین را پاسخ مناسبی دهند و بستر اجرای آن قوانین را فراهم سازند. اما آنچه مسلم است اينكه همه فعالان اقتصادی در نهایت از اجرای این قوانین نفع خواهند برد.
مدير بازار فرابورس در پاسخ به این سوال که آيا اين سياست جديد نميتواند به عاملي محدودكننده براي انجام عرضههاي بلوكي در بازار منتج شود و به عنوان مثال عرضهكننده سهام ترجيح ميدهد كه بلوك قابل فروش خود را به صورت خرد و تدريجي در بازار سرمايه عرضه كند؟ گفت: در واقع شرکتها به دو دسته تقسیم میشوند؛ شرکتهای «سهامی خاص» و شرکتهای «سهامی عام».
محسنی ادامه داد: شرکتهای «سهامی خاص»، به دلیل عدم درج و پذیرش در بازارهای فرابورس، امکانی برای عرضه خرد و تدریجی سهام خود در بازار سرمایه ندارند و در مورد شرکتهای سهامی عام نیز عرضه تدریجی سهام فرآیندی زمان بر و هزینه بر است که مستلزم متحمل شدن هزینه از دست دادن فرصتِ افزایش قیمت سهام در فرآیند رقابت عرضههای عمده است.
تبعیضی در کار نیست
محسنی در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه چرا خريداران باغميشه و آسپ كه قبل از دستورالعمل جديد معامله بلوكي داشتند تاييد صلاحيت شدند، اما خريداران ذوبآهن بهرغم انجام رقابت در ميانه معاملات با منتفي شدن معامله مواجه شدند؟ گفت: توقف فرآیند معاملات عمده در خصوص کلیه شرکتها و بدون تبعیض صورت پذیرفت؛ در تاریخ 12 مهرماه سال جاری، رقابت عرضه عمده «شرکت ذوبآهن اصفهان»، رقابت عرضه یکجا و عمده «شرکت صنایع چوب خزر کاسپین»، قطعیت معاملات شرکتهای «آسپ» و «شهرسازی و خانهسازی باغمیشه» و همچنین عرضه یکجا و عمده شرکت «تامین ماشینآلات ساختمانی و نصب تامکو» به صورت همزمان معلق شد.
وی ادامه داد: بعد از ابلاغ دستورالعمل جدید معاملات و با توجه به اینکه در عرضههای عمده معلق شده، تنها معاملات عمده دو شرکت «آسپ» و «شهرسازی و خانهسازی باغمیشه» انجام شده و برنده معامله عمده مشخص شده بود و با توجه به اینکه خریداران آن دو شرکت، حائز شرایط ضوابط و دستورالعمل جدید معاملات عمده بودند، با نظر سازمان بورس، فرابورس اقدام به قطعیت معاملات آنها کرد.
ناظر بازار فرابورس خاطرنشان کرد: بدیهی است با توجه به اینکه عرضه عمده سهام سایر شرکتهای یاد شده، در مرحله رقابت متوقف شده بود، عرضه سهام آن شرکتها بايد باردیگر از سر گرفته شود.
برخي از تغييرات رخ داده در دستورالعمل جديد
ماده 2: متقاضيان خريد سهام در معاملات عمده بايد واجد شرايط زير باشند:
1: رعايت مقررات پولشويي در تجهيز منابع مالي جهت خريد در معامله عمده
2: نداشتن سوءپيشينه جرائم مالي شامل كلاهبرداري، اختلاس، خيانت در امانت، جرائم موضوع فصل ششم قانون بازار اوراق بهادار جمهوري اسلامي ايران، سرقت، جعل، استفاده از سند مجعول، پولشويي، ورشكستگي به تقصير يا تقلب و دريافت يا پرداخت رشوه
3: نداشتن بدهي هاي معوق عمده به شبكه بانكي، بيمه تامين اجتماعي، سازمان امور مالياتي و سازمان خصوصيسازي
4: نداشتن سابقه تخلفات با اهميت در بازار اوراق بهادار به ويژه در اداره اشخاص تحت نظارت يا عدم ايفاي تعهدات در معاملات عمده قبلي بر خلاف مقررات كه منجر به صدور حكم انضباطي در مراجع رسيدگي به تخلفات در سازمان شده باشد.
5: داشتن توان مالي مناسب
6: داشتن برنامه اداره شركت درخصوص معاملات عمده كنترلي
7:عدم ايجاد انحصار پس از انجام معامله عمده
8: افشاي هرگونه فعاليت مستقيم يا غيرمستقيم در موضوع فعاليت شركتي كه سهام آن عرضه ميشود.
ارسال نظر
اخبار روز
خبرنامه