محبوبه مغاني: پس از آنکه بورس اوراق بهادار تهران براي چند دوره پياپي از لحاظ تنوع شركت‌ها، عمق بازار، ابزارهاي حاضر در آن و... صدرنشين بورس‌هاي حاضر در فدراسيون جهانی بورس‌ها شد، نامش مهرماه سال گذشته از فهرست این فدراسیون حذف شد؛ مساله‌ای که بازهم نتوانست مانع از اشاره فدراسیون جهانی بورس‌ها در آخرین گزارشي كه در سال 2012 میلادی منتشر کرد، شود. به طوری که به‌رغم وجود برخي محدوديت‌ها و عمق كم بازار بازهم این بورس در رتبه نخست نسبت به سایر بازارها قرار دارد.
اما اینکه این صدرنشيني تا چه میزان منجر به جذب سرمايه خارجي به بازار سهام شده است و تا چه میزان در مقابل ساير بازارهاي سهام جهاني حرفي براي گفتن دارد، مساله‌ای است که تلاش شده تا طی گفت‌و‌گویی با دكتر ابوالفضل شهرآبادي، مدير سابق امور بين‌الملل بورس تهران، عضو هيات علمي دانشگاه و معاون تامين مالي تامين سرمايه لوتوس پارسيان به آن پرداخته شود.
فدراسيون جهاني بورس‌ها (WFE) چيست و چه كاركردي دارد؟ اين نهاد بين‌المللي چند عضو دارد و اساسا عضويت در اين فدراسيون داراي چه مزايايي است؟
فدراسيون جهاني بورس‌ها كه اختصارا به آن Wfe گفته مي‌شود، در واقع بزرگ‌ترين و معتبرترين فدراسيون بورس در جهان است و بيشتر بورس‌هاي بزرگ و پرقدرت پنج قاره عضو فعال آن هستند و اين فدراسيون نزديك به 60 عضو فعال دارد. رياست آن در حال حاضر با آقاي حسين اركان رييس پيشين بورس استانبول است، اين فدراسيون داراي يك كميته كاري و چندين كميته فعال ديگر است و مباحث مربوط به بازارهاي سرمايه و بورس‌هاي عضو خود را پيگيري كرده و درخصوص رخدادهاي جديد بازارهاي سرمايه، بحران‌ها و استانداردهاي كاري رهنمودهاي لازم را به اعضاي خود مي‌دهند.
عضويت در اين فدراسيون براي همه بورس‌هاي جهان نوعي اعتبار و اهميت به حساب مي‌آيد و اغلب بورس‌ها داوطلب و متقاضي عضويت در ايران نهاد هستند. بورس تهران هم به عنوان عضو پيوسته در اين فدراسيون عضويت داشت كه متاسفانه از حدود مهرماه سال گذشته با نظر هيات مديره Wfe عضويت آن به حالت تعليق درآمد و تاكنون به همان وضع است.
با توجه به اينكه بازدهي بورس تهران به دليل عدم وجود برخي محدوديت‌ها و البته عمق كم بازار بيشتر از ساير بازارهاي مالي جهان است، چقدر اين عملكرد را منطقي ارزيابي مي‌كنيد؟
با توجه به اينكه در حال حاضر عضويت بورس تهران در Wfe به حالت معلق درآمده است آمار و اطلاعات آن بر روي سايت آن فدراسيون به صورت رسمي انعكاس نمي‌يابد و با بورس تهران مانند يك عضو برخورد نمي‌شود و عملكرد آن هم با ساير بورس‌ها مقايسه نمي‌شود. از اين رو فكر مي‌كنم مقايسه‌اي كه اخيرا انجام شده بود، به صورت غيررسمي بوده و به اصطلاح خارج از جدول انجام شده است. ولي در هر صورت واقعيت اين است كه در طي چند ماه پاييز سال جاري بورس تهران به چند علت بازدهي خيلي خوبي داشته است و قطعا جزو بورس‌هاي پيشرو در جهان بوده است. اينكه اين نرخ بازدهي بالاترين بوده يا نه و آيا مباني مقايسه يكسان بوده است يا خير؟ چون مقايسه توسط خود Wfe صورت نگرفته است ممكن است كمي جاي اشكال باشد.
كوچك و كم‌عمق بودن بورس تهران در مقايسه با بسياري از بورس‌هاي عضو Wfe شايد براي برخي كارشناسان موضوع برتر بودن آن را در طي چند ماه گذشته به نوعي زير سوال ببرد. بالا بودن نرخ بازدهي بورس از چند ديدگاه قابل بررسي است. مثلا اينكه آيا افزايش بازدهي به خاطر تغيير در عوامل بنيادين اقتصاد است يا يك رشد سريع و زودگذر. در برخي از بورس‌هاي بسيار كوچك جهان مثل بورس كلمبو (سريلانكا) در خيلي از وقت‌ها شما شاهد ركوردشكني نرخ مثبت بازدهي هستيد، در صورتي كه نه بورس‌شان بورس مهمي است و نه كشورشان پيشرفته است. از اين رو ديدگاه برخي كارشناسان بر اين است كه اگر افزايش بازدهي به خاطر رشد عوامل بنيادين اقتصاد نباشد اهميت چنداني ندارد و نمي‌تواند سرمايه‌هاي جديد را جذب بازار كند و فقط سفته‌بازي و نوسان‌گيري را در بازار بالا مي‌برد و سرمايه‌گذاران بنيادين را به سرمايه‌گذاران نوسان‌گير تبديل مي‌كند. البته اين ديدگاه در بلندمدت درست به نظر مي‌رسد؛ ولي واقعيت اين است كه در كوتاه‌مدت بورس تهران به واسطه عواملي نظير افزايش سريع تورم، افزايش نرخ برابري دلار، بالا رفتن ارزش جايگزيني شركت‌ها و... سود خوبي را به سرمايه‌گذاران خود داده است. اما نكته‌اي كه نبايد فراموش شود اين است كه در مباحث مربوط به سرمايه‌گذاري هميشه بازدهي در كنار ريسك عنوان مي‌شود. وقتي با يك كارشناس خبره مالي در مورد بازدهي يك بورس صحبت مي‌كنيد، حتما بلافاصله در مورد ريسك آن هم از شما سوال مي‌كند. واقعيت اين است كه در شرايط فعلي درست است كه بازدهي بورس در سه چهار ماه گذشته بسيار بالا بوده است؛ ولي ريسك آن هم در حال حاضر خيلي زياد است، به طوري كه حتي آينده و افق نزديك را هم نمي‌توان به راحتي پيش‌بيني كرد.
آيا تاكنون صدرنشيني بورس تهران توانسته تاثيري در جذب سرمايه خارجي به بازار سهام داشته باشد؟
به چند دليل خير. يكي همين نكته ارتباط ريسك و بازده است. از ديد خيلي از سرمايه‌گذاران خارجي، به خاطر بالا بودن نرخ برابري دلار و ريال به ويژه در يكي دو سال اخير بورس تهران باوجود بازدهي بالا جذابيت چنداني ندارد.
بالا بودن نوسان نرخ ارز عامل مهمي در فراري دادن سرمايه‌گذاران خارجي است. از طرف ديگر نبود برخي استانداردها و ويژگي‌ها بورس تهران را براي آنان غيرجذاب مي‌كند. از جمله اينكه شاخص بورس تهران توسط خود آن محاسبه مي‌شود، در صورتي كه در بيشتر بورس‌هاي دنيا اين كار توسط موسسات و شركت‌هاي متخصص كار طراحي شاخص مثل S&P و موديز و مشابه آنها انجام مي‌شود و اين كار اعتبار شاخص را بالا مي‌برد و سرمايه‌گذار خارجي به آن اعتماد مي‌كند، ولي وقتي اين شاخص توسط خودمان محاسبه شود براي آنان هميشه جاي شك و شبهه در مورد شاخص وجود دارد.
علاوه بر اين معمولا اطلاعات مالي بورس‌ها نيز بايد توسط نهادهاي معتبر جهاني نظير بلومبرگ و رويترز افشا و پخش شود و معمولا سرمايه‌گذاران خارجي ترجيح مي‌دهند اطلاعات را از توزيع‌كنندگان (Data Vendors) شناخته شده دريافت كنند كه متاسفانه در شرايط فعلي اطلاعات مالي بورس تهران از طريق گفته شده توزيع و اطلاع‌رساني نمي‌شود. نبود صورت‌هاي مالي ترجمه شده و تهيه شده با استانداردهاي جهاني نيز يك عامل ديگر در اين رابطه است.
به همه موارد گفته شده بالا بايد بحث شرايط خاص سياسي و تحريم‌ها را هم افزود كه اصلا سرمايه‌گذار خارجي به خاطر تحريم بانك‌ها در صورت درخواست هم نمي‌تواند مبادله‌اي با بورس تهران انجام دهد.
معيارهاي فدراسيون جهاني بورس‌ها در تشخيص عملكرد بورس‌ها چيست؟
فدراسيون جهاني بورس‌ها معمولا به صورت ماهانه يكسري مقايسه‌هاي عددي بين بورس‌ها انجام مي‌دهد و براساس آن اعلام مي‌كند كه مثلا بازدهي يا حجم معاملات و رشد سرمايه كدام بورس‌ها بيشتر بوده است و يك رتبه‌بندي نسبي بر اين اساس ارائه مي‌كند. ولي ملاك كلي آن براي پيشرفته بودن بورس‌ها پيروي آنها از معيارها و استانداردهاي جديد جهاني است. بر همين اساس wfe تمام اعضاي خود را ملزم كرده است كه حتما نهادهاي ناظر خود را به عضويت سازمان جهاني نهادهاي ناظر (IOSCO) درآورند تا از اين طريق از رعايت استانداردهاي مربوط به افشا و صحت اطلاعات مالي به نوعي اطمينان حاصل شود كه از قضا بورس تهران هم به دليل اينكه سازمان ناظر آن يعني سازمان بورس و اوراق بهادار نتوانست طي دو سال گذشته به عضويت IOSCO درآيد.
آيا در بورس‌هايي كه كمتر از بورس تهران بازدهي داشته‌اند ملاك محاسبه شاخص هم مثل ايران است؟ (بازده نقدي و قيمت)
امروزه در دنيا بورس‌ها به سمت استفاده از موسسات طراحي شاخص كه در سطح جهاني شناخته شده‌اند پيش مي‌روند و آن موسسات نيز شاخص هر بورس را با توجه به شرايط و ويژگي‌هاي آن و با رعايت يكسري استانداردهاي همسان جهاني طراحي مي‌كنند. در بيشتر بورس‌ها شاخص اصلي همان شاخص كل قيمت است، نه شاخص قيمت و بازده نقدي. بورس تهران جزو معدود بورس‌هايي است كه از شاخص بازده نقدي و قيمت استفاده مي‌كند. توجيه آن هم اين است كه نسبت سود نقدي پرداختي شركت‌هاي عضو بورس تهران نسبت به ساير بورس‌ها بالاتر است.
باوجود صدرنشيني بورس تهران در جهان چقدر بازار سهام ما در مقابل ساير بازارهاي سهام جهاني حرفي براي گفتن دارد؟
به نظر من و با توجه به شناختي كه از ساير بورس‌هاي دنيا به خصوص بورس‌هاي منطقه و مشابه بورس تهران دارم سرعت نوآوري و تغيير در بورس تهران پايين بوده و هنوز از نظر تنوع ابزارهاي مالي، شفافيت اطلاعات، عمق بازار و حجم بازار و نسبت گردش سرمايه بازار، اين بورس خيلي جاي كار دارد. البته از نظر تنوع نوع صنايع و شركت‌ها وضع بورس تهران در منطقه خوب است.
ارسال نظر
اخبار روز
خبرنامه
نظرسنجی
نظر شما درباره نحوه واگذاری سهام دو تیم استقلال و پرسپولیس چیست؟